Σκέψεις για το παιχνίδι: "Επανένωση φίλων" στο Facebook
Η ζωή μας είναι δημιουργημένη από ανθρώπους και από τις σχέσεις ή τις καταστάσεις που μας συνδέουν. Γνωριζόμαστε σε διάφορους χώρους όπως μια ταβέρνα, ένα μπαράκι, έναν κινηματογράφο, ένα θέατρο ή έναν εκπαιδευτικό χώρο και μας συνδέουν: ένα τραγούδι, λίγα λουλούδια, μια προβολή, μια παράσταση, μια διάλεξη. Απ' όλους τους προηγούμενους χώρους απουσιάζει -ως πρωταγωνιστής- το Facebook, αν και ενυπάρχει στα κινητά, τα τάμπλετ ή και τα λάπτοπ που μπορεί να φέρουμε μαζί μας. Η κοινωνία του Facebook και άλλα δίκτυα κοινωνικής επικοινωνίας δεν είναι ο πραγματικός κόσμος ' είναι μια φαντασιακή κοινότητα όπου ανάμεσα σε άλλες επιφανειακές προσεγγίσεις, η έννοια του "φίλου" συνηθίζεται να συγχέεται με την έννοια του "γνωστού". Τα παιχνίδια που παίζουμε συνήθως στο Facebook είναι "κρυφτό" με όσους γνωρίζουμε ελάχιστα και "κυνηγητό" με όσους από τους γνωστούς παρουσιάζουν ένα ενδιαφέρον είτε ερωτικό, είτε επαγγελματικό. Πρακτικά είμαστε ανοιχτοί μόνο απέναντι σε ελάχιστους ανθρώπους που συμβαίνει να είναι παλιοί και δοκιμασμένοι φίλοι με τους οποίους πάντως προτιμούμε να ερχόμαστε σε προσωπική επαφή χωρίς τη μεσολάβηση των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.
Δεν έχει, λοιπόν, ουσιαστική σημασία, η ύπαρξη των δικτύων κοινωνικής επικοινωνίας; Έχει σημασία! Το Facebook είναι ένα χρήσιμο μέσο επικοινωνίας αν συμπληρώνει την προσωπική μας επαφή και δεν την αντικαθιστά πλήρως. Είναι γεγονός πως στο "κρυφτό" ή στο "κυνηγητό" που παίζουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να προστεθεί και το "κουτσό" ' αν και είναι γυναικείο παιχνίδι έχουν εξοικειωθεί, τελευταία, σε αυτό, πολλοί άντρες. Πρόκειται για ένα παιχνίδι, θα μπορούσαμε, ίσως, να πούμε "συναισθηματικής αναπηρίας" όπου προβάλουμε δημόσια μια παραμορφωμένη εικόνα του εαυτού μας -συνήθως κολακεύοντάς τον- ως πιο έξυπνο, πιο τολμηρό ή πιο κοινωνικό και, οπωσδήποτε πολύ λιγότερο ειλικρινή από ότι είναι στην πραγματικότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο, χρησιμοποιούμε εξαιρετικές εικόνες ή σύντομα, χαριτωμένα κείμενα, για να εντυπωσιάσουμε τους άλλους και με σκοπό να αποφύγουμε να μας ξεφύγει κάποια εμπιστευτική πληροφορία που δεν θα θέλαμε να διαρρεύσει. Η κοινοποίηση των ωραίων εικόνων που προβάλλουμε επιτρέπει στους άλλους να δείξουν την ευαρέσκειά τους δηλώνοντας: "Μου αρέσει" ή κατά το συνηθέστερο, "κάνοντας Like". Τώρα πόσο φίλοι μπορεί να είμαστε με εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπους και πόσο μας αρέσουν όλα όσα δημοσιεύουν οι λίγοι φίλοι και οι πολλοί γνωστοί μας, αυτό είναι ένα πρόβλημα που αφορά την ψυχική μας ισορροπία, εν γένει.
Πιστεύω, επομένως, πως λόγο ύπαρξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ιδιαίτερα στο Facebook έχουν οι λεγόμενες "κλειστές ομάδες" γνωστών, που με μια σχετική αμοιβαία προσπάθεια, θα μπορούσαν να αναβαθμισθούν σε "παρέες φίλων" εφόσον υπάρχουν κοινά ενδιαφέροντα και κοινοί στόχοι. Όσον αφορά το αν οι φίλοι "χάνονται" μεταξύ τους και υπάρχει ανάγκη να ξαναβρεθούν, μέσω των κοινωνικών δικτύων επικοινωνίας (Facebook κλπ), με συγχωρείτε, αλλά, μάλλον αποδεικνύει πως δεν ήταν αρκετά στενοί φίλοι εκτός αν, ισχυροί, εξωγενείς παράγοντες όπως θέματα υγείας ή η αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό τους απομάκρυναν. Αν αυτοί οι σοβαροί λόγοι δεν υπάρχουν, τότε, μάλλον, πρόκειται για προσπάθεια επανασύνδεσης "γνωστών" που επειδή είμαστε ευγενικοί άνθρωποι τους ονομάζουμε φίλους. Ακόμα περισσότερο στερείται νοήματος η επιμονή μας να προσκαλέσουμε "φίλους" να επανασυνδεθούν μ' εμάς, ενώ εκείνοι φαίνεται να μην ανταποκρίνονται ή να περιμένουν να τους παρακαλέσουμε περισσότερο για να μας κάνουν την τιμή να ανταποκριθούν, οπότε μπαίνουμε στον χώρο της ψυχανάλυσης.
Και ερχόμαστε στο ζήτημα της μονολεκτικής επικοινωνίας. Η πρώτη εντύπωση μόλις διάβασα την περιγραφή της διαδικασίας του παιχνιδιού της "επανένωσης" ήταν πως αφορούσε την έσχατη προσπάθεια να φιλοτιμηθεί, επιτέλους, ο ακατάδεχτος "γνωστός" να παραστήσει έστω και για μια στιγμή τον "φίλο" προφέροντας μια λέξη!
Παρότι οι φίλοι μου στο Facebook είναι λίγοι σε σχέση με τους φίλους άλλων "συνταξιδιωτών" του Διαδικτύου, επιδιώκω μικρή αύξηση (για να μην πω μείωσή) του αριθμού τους έως του ιδανικού σημείου όπου οι πραγματικοί μου φίλοι να συμπέσουν με τους διαδικτυακούς γνωστούς. Αν συνυπολογίσουμε πως έχουμε 2-3 μόνο, αληθινούς φίλους, τότε στο κοντινό μέλλον τείνω να απομακρυνθώ από τους γνωστούς μου στο Facebook. Ήδη είμαι "φίλος" με λιγότερους από 100 ανθρώπους (και πολλοί είναι). Υπάρχει, όμως μια δυσκολία: κατά καιρούς γνωρίζω λίγους αλλά ενδιαφέροντες ανθρώπους, με τους οποίους θα με ευχαριστούσε να παραμείνω ακόμη και "απλός γνωστός". Είναι η στιγμή να αναφωνήσω: "Το Facebook τώρα δικαιώνεται!" αλλά θα συγκρατηθώ.
Δέχτηκα, μέχρι τώρα, να παίζω το παιχνίδι της "επανένωσης" γιατί εκτιμώ τις φίλες που με προσκάλεσαν και δεν μπορούσα να φανώ αγενής απέναντί τους ' τις ευχαριστώ αλλά δεν βλέπω προοπτική. Σε αυτό το παιχνίδι προϋποτίθεται πως καλούνται να συμμετάσχουν ώριμοι άνθρωποι με τους οποίους μετά βίας ανταλλάσσω μια "καλημέρα" αλλά συνέβη να επικοινωνώ με πρόσωπα με τα οποία δεν είχα ποτέ απομακρυνθεί ' δεν υπάρχει χώρος για εγωισμό, έπαρση ή σοβαροφάνεια. Κάτι τέτοιες στιγμές, αντί να αναρτήσω μια εικόνα στο Facebook θα συνοδεύσω τις σκέψεις μου με το γνωστό παραδοσιακό τραγούδι: "Και γιατί δε μας το λες; Έε να μην ψυχαγωγηθώ κι εγώ, λίγο; Μην πάρετε τους στίχους "τοις μετρητοίς". Δυστυχώς, μετά από μια παρεξήγηση σε ένα σεμινάριο πέρυσι, χρειάζεται στο εξής να διευκρινίζω διαρκώς τις προθέσεις μου: - Τώρα παίζω ρόλο / Τώρα είμαι ο εαυτός μου! Σε πολλούς είναι αδιανόητο να φανταστούν πως "ο πλάγιος τρόπος", μου είναι άγνωστη έννοια ' πως, ό,τι θέλω να εκφράσω ή το λέω πρόσωπο με πρόσωπο ή το γράφω και το δημοσιεύω στον παρόντα χώρο του ιστολογίου μου. Είναι απίστευτο πόσο λίγο χρόνο διαθέτουν ορισμένοι για να γνωρίσουν τους άλλους, υπερεκτιμώντας τις αντιληπτικές τους ικανότητες ή απλά, αδιαφορώντας γι αυτούς. Ως αποτέλεσμα αυτής της άγνοιας έρχεται η αδυναμία τους να διακρίνουν πότε αστειεύονται οι άλλοι γύρω τους και πότε σοβαρολογούν.
Πάλι, πολλά είπα!
Όποτε ξαναβρεθούμε προσωπικά θα μιλήσουμε περισσότερο.
Γειά σας και Καλή Χρονιά!
Γιώργος Χατζηαποστόλου
