Ηλιθιότητα και συμφέρον (νόμοι και παρανοήσεις)

Μόνο δυό λόγια, εισαγωγικά: Οι Ξένοι δεν διακρίνουν τις έννοιες ενδιαφέρον και συμφέρον' χρησιμοποιούν την ίδια λέξη (interest) ενώ για τη λέξη ηλίθιος χρησιμοποιούν τη λέξη idiot. Για τους Έλληνες, από την άλλη πλευρά, η ρίζα αυτής της λέξης παραπέμπει στον ιδιώτη. Δεν πιστεύω πως οι αρχαίοι εννοούσαν πως όποιος δεν συμμετέχει στα κοινά, δηλαδή, δρα ιδιωτικά, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ηλίθιος! Ή θα μπορούσε; 
Ο Θεόδωρος Λιανός, επίτιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ) σε αυτό το μικρό βιβλίο εξετάζει δύο άλλα μικρά βιβλία των: Κάρλο Τσιπόλα (Ιστορικού της Οικονομίας) και Ευάγγελου Λεμπέση (Κοινωνιολόγου) που αφορούν την ηλιθιότητα και τη βλακεία, αντίστοιχα.

Με πολύ απλό και κατανοητό τρόπο δείχνει την ασυνέχεια και ασυνέπεια του κειμένου του Τσιπόλα και τα θετικά σημεία της κοινωνικής ανάλυσης του Λεμπέση. Ο Έλληνας καθηγητής δεν παρασύρεται από την ελευθεριάζουσα διάθεση του Τσιπόλα να εξάγει σοβαρά συμπεράσματα από ένα χαλαρό και χαριτωμένο κείμενο που σκοπό έχει να γίνει δεκτό από το πλατύτερο κοινό με την επιφανειακή προσέγγιση της ηλιθιότητας που επιχειρεί. 

Η προσωπική επαφή μου έως τώρα με το έργο του Κάρλο Τσιπόλα ήταν το βιβλίο του σχετικά με την κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης που μας δόθηκε ως βοηθητικό σύγγραμμα από το ΕΑΠ στη διάρκεια του Προγράμματος: Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό (2002-2007). Διάβασα το βιβλίο του Ευάγγελου Λεμπέση προ διετίας  σχεδόν και αναγνώρισα τους χαρακτήρες που περιγράφει ακόμα και στο στενό κοινωνικό μου κύκλο. Είχε τύχει να γνωρίσω τον κύριο Λιανό σε ένα συνέδριο στη αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου Τιτάνια πριν από 20 χρόνια περίπου.

Συνοπτικά, θα μπορούσα να πω για τους τρεις συγγραφείς πως: το ύφος γραφής του Τσιπόλα σε κάνει να χαίρεσαι που διαβάζεις, το ύφος του Λεμπέση να απολαμβάνεις την κοινωνική κριτική και να σκέπτεσαι με το δικό του διεισδυτικό τρόπο και το ύφος του Λιανού να διακρίνεις, να καταλαβαίνεις και να μαθαίνεις.

Το βιβλίο του Θ.Λ. ασχολείται τόσο με τον ορισμό και τα κίνητρα, όσο και με τους νόμους και τις επιπτώσεις της ηλιθιότητας στην κοινωνία' διαβάζεται σε 2-3 ώρες και είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικό' αξίζει να το διαβάσει κάποιος.  

Γιώργος Χατζηαποστόλου

Βιβλιογραφία  

Carlo M. Cipolla, Η Ευρώπη πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση (κοινωνία και οικονομία 1000 - 1700 μ.Χ.), μτφρ. Πέτρος Σταμούλης, Εκδ. Θεμέλιο 1988, σ.σ. 453.

Carlo M. Cipolla, Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας, μτφρ Γιάννος Πολυκανδριώτης, Εκδ. Κέδρος 2012,σ.σ. 89. Διαθέσιμο στον τόπο: file:///C:/Users/User/Downloads/kupdf.net_carlo-m-cipolla-pdf.pdf

Ευάγγελος Λεμπέσης, Η τεράστια κοινωνική σημασία των βλακών στο σύγχρονο βίο, Εκδ. Σπηλιώτης 2003, σ.σ. 72.

Θεόδωρος Π. Λιανός, Οι νόμοι της ηλιθιότητας και οι νόμοι του συμφέροντος, Εκδόσεις Καστανιώτης 2014, σ.σ. 144.