Γεώργιος Βιζυηνός.
Οι συνέπειες της παλιάς ιστορίας
Ήταν, πιστεύω, ένας λαϊκός άνθρωπος, που διάνυσε ολόκληρο το μήκος της ακαδημαϊκής εξέλιξης έως τη θέση του διδάκτορα. Η γλώσσα της γραφής του είναι η λόγια γλώσσα του τελευταίου μέρους του 19 ου αιώνα στην Ελλάδα, δηλαδή ουσιαστικά των τριών τελευταίων δεκαετιών μετά τη δημιουργία της πρώτης σχετικά σταθερής ταυτότητας του Νέου Ελληνικού Κράτους.
Έγραψε στην καθαρεύουσα με στοιχεία αρχαΐζουσας, με σκοπό, θεωρώ, να προσδώσει κύρος και καθαρότητα στη γραφή του, αλλά η λαϊκή ψυχή του είναι αυτή που δίνει πνοή στο έργο του και υπογραμμίζει σε πολλά σημεία την διάχυτη ευαισθησία του.
Τα θέματα του άδολου και ιερού έρωτα, του θανάτου, της φυγής, της τύχης, του πεπρωμένου και της ακέραιας ηθικής ποιότητας του προσώπου ως θεμελιώδες στοιχείο της κοινωνικής του υπόστασης είναι αδιαπραγμάτευτα για τον συγγραφέα.
Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας, της λογικής και της απαισιοδοξίας, της ψυχής και του σώματος, της φιλίας, παρουσιάζονται από έναν ψυχολόγο ερευνητή που παρατηρεί ' δεν κρίνει, δεν διδάσκει, δείχνει βαθιά ενσυναίσθηση, εμπλέκεται συναισθηματικά σε σημαντικό βαθμό με την κατάσταση της ψυχασθενούς, που του παρουσιάζει ο γέρος Γερμανός καθηγητής του ως ενδεικτικό παράδειγμα μιας ψυχικά διαταραγμένης προσωπικότητας.
Θέλησα να απογυμνώσω την τυπική μορφή ενός κειμένου μιας άλλης εποχής, αλλά μιας πολύ κοντινής ιδιοσυγκρασίας, όπως αυτή του συγγραφέα, με την μεταφορά του εκτενούς διηγήματός του στη δημοτική γλώσσα και το μονοτονικό σύστημα. Προσπάθησα να χρησιμοποιήσω τις ίδιες λέξεις με αυτόν και όπου ήταν αδύνατο τις ίδιες ρίζες των λέξεων, και δεν απέφυγα να χρησιμοποιήσω ταυτόσημες ή στενά σχετικές λέξεις της δημοτικής για να αποδώσω -όπως πιστεύω- την λαϊκή ψυχή του χωρίς λογοτεχνικά φτιασίδια και μάταιες - όπως, πάλι πιστεύω- αναζητήσεις ενός λόγιου κύρους που δεν θα πρόσθετε τίποτε στην πλούσια σε συναισθήματα συγγραφική του παρουσία.
Αν ήταν δυνατόν να τον συναντήσω πρόσωπο με πρόσωπο, θα του έλεγα, μιλώντας του στον ενικό, όχι λόγω έλλειψης σεβασμού, αντιθέτως, λόγω φανερής ψυχικής συγγένειας: κύριε Γεώργιε, μην βασανίζεσαι πια με τα τόσο οικεία σου φαντάσματα, μην κουράζεσαι να αναζητάς την αγάπη στα πολύ νέα κορίτσια, θεωρώντας πως είναι περισσότερο αθώα -ως μη φθαρμένα από την κοινωνική τριβή. Σε παρακαλώ αναζήτησε την αγάπη σε γυναίκες της ηλικίας σου -λίγο μικρότερες ή λίγο μεγαλύτερες, δεν έχει σημασία. Το καίριο στοιχείο είναι ο χαρακτήρας μιας γυναίκας, όχι η ηλικία της. Η ωρίμανση συχνά δεν συμβαδίζει με την ηλικία και εσύ έχεις ανάγκη να σε κατανοήσει και να σε αγαπήσει μια ώριμη ψυχή όχι να σε αποδεχτεί μια πεντακάθαρη νεανική μορφή.
Καληνύχτα κύριε Γεώργιε και σου εύχομαι όνειρα ελεύθερα!
Ένας αργοπορημένος φίλος και αναγνώστης σου
Πηγές:
Γεώργιος Βιζυηνός, Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας, Εκδ. Ερατώ 2005, σ.σ. 240.
Γεώργιος Βιζυηνός, Τα Άπαντα (τόμος Α΄, Διηγήματα), Εκδοτικός Οίκος Βίβλος 1955, σ.σ. 431.
Γιώργος Χατζηαποστόλου
