Λίγα λόγια για τον χρόνο, τον χώρο και τον τρόπο της πρώτης συνάντησης με το ποιητικό έργο του Γιώργου Σεφέρη.
Περίοδος: 1975-80. Μεταπολίτευση. Ο τελευταίος σημαντικός πολιτικός ηγέτης της συντηρητικής παράταξης, παρέδιδε την εξουσία στον τελευταίο αξιοπρεπή εκπρόσωπο της ' τον κύριο Γεώργιο Ράλλη ' και λέω 'αξιοπρεπή' γιατί είχαμε την τιμή να τον γνωρίσουμε και προσωπικά. Ο τωρινός δήμαρχος Αθηναίων δεν βρισκόταν σε νηπιακή ηλικία ' ήταν τότε αγέννητος οπότε δεν ετίθετο και θέμα να αρχίσει να παίζει με το κουβαδάκι και τα φτιαράκια του και να σκαλίζει χώματα στην αυλή του σπιτιού του, πόσο μάλλον στην Πανεπιστημίου.
Χώρος
Η Δημοτική βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων στεγαζόταν στο κτίριο της οδού Αθηνάς στον αριθμό 16, πολύ κοντά στην πλατεία Μοναστηρακίου, πριν μετακομίσει στον Σταθμό Λαρίσσης. Σε μια μικρή αίθουσα στον πρώτο όροφο του κτιρίου μπορούσε κάποιος να διαβάσει επιλεγμένα βιβλία, να αναζητήσει πληροφορίες στο αρχείο των εφημερίδων και να συναντήσει δύο ζεστά και ανθρώπινα πρόσωπα που επιμελούνταν τη λειτουργία του χώρου και ήταν ο Στέφανος Μπεκατώρος και η Ζέφη Δαράκη -λογοτέχνες και μεταφραστές (αργότερα έμαθα τα ονοματεπώνυμά τους).
Γνωριμία με την ποίηση του Γιώργου Σεφέρη - Πρώτες γραμμές
Στροφή
Στιγμή σταλμένη από ένα χέρι
που είχα τόσο αγαπήσει
με πρόφταξες, ίσια στη δύση
σα μαύρο περιστέρι.
Πρώτη εντύπωση - Πρώτες σκέψεις
Που είναι η ομοιοκαταληξία; Που είναι τα βαθυστόχαστα λόγια; Καλά, λένε πως είναι μεγάλος ποιητής, αλλά γιατί δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται πρώτα απ' όλα να τον καταλάβει ο αναγνώστης του και γιατί αποφεύγει να τον εντυπωσιάσει; Θα έλεγε κανείς πως δεν γράφει για χάρη του αναγνώστη, αλλά για λογαριασμό του εαυτού του ' τότε, όμως, πως έγινε αποδεκτός ως μεγάλος ποιητής;
Αυτές και άλλες πρωτόλυες και αφελείς σκέψεις παραμερίστηκαν αργά-αργά από τις διαδοχικές αναγνώσεις που ακολούθησαν ' και μια μεγάλη απορία αναδύθηκε: αφού δεν καταλαβαίνω τι γράφει αυτός ο άνθρωπος γιατί επιμένω να τον διαβάζω;
Τότε ήρθαν οι μελωδίες του Θεοδωράκη από την μελοποιημένη ποίηση του Σεφέρη να μου εξηγήσουν πως εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με έναν πνευματικό δάσκαλο που διδάσκει από καθέδρας ή με έναν ιδιόρρυθμο λογοτέχνη αλλά με έναν λόγιο που μέσα από τη δημοτική γλώσσα απευθύνεται στη λαϊκή ψυχή, χωρίς όμως να γίνεται ο ίδιος λαϊκός. Αν όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο, θα μου πείτε: Μα τότε υποκρίνεται!
Αλλά δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Όπως δεν υποκρίνεται ο πατέρας μας όταν μας μιλάει για ένα σοβαρό κοινωνικό ή πολιτικό ζήτημα ή ο σατιρικός θεατρικός συγγραφέας όταν μας προτείνει κοινωνικές λύσεις σε ένα θεατρικό του κείμενο, έτσι και ο ποιητής μας εισάγει κατευθείαν στη βιβλιοθήκη του σπιτιού του, χτυπώντας το κουδούνι της εισόδου μας όσες φορές το κρίνει απαραίτητο (για να ξυπνήσουμε), χωρίς να μας καθηλώσει σε κάποιον στενόμακρο προθάλαμο (όπως οι πολιτικάντηδες) ούτε να μας περάσει από την κρεβατοκάμαρα στον δρόμο -υποτίθεται- για το σαλόνι, εγκαθιστώντας μας μάλιστα, μόνιμα εκεί (όπως κάνουν όσοι γράφουν λαϊκά, εμπορικά μυθιστορήματα).
Τελευταίες σκέψεις
Οι τελευταίες σκέψεις πάντα ανήκουν σε εσάς!
Υποσημείωση:
Καμιά φορά, που γίνομαι επίκαιρος με ημερομηνίες γεννήσεως-θανάτου ' δεν το εννοώ ' μάλιστα το θεωρώ ως μια μορφή συμμόρφωσης με τα κοινωνικώς αποδεκτά. Η δημοσιοποίηση επίκαιρων κειμένων είναι για εμένα μια βολική πρόφαση να μοιραστώ τις σκέψεις μου μαζί σας.
Γιώργος Χατζηαποστόλου
