Ζαν - Πωλ Σάρτρ και Σιμόν Ντε Μπωβουάρ.' ένα ζευγάρι εκρηκτικής πνευματικής ενέργειας και ιδιοσυγκρασιακής συνάφειας. Είχα διαβάσει πριν από χρόνια το γνωστό βιβλίο του πρώτου τις Λέξεις και είχα βρει με χαρά, αλλά και συγκίνηση, αρκετά στοιχεία από τη δική μου περιπέτεια, στα πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας -λίγο πριν από τη σχολική περίοδο- με την ανακάλυψη της γλώσσας. Τη δεύτερη την γνώρισα με το Δεύτερο Φύλο αλλά τη αναγνώρισα πραγματικά με το αυτοβιογραφικό της βιβλίο: Όσα είπαμε κι όσα κάναμε.Τα αποσπάσματα που ακολουθούν περιγράφουν με ζωντάνια και σαφήνεια, αλλά και κάποιες αφανείς, ιδιαίτερες πτυχές της αυστηρά προσωπικής της ζωής που δεν φαίνεται διατεθειμένη να μοιραστεί μαζί μας. Δεν έχουμε δικαίωμα να είμαστε αδιάκριτοι και, την ίδια στιγμή καλό θα ήταν να φανούμε υποχρεωμένοι απέναντί της για το θάρρος, την τόλμη και την ευκρίνεια με την οποία μας παρουσιάζει όλα όσα θέλει να μάθουμε.
Να, πως αρχίζει: "... γεννήθηκα στις 9 Γενάρη 1909 στο Παρίσι από τον Ζωρζ και τη Φρανσουάζ Μπωβουάρ. (σ. 11) " ... ήταν δυο νέοι αστοί που έτσι συμμορφωνόντουσαν στα ήθη του περιβάλλοντος και της εποχής τους. "Η γέννησή μου με κατέτασσε αυτόματα λόγω υπηκοότητας γαλλικής, αστικής τάξης και καθολικού θρησκεύματος στα κοινωνικά προνομιούχα άτομα σε αντίθεση με ότι θα ίσχυε αν ήμουν κόρη αγροτικής ή εργατικής οικογένειας". (σ, 12) "Το παιδί είναι ένα αλλοτριωμένο υποκείμενο. Ο κόσμος, ο χρόνος, ο χώρος, όπου ζει, το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί, όλα καθορίζονται από τους ενήλικους" (σ. 13)
Κατά τα πρώτα χρόνια μου, τα συναισθήματά μου απέναντι στους γονείς μου και στη Λουΐζ (αδελφή μου) ήταν υπαγορευμένα από την ελευθερία μου αφού τη ζούσα...(σ. 15). Ο πατέρας μου σκέφτηκε ότι θα ήταν προτιμότερο να με εγγράψει σε δημόσιο σχολείο, γιατί θα μάθαινα περισσότερα, αλλά παρέμεινα στην ιδιωτική εκπαίδευση διατηρώντας την αληθινή ελευθερία μου που σε συνδυασμό με την ηθική προώθηση των γονιών μου, με οδήγησαν στην αμφισβήτηση.
"Στην παιδική και τη νεανική ηλικία μου, η ζωή μου είχε μια καθαρή έννοια ' η ωριμότητα ήταν ο σκοπός και η δικαίωσή τους". (σ. 23)
Ακόμα πιο τυφλή ήμουνα σε σχέση με το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο χτιζόταν η ζωή μου". (σ. 27)
"Πριν βγει ο χειμώνας του '39 κατάφερα να πάω να δω τον Σαρτρ στη Βρούμαχτ και τότε δεν έκανα τίποτα άλλο απ' το να μιμιθώ πολλές γυναίκες που ξεκινούσαν κι αυτές να βρουν τους άντρες τους". (σ. 33) "Βασικά όμως η χρήση της ελευθερίας που έκανα στον τομέα της λογοτεχνικής δημιουργίας, η συγγραφή ξεκινάει από ένα άτομο που σίγουρα άλλωστε το έχουν φτιάξει τέτοιο που είναι, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το γράψιμο δεν αποτελεί μια πράξη γι αυτό". (σ. 36)
"Γεννιόμαστε πολύπλευροι και καταλήγουμε να γίνουμε ένα ενιαίο πράγμα". Αυτή ήταν η ουσία των όσων είπε ο Βαλερύ. (σ. 38)
"Όταν ήμουνα παιδί κατέτασσα χοντρικά του ενηλίκους κατά γενιές, υπήρχε η γενιά των γονιών μου - οι μεγάλοι ' η γενιά των παππούδων μου - οι ηλικιωμένοι .... οι σαραντάρηδες μου φαίνονταν ηλικιωμένα άτομα. [...] Στα τριανταπέντε μου χρόνια σοκαριζόμουνα όταν οι μεγαλύτερες από εμένα γυναίκες έκαναν μπροστά μου κανέναν υπαινιγμό για τις συζυγικές τους απολαύσεις". (σ. 43) Για άλλους το μέλλον είναι βάρος ' για εμένα ίσχυε το εντελώς αντίθετο ' προχωρούσα με χαρά προς τη συνάντηση με τη γυναίκα που θα γινόμουνα αύριο... (. 44)
"Μια φίλη γραφολόγος μου είπε πράγματα που με κολάκεψαν σε σχέση με την αποδοχή που έχω για τον εαυτό μου και περιλάμβαναν θέληση, αντοχή, υπομονή". "Θα μπορούσε αυτά να τα προσάψει κανείς στον τρόπο που ολοκληρώνω πάντα και διεκπεραιώνω τη δουλειά μου". (σ. 47)
"Η στάση μου στο θέμα του θανάτου είναι κάπως ιδιαίτερη. Από βιολογική πλευρά ο θάνατος είναι ένα είδος τέλους του προγραμματισμού της ύπαρξης ενός ζωντανού όντος που είτε προλαβαίνει είτε όχι να ολοκληρώσει τον 'σκοπό του' στη γη" (σ. 111)
------------------
""Όταν κυκλοφόρησαν οι Λέξεις η χαρά μου ήταν μεγάλη" (σ. 106) "Το γράψιμο έχει παραμείνει η μεγάλη υπόθεση της ζωής μου" (σ. 130) Είτε πρόκειται για μυθιστόρημα, για αυτοβιογραφία, για δοκίμιο, για ιστορικό έργο, ο συγγραφέας επιζητεί να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη μέσα από τη δική του, βιωμένη εμπειρία ... μέσα από το στυλ, τον τόνο, το ρυθμό της αφήγησής του". (σ. 131)
"Στην παιδική και την εφηβική μου ηλικία το διάβασμ αποτελούσε για μένα όχι μόνο την αγαπημένη μου απασχόληση αλλά και το κλειδί που μου άνοιγε τις πόρτες προς τον κόσμο. Μου ανήγγειλε το μέλλον μου". (σ. 156)
"Το μυθιστόρημα μπορεί να μου μεταβιβάσει μια ξένη εμπειρία στον ίδιο βαθμό που μπορεί να μου το κάνουν τα Απομνημονεύματα, τα γράμματα ή τα εσωτερικά ημερολόγια". (σ. 175)
"Δεν ασχολούμαι πολύ με την ποίηση: κι όμως αποτελεί ένα προνομιούχο μέσο επικοινωνίας ". (σ. 192) "Σπάνια γυρίζω σε παλιά βιβλία που δεν διάβασα ποτέ". (σ. 194)
Σε πλήρη αντίθεση με τη συγγραφέα, γυρίζω σχεδόν πάντα στα παλιά βιβλία για να μάθω την "αρχή" τόσο του παραμυθιού, όσο και της ιστορίας, γιατί η αρχή δεν είναι παρά η "πρώτη αλήθεια" που μας παρέχεται ως βασική γνώση.
(το διάβασμα συνεχίζεται από τον αναγνώστη)
Πηγή: Σιμόν ντε Μπωβουάρ, Όσα είπαμε και όσα κάναμε, μτφρ. Εβελίνα Χατζηδάκη, Εκδ. Γλάρος 1972, σ.σ. 512.
