Μάτια, διάπλατα ανοιχτά!

Δεν έχω πρόχειρη πρόφαση για να ασχοληθώ με τον Νίκο Ξυλούρη. Δεν είναι κάποια επέτειος που να αποδίδει κάποια συνάφεια στο μικρό μου κείμενο σε σχέση με ένα γεγονός που να τον αφορά. Όμως πάντα τον μεταφέρω στη μνήμη μου, όταν αναζητώ πρότυπα ζωής και τέχνης στο παρελθόν, γιατί έγινε πολύ φτωχό το ελληνικό καλλιτεχνικό παρόν. Αφού δεν μπόρεσα όσο μας συντρόφευε από κοντά, να του πω κάποιες σκέψεις μου, είπα να τις γράψω.

Πόσα χρόνια έχετε να δείτε ένα πρόσωπο καθαρό και ένα βλέμμα διάφανο όπως το νερό της πηγής που λίγοι έχουν τα μάτια της ψυχής τους ανοιχτά για να την ανακαλύψουν; Πόσο καιρό έχετε να δείτε έναν άντρα που να μην "παριστάνει" αλλά να "είναι", που να σε κοιτάει κατάματα χωρίς να χαμηλώνει το βλέμμα γιατί δεν έχει να κρύψει τίποτα;

Εγώ είδα έναν τέτοιο νέον άντρα πριν από λίγες μέρες πάνω στο τρακτέρ του, στο αποκλεισμένο από την αστυνομία λιμάνι του Πειραιά να βροντοφωνάζει προς τους αστυνομικούς, που τους έβλεπε φοβισμένους και σαστισμένους, παρατεταγμένους απέναντί του, χτυπώντας τη μαγκούρα του: "Αντισταθείτε μωρέεε!...."

Στερήθηκα την τύχη να γνωρίσω προσωπικά αυτό τον άνθρωπο, αλλά είχα το προνόμιο να τον ακούσω να τραγουδάει:

"Πώς να σωπάσω"
Στίχοι: Κώστας Κινδύνης
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης

Πώς να σωπάσω μέσα μου
την ομορφιά του κόσμου;
Ο ουρανός δικός μου
η θάλασσα στα μέτρα μου

Πώς να με κάνουν να τον δω
τον ήλιο μ' άλλα μάτια;
Στα ηλιοσκαλοπάτια
Μ' έμαθε η μάνα μου να ζω...

Στου βούρκου μέσα τα νερά
ποια γλώσσα μου μιλάνε
αυτοί που μου ζητάνε
να χαμηλώσω τα φτερά;

αλλά και να μιλάει σε μια ταινία, και να εξηγεί τα σύμβολα του τραγουδιού "αγρίμια":

"...τα αγρίμια δεν είναι τα άγρια ζώα του βουνού, είναι οι αντάρτες..." που έκαναν αντίσταση κατά των Γερμανών και ζούσαν στα βουνά της Κρήτης την εποχή του Μεγάλου Πολέμου.

Σήμερα οι "αντάρτες" είναι πλάσματα της φαντασίας των δημοσιογράφων και γι' αυτό τους "έδωσαν" χρώμα ώστε να ξεχωρίζουν από τους πραγματικούς. Τα τελευταία χρόνια είναι της μόδας οι "γαλάζιοι αντάρτες" που δηλώνουν πως διαφωνούν με πολιτικές αποφάσεις του κόμματός τους για να "συμφωνήσουν" αμέσως μετά, αφού κερδίσουν ανταλλάγματα μέσα από "διαπραγματεύσεις" με την ηγεσία του κομματός τους.

Στο πρόσωπο του Ξυλούρη, ο καλλιτέχνης και ο άνθρωπος ταυτίζονταν -δεν ερχόταν η μεγάλη καλλιτεχνική αξία να λειτουργήσει ως αντίβαρο ή ως άλλοθι στην ατομική μικροπρέπεια, προστυχιά και απαξία, που χαρακτηρίζει πολλούς κορυφαίους Έλληνες καλλιτέχνες της εποχής μας - "άντρες" αλλά και γυναίκες. Οι άνθρωποι αυτοί ως δημιουργήματα των δισκογραφικών εταιρειών και δημόσια "υποχείρια", δεν μπορούν να δημιουργήσουν τίποτε άλλο από δημόσιες σχέσεις, για να ενισχύσουν την καριέρα τους.

Για τον Ξυλούρη η δυναμική συμμετοχή στην πολιτική δεν ήταν πράξη αντίστασης που άξιζε προβολής από τα ΜΜΕ ή απονομής τιμών και προνομίων, αλλά αυτονόητο, απλό και καθημερινό καθήκον και δεν μιλούσε ποτέ γι' αυτό.
Έκανε οικογένεια, αγαπούσε τη γυναίκα -τη δική του, τη μία, την μοναδική Ουρανία. Έκανε στον κόσμο δώρο τη φωνή του όπως και τη ζωή του που τη χάρισε στην οικογένειά του και στην Κρήτη!

"Πέρα από τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, η φωνή του Νίκου Ξυλούρη θα περάσει στη σύγχρονη "έντεχνη" δημιουργία επώνυμων συνθετών. Μέσα σ'αυτές τις επιλογές, μέλλεται η γνήσια Κρητική έκφραση και το παραδοσιακό τραγούδι της Κρήτης ν'αποκτήσουν μια πανελλήνια εμβέλεια, μια δυναμική που ποτέ δεν είχαν στο παρελθόν, όσο μεγάλοι και αν ήταν οι καλλιτέχνες, τραγουδιστές και οργανοπαίχτες που την υπηρέτησαν."

Σε μια πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή-αφιέρωμα στη μνήμη του, άκουσα έναν συμπατριώτη του, μεσόκοπο σήμερα, Κρητικό, να μονολογεί μπροστά στον φακό: "Εε.. αφού πήρε αυτό τον άνθρωπο, τόσο νέο... δεν υπάρχει Θεός!"

Συμμερίζομαι τη στενοχώρια του, καταλαβαίνω την πίκρα του, αλλά πιστεύω πως ο Θεός τον πήρε τόσο νέο γιατί ήταν έτοιμος να ταξιδέψει -έδωσε το δώρο της φωνής και της τέχνης του στους Έλληνες σε όλο τον κόσμο, χάρισε ένα πρότυπο ζωής στον Νεοέλληνα, έστω κι αν λίγοι το ακολουθούν σήμερα, γιατί "δεν πουλάει", και συνεχίζει να μας χαμογελάει διακριτικά από εκεί πάνω στα ψηλά, όπου συνεχίζει να ζει.

Το παραπάνω απόσπασμα είναι δανεικό από την ιστοσελίδα: http://rotokritos.blogspot.com/2008/05/blog-post_12.html
όπου βρίσκεται μια περιεκτική παρουσίαση της ζωής του Νίκου Ξυλούρη

Μια σύντομη ταινία προέρχεται από τον τόπο: http://www.youtube.com/watch?v=8oekf7rRnUc

Οι στίχοι του τραγουδιού βρίσκονται στην ιστοσελίδα: http://www.stixoi.info/