Δευτέρα 23 Απριλίου 2018

Συναισθηματική ευθύνη και παιδαγωγική


Λίγα λόγια για τους ψυχολόγους

Ποιός είναι ο ρόλος των ψυχολόγων, σήμερα; Σε ποιό γνωσιακό χώρο τοποθετούνται; Ασχολούνται με τον εγκέφαλο, με την ψυχή ή και με τα δύο; Είναι επιστήμονες ή "καλλιτέχνες;" Σε τι διαφέρει ένας ψυχίατρος από έναν ψυχολόγο; Γιατί τοποθετείται η ψυχολογία στις κοινωνικές επιστήμες και όχι στις ανθρωπιστικές; Είναι ζήτημα κατάταξης ή μια ενσυνείδητη τοποθέτηση; Είναι σημαντικότερο να κοινωνικοποιηθεί ομαλά ένας άνθρωπος παρά να εξανθρωπιστεί μέσα στον κοινωνικό και ατομικό χώρο όπου ζει και κινείται; 

Είχα ρωτήσει, θυμάμαι, πριν από τριάντα χρόνια έναν γείτονά μας -γνωστό ψυχίατρο, καθηγητή πανεπιστημίου- αν "θεραπεύει ψυχές" και αν , ναι,  με ποιό τρόπο το κάνει και αφού με κοίταξε όπως κοιτάζουν έναν αδαή μου είπε με μια σοκαριστική ψυχρότητα: ο ψυχικά άρρωστος άνθρωπος είναι όπως ένα ραδιόφωνο που δεν λειτουργεί ' δίνοντάς του τα φάρμακα προκαλούμε ένα σόκ που ελπίζουμε πως θα τον επαναφέρει σε λειτουργία! Αυτό! Ούτε γνώση της ψυχής, ούτε ανθρώπινη ευαισθησία! Αυτό είναι ο γιατρός; "μηχανικός ανθρώπων;" Και αν ο ψυχίατρος θεραπεύει ψυχές, τότε ποιός είναι ο ρόλος του ιερέα-εξομολογητή; Να ακούει τον πιστό και να τον συμβουλεύει; Αυτό δηλαδή που κάνει 'κατά κόρον' ο ψυχολόγος με τον επισκέπτη του; Μόνο που στον ψυχολόγο φαίνεται να πηγαίνουν όσοι δεν πιστεύουν στον Θεό ενώ εμπιστεύονται την επιστήμη. Διακρίνω μια ασυνέπεια εδώ ' πως γίνεται να προσπαθείς να θεραπεύσεις κάτι που είτε δεν υπάρχει εφόσον δεν είναι αισθητό, δηλαδή την ψυχή, είτε έχει θεϊκή προέλευση, εφόσον δεν πιστεύεις στον Θεό; Η μόνη πιθανή ερμηνεία που μπορώ να δώσω είναι πως επισκέπτονται τον ψυχολόγο ως έναν ιερέα που δεν έχει ακόμη και ούτε πρόκειται στο μέλλον να αποδεχθεί το ιερατικό σχήμα (το ράσο) και ότι και αν του εμπιστευθούν δεν πρόκειται να τους τιμωρήσει, ούτε να μεταφέρει τα λόγια τους στον "προϊστάμενό" του τον Θεό. 
Είναι, με κάποιο τρόπο ο ψυχολόγος ένας επαγγελματίας εξομολογητής, ένας ανεπίσημος γιατρός και ένας εξαιρετικά ειδικευμένος επιστήμονας στην τελειοποίηση της άσκησης των δημοσίων σχέσεων. 
Άσε που είναι και της μόδας η επίσκεψη σε αυτόν' πόσο πιο εύκολο και πιο μοντέρνο είναι να πεις: πήγα στον ψαχαναλυτή μου, από το να πεις πήγα στον εξομολογητή μου! Στην πρώτη περίπτωση θα σε κοιτάξουν με ενδιαφέρον και προσοχή, ενώ στη δεύτερη με υποτιμητικό και ειρωνικό τρόπο και θα αλλάξουν αμέσως θέμα συζήτησης. 
Μα πως γίνεται να είσαι τόσο οπισθοδρομικός; Ιερέα, σήμερα; Πως μπορείς να εμπιστευτείς έναν άνθρωπο χωρίς ειδικές γνώσεις που σε ακούει κι ύστερα σου βάζει κανόνες που πρέπει να ακολουθήσεις; Ενώ αντίθετα, ο ψυχολόγος είναι ένας ειδικός επιστήμονας που τον πληρώνεις να σε ακούει και γι αυτό σε προσέχει πολύ καλύτερα, σε βοηθάει και δεν έχει καμία διάθεση ούτε να σε τιμωρήσει, ούτε να μεταφέρει πουθενά "αλλού" όσα του εμπιστεύεσαι. Επιπλέον, οι συνθήκες τις επικοινωνίας σας είναι πολύ πιο άνετες. Δεν χρειάζεται ούτε να γονατίσεις μπροστά στον ιερέα, ούτε να μιλάς με τις ώρες, ούτε να τα πεις όλα μονομιάς. Κι αν ξεχάσεις σημαντικά πράγματα που να ξανατρέχεις να εξομολογείσαι. Αντίθετα, ξαπλώνεις ωραία-ωραία στον καναπέ του ψυχολόγου, κάθεται κι εκείνος στην πολυθρόνα του -δεν τον κοιτάζεις, ενώ εκείνος σε κοιτάζει- σου μιλάει γλυκά και ήρεμα κι εσύ σιγά-σιγά "λύνεσαι" και μιλάς και μιλάς.  Και όταν συμπληρωθούν τα 40' λεπτά της συνεδρίας, ο αναλυτής σου το υπενθυμίζει ευγενικά και σε καλεί να τα ξαναπείτε πάλι σε λίγες ημέρες. Σηκώνεσαι από τον καναπέ και αποχωρείς αφού πληρώσεις στην γραμματέα του την επίσκεψη. 
Και πόσο σοφά σε συμβούλεψε ' τι καλά έμαθες τώρα να τοποθετείς τις σκέψεις και να τακτοποιείς τα συναισθήματά σου ' τώρα ξέρεις ποιά είναι τα κατάλληλα λόγια που θα πεις σε ορισμένους ανθρώπους και σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Μεγάλη βοήθεια ' σου πρόσφεραν "μασημένη τροφή" και δεν έχεις να κάνεις τίποτε άλλο παρά να την καταπιείς!
Επιτέλους, βρήκες έναν άνθρωπο να σε ακούσει, αφού οι γονείς και οι φίλοι σου σε καταλαβαίνουν ελάχιστα. 
Περαστικά!

Γιώργος Χατζηαποστόλου

Νίκος Σιδέρης > Βιογραφικό - Βιβλιογραφία
http://www.biblionet.gr/author/1056/%CE%A3%CE%B9%CE%B4%CE%AD%CF%81%CE%B7%CF%82,_%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82,_1952-

Παρουσία σε πανεπιστήμια, σχολείο και τηλεοπτικές εκπομπές
https://www.youtube.com/watch?v=uQT-V7aK5ZU
https://www.youtube.com/watch?v=B_fN3aBjF_g&t=147s
https://www.youtube.com/watch?v=aWrr7MFHcuk&t=52s
https://www.youtube.com/watch?v=jwtBqgB1Gxg&feature=share
https://www.youtube.com/watch?v=DZCbC-Jzq-4
https://www.youtube.com/watch?v=8TNw4loR7oQ

Τρίτη 10 Απριλίου 2018

Άνθρωποι και γουρούνια ή P.I.G.S. have soul too!


Άνθρωποι και γουρούνια ανήκουμε στην ίδια συνομοταξία: τα ανώτερα θηλαστικά. Επομένως, θα τολμούσε να ισχυριστεί κανείς ότι μοιάζουμε! Όχι ' με τίποτα ' αυτά είναι κτήνη και εμείς είμαστε Άνθρωποι! Αυτά, θα πουν πολλοί, αλλά επιτρέψτε μου να εξετάσω λίγο περισσότερο το θέμα. 
Γιατί δεν μοιάζουμε; Πρώτα απ' όλα διαφέρουμε ποσοτικά δηλαδή ως προς τον αριθμό των ατόμων. Εμείς οι άνθρωποι φτάνουμε τα 7,6 δισεκατομμύρια, ενώ οι χοίροι τα 961 εκατομμύρια. Αλλά αυτό δεν συνιστά ασφαλές κριτήριο διαφοροποίησης. Η ουσιαστική διαφορά μας, όπως την εντοπίζουμε εμείς, αφορά τις συνθήκες ζωής μας και τον σκοπό που αποδίδουμε στην ύπαρξή μας εδώ σ' αυτό τον πλανήτη. Και ποιός είναι αυτός ο σκοπός; Μα, να διευθύνουμε τα υπόλοιπα ζώα και να χρησιμοποιούμε με κάθε τρόπο το σύνολο του ζωικού και φυτικού βασιλείου προς όφελός μας. Ο σκοπός ζωής των γουρουνιών είναι να εκτραφούν από τους ανθρώπους σε χοιροστάσια και όταν μεγαλώσουν αρκετά να θανατωθούν και να πάρουμε από αυτά το κρέας ως εκλεκτή τροφή "προς βρώσιν". Δικαιολογημένα, φαίνεται πως χρησιμοποιούμε τα ζώα για τη διατροφή μας, καθώς εμείς παράγουμε πολιτισμό ζωής, ενώ τα άγρια γουρούνια  το μόνο που καταφέρνουν είναι στην καλύτερη περίπτωση να επιβιώσουν. Το λέμε αυτό σαν να είναι κάτι εύκολο και αμελητέο να καταφέρνει να επιβιώνει κάποιος. Ως εδώ κάποιος θα μπορούσε να παραβλέψει τη σκοπιμότητα της ανθρώπινης επιβίωσης, αλλά όταν καταστρέφουμε το περιβάλλον με τη μόλυνση που διασπείρουμε και οδηγούμε σε εξαφάνιση αρκετά είδη ζώων και φυτών, μπορούμε να συνεχίσουμε να ισχυριζόμαστε πως έχουμε δίκιο; Αλλά ποιός θα μας ελέγξει, ποιός θα μας ζητήσει λογαριασμό ' είμαστε η κορυφή της δημιουργίας!
Μα ας ξαναγυρίσουμε στα γουρούνια και την άσχημη φήμη που τα συνοδεύει. Πως άραγε ξεκίνησε αυτή η κακή φήμη τους; Αν πιστέψουμε τον Όργουελ, η δυσφήμηση αυτών των συμπαθητικών και ευαίσθητων ζώων δηλώνεται επίσημα από τη ρατσιστική νοοτροπία των άλλων ζώων εναντίον τους. Συγκεκριμένα, στο έργο του "Η φάρμα των ζώων" τα άλλα ζώα κατηγορούν τα γουρούνια πως δεν έχουν καμιά ειδική ποιότητα να προβάλλουν στη σχέση τους με τον άνθρωπο, καθώς δεν είναι ούτε όμορφα και χαριτωμένα, φιλικά ή χρήσιμα παρά μόνο εκτρέφονται με σκοπό να προσφέρουν το κρέας τους και τίποτε άλλο. Θα μου πείτε είναι λίγο να προσφέρει κανείς ολόκληρο τον εαυτό του, έστω και μια μία και μοναδική φορά; Όχι, βέβαια, θα πω, αλλά πολλοί θα διαφωνήσουν μαζί μου. Είναι αλήθεια πως άλλα ζώα προσφέρουν πολλά και διαφορετικά πράγματα στους ανθρώπους είναι φιλικά και ευχάριστα όπως ο σκύλος, η γάτα, το άλογο, το δελφίνι, ο παπαγάλος, ενώ άλλα ιδιαίτερα χρήσιμα για το κρέας, το γάλα και το μαλλί τους, όπως το πρόβατο, η κατσίκα, η αγελάδα και άλλα.  
Και σαν μην έφτανε αυτή η "από τα μέσα" δυσφήμηση, οι άνθρωποι, παρότι τα εκμεταλλεύονται ασύστολα, τα βρίζουν, τα περιφρονούν, τα έχουν ταυτίσει με την ασχήμια, τη βρωμιά και την αναίδεια. Αν πράγματι τα γουρούνια ήσαν από τη φύση τους βρώμικα και αγαπούσαν να ζουν μέσα στη βρωμιά δεν θα αρρώσταιναν από την έλλειψη στοιχειώδους υγιεινής μέσα στις άθλιες συνθήκες όπου ζουν -με αποκλειστική ευθύνη των ανθρώπων που τα εκτρέφουν- αλλά θα τριγύριζαν στα βουνά και τα δάση όπως οι άγριοι πρόγονοί τους και θα "έχαιραν άκρας υγείας".
Σύμφωνα με τους πληθυσμούς των ανθρώπων και των γουρουνιών η σχετική αναλογία είναι περίπου 8:1. Παρότι ο αριθμός των γουρουνιών είναι πολύ μεγάλος και θεωρούνται ως είδος "ελάχιστης ανησυχίας" για εξαφάνιση, περίμενα την αναλογία περισσότερο ισορροπημένη υπέρ των γουρουνιών, δηλαδή, ας πούμε, 2:1, δηλαδή δύο άνθρωποι προς ένα γουρούνι. Όχι επειδή θα θεωρούσα δικαιότερη για τα γουρούνια μια τεράστια αύξηση του αριθμού τους, αλλά γιατί συνυπολογίζω σε αυτό τον υποθετικό αριθμό και τους ανθρώπους που μιμούνται με μεγάλη επιτυχία τη συμπεριφορά τους. Δεν υπαινίσσομαι κάτι κατά των γουρουνιών ' αντίθετα, τα  υπερασπίζομαι με σθένος.
"Γιατί να το κρύψωμεν, άλλωστε;" όπως θα αναρωτιόταν και ένας γνωστός μας πολιτικός χοιροβοσκός. Κατά τα άλλα, συνεχίζουμε να τρώμε χοιρινό κρέας -εφόσον δεν μας εμποδίζουν και οι θρησκευτικές μας πεποιθήσεις, όπως τους μουσουλμάνους- και χαιρόμαστε ιδιαίτερα καταναλώνοντάς το, γιατί είναι φτηνό (το αμέσως οικονομικότερο μετά το κοτόπουλο) και νόστιμο και υγιεινό όταν ψήνεται σωστά. Και είμαι αρκετά ευσυνείδητος άνθρωπος! Αμέσως μόλις μασήσω μια καλοψημένη χοιρινή μπριζόλα αρχίζω να σκέπτομαι πως θέλω να ζουν καλύτερα γιατί όταν έρθει η ώρα να θυσιαστούν για να τροφοδοτηθεί το γιορτινό τραπέζι μας, να μην αισθάνομαι τύψεις για τον τρόπο που τους φέρθηκαν. Άλλωστε, αν έχουν καλές συνθήκες ζωής τότε και τη στιγμή του θανάτου θα πεθάνουν ευχαριστημένα και το κρέας τους δεν θα είναι γεμάτο τοξίνες από το σοκ της αλόγιστης και άδικης σφαγής. Έτσι, το κρέας τους θα είναι πιο νόστιμο! Δηλαδή, και πάλι για εμάς φροντίζω! Όπως γίνεται φανερό, δεν έχω τίποτε προσωπικό εναντίον αυτών των παρεξηγημένων τετράποδων που τόσο μας βοηθούν με τον θάνατό τους όλα αυτά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Σε μια κρίση ειλικρινούς εξομολόγησης θα ήθελα να σημειώσω πως εντοπίζω κοινά σημεία ανάμεσα σε εμένα και τα γουρούνια. Πρώτα, αστρολογικά μιλώντας, έμαθα πως το κινέζικο ζώδιό μου είναι χοίρος ' αλλά και αν ακόμα δεν ήταν αυτό το ζώδιό μου, εκεί θα τοποθετούσα τον εαυτό μου όταν, πριν από μερικά χρόνια, μια κοπέλα με την οποία είχα δεσμό, σε μια διακοπή της σχέσης μας με είπε "feudalistic pig". Αμέσως μετά, όταν τα ξαναβρήκαμε, μου είπε πως αυτή είναι η χειρότερη βρισιά που μπορεί να πει μια γυναίκα χώρας της Ανατολικής Ευρώπης σε έναν άντρα της Δυτικής. Επειδή δεν είχα άσχημη εικόνα για τα γουρούνια, κατάφερα να ξεπεράσω γρήγορα την προσβολή. Αν βλέπατε τη γυναίκα που την είπε, θα ξεχνούσατε κι εσείς την προσβολή το ίδιο γρήγορα ' είμαι βέβαιος!
Είναι αναμενόμενο οι περισσότεροι άνθρωποι που προέρχονται από την πρώην ανατολική Ευρώπη να βλέπουν εμάς τους "Δυτικούς" ως εν δυνάμει υποψήφιους καπιταλιστές. Δηλαδή, όπως λένε: "όλα τα γουρούνια έχουν την ίδια μύτη". Ως άνθρωπος του κόσμου, λοιπόν, δεν θα μπορούσα να κατηγορήσω τα γουρούνια επειδή έχουν την ίδια μύτη, γιατί μια μετάλλαξη των γουρουνιών που θα τους επέτρεπε να αλλάξουν μύτη, θα με δυσκόλευε αρκετά, ώστε να τα αναγνωρίσω και να τα χειριστώ κατάλληλα. Επιτρέψτε μου ένα μικρό παράδειγμα της κακώς εννοούμενης γουρουνίσιας συμπεριφοράς:  Φαίνεται πως οι άντρες οδηγοί του Μετρό, απαξιούν να χρησιμοποιήσουν την ηχογραφημένη προειδοποίηση αυτής της γλυκομίλητης κοπέλας που ανακοινώνει την άφιξη σε τερματικό σταθμό και αναλαμβάνουν οι ίδιοι να μιλήσουν στους επιβάτες. Έτσι, λοιπόν την γνωστοποίηση: "...οι επιβάτες παρακαλούνται να αποβιβαστούν" που την ακολουθεί και η αγγλική μετάφραση, έχει αντικαταστήσει μια βαριά αντρική -αλλά πολύ αντρική- φωνή: "Τερματικός σταθμός ' αποβιβαστείτε!" χωρίς περιττές ευγένειες, απλά, βραχνά, νέτα-σκέτα! Δε θα με αιφνιδίαζε να ακούσω στη συνέχεια της ανακοίνωσης να ακολουθεί: Άντε, να μη σας γ...σω τίποτα!" αλλά ο οδηγός την τελευταία στιγμή δείχνει να συγκρατείται!
Τίποτα, τίποτα! Εκατό φορές προτιμώ το γουρούνι (εννοώ, το ορίτζιναλ). Το πολύ-πολύ, άμα το παραζορίσουν να βγάλει μια ψιλή, τρισιχτή φωνή, που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αναίδεια ή βρισιά. Μ' αρέσει το "Μαρικάκι" από την ταινία της Όλγας Μαλέα: "Λουκουμάδες με μέλι" και καταλαβαίνω πολύ καλά τι εννοούσε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης όταν έγραφε το τραγούδι: "Ένα γουρούνι λιγότερο". 
Η ιστορία είναι παλιά: ο Μωάμεθ καταράστηκε το γουρούνι γιατί το ζώο αποκάλυψε ένα ψευτο-θαύμα που είχε σκηνοθετήσει τοποθετώντας ένα ασκί με νερό στην έρημο, από όπου επρόκειτο να "αναβλύσει" -με ένα χτύπημά του- νερό την κατάλληλη στιγμή. Η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος και η ζωή έχουν δώσει ενδιαφέροντα δείγματα της σχέσης ανθρώπου-ζώου: ο άνθρωπος ελέφαντας, ο άνθρωπος ρινόκερος, άνθρωποι και ποντίκια, ο γητευτής των αλόγων, ιπτάμενοι ελέφαντες, ακόμα, και, ιπτάμενα γουρούνια (P.I.G.S.) - Portugal, Italy, Greece, Spain. 
Και σκεφθείτε πως, αν τα γουρούνια πετάξουν, είναι πολύ πιθανό και να πέσουν, οπότε, κανείς δεν θα στενοχωρηθεί γιατί θα είναι σαν να αναλαμβάνουν τα ίδια την ευθύνη για τον θάνατό τους και έτσι, να αθωώνουν εμάς τους ανθρώπους.

Γιώργος Χατζηαποστόλου 

Πηγές:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CF%80%CE%BB%CE%B7%CE%B8%CF%85%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82