Η πείνα και η δίψα
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία επεισόδια > Η φυγή - Το ραντεβού - Οι μαύρες τελετές του φιλεύσπλαχνου Πανδοχείου
Ένας άνθρωπος που αδυνατεί να ικανοποιήσει τις βασικές του ανάγκες, δηλαδή πεινάει, διψάει, έχει ανάγκη στέγης αρχίζει να τα αναζητά. Φεύγει από το σπίτι, από τη γειτονιά, από την πόλη του γιατί δεν βρίσκει ότι χρειάζεται ανάμεσα στους ανθρώπους. Καταφεύγει στην Ανώτερη Δύναμη την οποία ψάχνει όλο αγωνία. Κανονίζει συνάντηση με τον Θεό αλλά Εκείνος δεν έρχεται. Φαίνεται πως μόνο το σώμα του ανθρώπου πήγε στο ραντεβού, το πνεύμα του αλλού ταξίδευε και η ψυχή του ήταν κι αυτή απούσα στη συνάντηση. Επανέρχεται, με κάποιο τρόπο, στους ανθρώπους ζητώντας τη βοήθειά τους, και ειδικά ψάχνει συμπαράσταση στους βασικούς ανθρώπινους θεσμούς, κομματικό χώρο, εκκλησία, στρατό, χώρους εστίασης και φιλοξενίας και βρίσκει ένα κτίριο που μοιάζει με πανδοχείο, αλλά που τελικά είναι μάλλον φυλακή, όπου κρατείται εξαναγκασμένος να εργάζεται για ακαθόριστο χρονικό διάστημα. Η γυναίκα και η κόρη του δηλώνουν πως τον αγαπούν και θα περιμένουν όσο χρειαστεί την απελευθέρωσή του. Το γεγονός αυτό κάνει τη ζωή του υποφερτή, χωρίς αυτό να αναιρεί την πείνα και τη δίψα.
Η φαλακρή τραγουδίστρια
Ο διαχωρισμός των πρωταγωνιστών του έργου σε δύο ζευγάρια ένα ανδρών και ένα γυναικών (όχι ανδρόγυνα) είναι η πρώτη αιτία γiα την έλλειψη αλληλοκατανόησης. Η αποσύνδεση του ερεθίσματος του ήχου του κουδουνιού της εισόδου του σπιτιού τους που το χτυπούν επανειλημμένα από την αντίδραση που θα ήταν αναμενόμενο και φυσιολογικό να προκαλέσει στη συμπεριφορά, δηλαδή να σηλωθούν και να ανοίξουν την πόρτα αν και συμβαίνει μερικές φορές εμποδίζει τους ανθρώπους να γνωρίσουν και να μάθουν μέσα από τη σχέση αιτίας - αποτελέσματος. Η αδυναμία συσσώρευσης γνώσης οδηγεί στην ανυπαρξία μνήμης και η έλλειψη μνήμης στην απουσία συνείδησης. Ο εξωτερικός ανθρώπινος παράγοντας (ο πυροσβέστης) που θα μπορούσε ίσως να βοηθήσει τα κύρια πρόσωπα της κατάστασης να επανακτήσουν έναν ελάχιστο βαθμό συνειδητοποίησης πάσχει από σύγχυση ταυτότητας και διάσπαση ρόλων και συσσωματώνεται κι αυτός στην συνολική παράλογη σχεσιακή κατάσταση. Δεν είναι λοιπόν ασυνέπεια να ακουστεί το παράδειγμα μιας φαλακρής τραγουδίστριας -όσο απίθανο κι αν ακούγεται αυτό- που θα μπορούσε να αποτελέσει το σχετικά σταθερό κέντρο της αναζήτησης και της προσοχής των προσώπων του έργου. Ένα τέτοιο σημείο αναφοράς είναι τόσο απαραίτητα στην οργανωμένη σκέψη και στην κατευθυνόμενη ανθρώπινη αντίληψη όσο είναι προαπαιτούμενο το να ζει και να κινείται ένας άνθρωπος σαν άνθρωπος.
Ο ρινόκερος
Η έλλειψη επικοινωνίας ακόμα και ανάμεσα σε φίλους ή γνωστούς, οι διαφορετικές απόψεις, αντιλήψεις του εξωτερικού κόσμου και τα ασύμβατα αξιακά τους συστήματα, τους απομονώνουν σταδιακά, και τους μετατρέπουν σε ζώα (ρινόκερους). Τώρα, γιατί ειδικά ρινόκερους, και όχι άλλα μεγαλόσωμα θηλαστικά, μάλλον γιατί αυτά τα ζώα είναι μονοκόματα στον τρόπο που κινούνται και χρησιμοποιούν τη δύναμή τους για να επιτεθούν, αδιαφορώντας πολλές φορές για τις συνέπειες όπως ακριβώς και οι φανατικοί ή οι ψυχασθενείς. Η πλήρης αποκτήνωση των ανθρώπων και η άμβλυνση της συνείδησής τους, οδηγεί τελικά στην απελπιστική θέση να θεωρήσουν πως μετατρεπόμενοι σε κτήνη βρήκαν τελικά την ταυτότητά τους ως ζωντανά όντα.
Με αυτή την χαώδη αντίληψη του κόσμου δεν θα ήταν καθόλου απίθανο το γεγονός ένας πεινασμένος και διψασμένος ρινόκερος να κυνηγάει μια φαλακρή τραγουδίστρια στους δρόμους μιας πόλης με σκοπό όχι να τη σκοτώσει αλλά να γνωριστούν καλύτερα.
Το ανάλογο του παραλόγου θα μπορούσαμε ίσως να το ονομάσουμε 'μετάλογο;'
Γιώργος Χατζηαποστόλου
Πηγές:
Ευγ. Ιονέσκο, Η πείνα και η δίψα, Η
φαλακρή τραγουδίστρια, μτφρ. Γιώργος Πρωτοπαπάς, Εκδ. Δωδώνη 1987, σ.σ. 194.. https://www.youtube.com/watch?v=YTNWNak54go&t=5s και
https://www.youtube.com/watch?v=QPzHDd1bOng
Ευγ. Ιονέσκο, Ρινόκερος, μτφρ. Γ.
Πρωτοπαπάς, Εκδ. Δωδώνη 1992, σ.σ. 200.
