Του έρωθα*

 

*(έρωτα + θανάτου)

 

Το χώρο χάραξε η μικρούλα,

θαρρώ την είπαν Αρσινόη ^. 

μπορεί να λέγεται κι αλλιώς,

εγώ τη βάφτισα Μυρσίνη^. 

για δυό ξανθούτσικα κοτσίδια που τεντώνει,

δεξίζερβα μεσ’ στο κενό ^.  

Σώθηκε γέρνοντας την πλάτη -αδύναμη φιγούρα-

στη βάση μιας γιγάντιας ζωγραφιάς,

συγκεκριμένη, ζωντανή αναφορά

σ’ αυτό το -σκόπιμα- αφηρημένο θέμα.

Ύστερα φύτρωσαν τα έγχορδα ^.  

φαίνεται ήρθαν στο προσκήνιο

κάποια στιγμή πολ' ύποπτη.

Κι άρχισαν να παίζουν

σαν έτοιμα απ’ ώρα,

με μιαν απρόσμενη αρετή,

σα γεύση από γλυκό κρασί

σε ακριβό ποτήρι.

Τι ωραία που ακούγονται!

Το κοριτσάκι τσίριξε: Μαμά!

Ένα σφύριγμα ακούστηκε ^.  

σχόλιο μήπως για την παράσταση;

Τσσ...! Ο ήχος ενός τηλεφώνου!  

Ακολούθησε ένας γδούπος ^. 

ο μαέστρος γύρισε να δει ενοχλημένος ^.  

δεν ήταν τίποτα ^.  

ούτ’ ένα θύμα ^.  

όλοι ήσαν νεκροί από καιρό και χρόνο!

Γιατί κανείς να τους ταράξει;

Ο καπετάνιος κοίταζε τη θάλασσα

γιατί ήξερε πως κατοικείται

κι ήθελε τόσο να επικοινωνήσει

με τα πλάσματα που βρίσκονταν γύρω του

και δεν ήσαν άνθρωποι!

Βαρέθηκε πολύ να μην τον νιώθουν

σ’ αυτή την άλογη συζήτηση

ανάμεσα στην άρια νερόβρεχτης μαντόνας

με τον άφωνο σοφό επαίτη ^.  

ισορροπίες ασταθείς

των σκηνικών αυτής της άγουρης παράστασης,

του έρωτα και του θανάτου.  

Την απώλεια της ζωής των φυτών

και την απομείωση των ζώων,

ανταλλάσσει ο οδηγός της ορχήστρας

με κραυγές κοφτές, μικρές,

ανάξιες να σημειώσουν τη σιωπή.

Ο καβαλάρης συνοδεύει το άλογο πεζός ^.  

στέκεται ν’ ακούσει τα δέντρα να φωνάζουν,

πιο δυνατά -πολύ πιο δυνατά- από ψίθυρο,

πιο χαμηλά -πολύ πιο χαμηλά- από φωνή τρανή.

Ποια είναι η ένταση;

Ποιος ρυθμίζει τη δύναμη του πάθους;

Γιατί προετοιμάζουν οι αρχηγοί

τα όνειρα των άλλων;

Γιατί στέκεται ασάλευτη,

σε λίμνη παγωμένη, η υπομονή;

Τι περιμένει η φωτιά για να ξεσπάσει;

Βράχηκε το φυτίλι;

Είχε περάσει η ημερομηνία λήξης των εκρηκτικών;

Αποκοιμήθηκε ο στρατιώτης

που ήταν υπεύθυνος για την πρώτη σπίθα

καθώς ακούμπησε στο βράχο

τη ράχη του να ξεκουράσει

από τους ραβδισμούς!

«Έπεσε απ’ τους ώμους η παιδικότητά του»

έγραφε ο Ρίλκε ^.  

έβγαλε αργόσυρτα το ενώτιο «η μπατιστένια»,

θά 'λεγε ο Μαγιακόφσκι.

Απαγγέλλει, με σταθερή φωνή το άγαλμα,

συστάσεις μιας ασφαλούς, ερωτικής πράξης ^.  

μανιφέστα διαιώνισης της κοινωνικής μοναξιάς ^.  

ψιθύρους οργισμένους, επαναστατικής μανίας

που δε γίνεται να συγκρατήσει καμιά τεχνητή οδοντοστοιχία

ακόμα και του πιο αχόρταγου, σαρκοβόρου αστού.

Νεαρή πεντάμορφη,

δείχνει την πλάγια όψη του προσώπου της

γιατί αν μας κοιτάξει κατάματα

θα μαρτυρήσει τα χέρια που την άφησαν γυμνή ^.  

και ντρέπεται, ντρέπεται, να ομολογήσει,

ό,τι δεν έχει λόγο να φανεί!

 

Γιώργος Δημητρίου Χ.

Αθήνα,

Πάρκο Ελευθερίας,

19 Σεπτεμβρίου 2014

 





Η Παιδεία των προσώπων: διάλογος και ενεργητική μάθηση

Με το δικό τους νου και τις δικές τους λέξεις

Χρήστος Θεοφιλίδης Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

10ο Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου (2008), σ.σ. 821-822

 Περίληψη

Σκοπός της μελέτης ήταν να περιγράψει τις απόψεις μεταπτυχιακών φοιτητών για εξαμηνιαίο μάθημα Εκπαιδευτικής Διοίκησης που παρακολούθησαν, το εννοιολογικό πλαίσιο του οποίου ήταν η εποικοδόμηση της γνώσης μέσα από ενεργητική πρόσκτηση και βιωματική μάθηση. Οι απόψεις των φοιτητών τεκμηριώθηκαν με τη βοήθεια ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων και συγκλίνουν στα εξής: οι φοιτητές ικανοποιήθηκαν σε υψηλό βαθμό με το μαθησιακό κλίμα που επικράτησε στο μάθημα· ανέφεραν ως κύρια χαρακτηριστικά της εμπειρίας τους την ομαδικότητα που αναπτύχθηκε στο μάθημα, την ανοικτή επικοινωνία και διάδραση που χαρακτήριζε τις συναντήσεις, την πρωτοτυπία της διδασκαλίας και τον ενεργητικό ρόλο που διαδραμάτιζαν οι ίδιοι κατά τη διάρκειά της. Οι ίδιοι έκριναν ότι το μάθημα στο σύνολό του ήταν αποτελεσματικό και παραδειγματικό για τους ιδίους.

Εισαγωγή

Οι εξελίξεις στις Επιστήμες Αγωγής και στην Ψυχολογία έχουν διαμορφώσει ένα νέο εννοιολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να διεξάγεται η διδασκαλία-μάθηση. Η μετωπική διδασκαλία, με κέντρο βάρους τη μετάδοση, έχει αντικατασταθεί με την ενεργητική μάθηση, με κέντρο βάρους την πρόσκτηση. Ο μανθάνων ως ακροατής αντικαθίσταται από το μανθάνοντα ως δρων συνυποκείμενο της διδασκαλίας. Ο διδάσκων ως μεταδότης γνώσεων αντικαθίσταται από το διδάσκοντα ως ενορχηστρωτή και πλοηγό της μάθησης. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στη διαμόρφωση του νέου αυτού πλαισίου διδασκαλίας και μάθησης;

Ένα διεθνές συνέδριο που έγινε το 1960 στο Woodshole της Αμερικής, με συμμετοχή επιφανών επιστημόνων Παιδαγωγικών και Ψυχολογίας, μπορεί να χαρακτηριστεί ως κοπερνίκειος στροφή στην οργάνωση της διδασκαλίας και της μάθησης (Bruner, 1960). Στο συνέδριο εκείνο αναλύθηκε η επιστημολογία της σκέψης του αναπτυσσόμενου ανθρώπου και τονίστηκε η προοδευτική οργάνωσή της και η δυνατότητα του ατόμου να μαθαίνει μέσα από τη δράση και την προσωπική του ανακάλυψή. Το κίνημα της Προοδευτικής Αγωγής και η επιμονή του αμερικανού φιλοσόφου και παιδαγωγού John Dewey «μανθάνειν δια του πράττειν» προετοίμασαν το έδαφος γι’ αυτήν την αλλαγή. Η επιμονή του επίσης αμερικανού εκπαιδευτικού ψυχολόγου Jerome Bruner (1961) για μάθηση με ανακάλυψη έθεσε τις μεθοδολογικές βάσεις για μάθηση η οποία στηρίζεται στην ενεργητική πρόσκτηση.

Ως αποτέλεσμα, το εννοιολογικό πλαίσιο της διδασκαλίας σήμερα αποδέχεται και συστηματοποιεί τον ενεργητικό ρόλο του μανθάνοντα. Η μάθηση πρέπει να επιτυγχάνεται μέσα από ενεργητική πρόσκτηση και να έχει βιωματικό χαρακτήρα (βλέπε Bruner, 1996· Dewey, 1938, 1960· Duckworth, 1964). Ο μανθάνων πρέπει να οικοδομεί ο ίδιος τη γνωσιολογική του συγκρότηση μέσα από τη δική του δράση, μέσα από εποικοδόμηση, η οποία έχει υποκειμενικό χαρακτήρα και είναι συνεχώς αναδυόμενη και αναδιαμορφούμενη (βλέπε Brooks & Brooks, 1993· Fosnot, 1996· Fox, 2001·Kivinen & Ristela, 2003· Richardson, 1997· von Glazerfeld, 1988). Πρόσθετα, η μάθηση πρέπει να έχει κοινωνικό χαρακτήρα και, συνεπώς, ο μανθάνων πρέπει να αποκτά γνώση μέσα από κοινωνική μεταβίβαση, συγκρίνοντας αυτό που συλλαμβάνει ο ίδιος ως αντικειμενική γνώση με αυτό που προτείνουν οι συνμανθάνοντές του (Dewey, 1916, 1980· Piaget, 1977· Vygotsky, 1978).

Συμπερασματικά, η μάθηση πρέπει να είναι ανακάλυψη του διδάσκοντα και, συνεπώς, βιωματική (μάθηση που στηρίζεται σε ενεργητική πρόσκτηση)· ταυτόχρονα, αυτή πρέπει να στηρίζεται σε κοινωνική μεταβίβαση (μάθηση που επέρχεται μέσα από διαβούλευση και συνεργατική προσπάθεια). Το εννοιολογικό αυτό πλαίσιο εκφράζεται σήμερα με διδακτικές προσεγγίσεις όπως διερευνητική διδασκαλία, μάθηση με ανακάλυψη, συνεργατική μάθηση. Σε επίπεδο πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι διδακτικές αυτές προσεγγίσεις βρίσκουν σήμερα ευρεία εφαρμογή.

Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ωστόσο, μόλις πρόσφατα άρχισαν παρόμοιοι παιδαγωγικοί προβληματισμοί (Gardiner, 1994· Saroyan & Amundsen, 2004· Sutherland & Bonwell, 1996). Οι σχετικές έρευνες και δημοσιεύσεις συνεχίζουν με αυξημένο ρυθμό. Συνακόλουθα, διεθνή συνέδρια1 οργανώνονται κατ’ έτος με επικέντρωση της προσοχής στο εννοιολογικό πλαίσιο της διδασκαλίας και μάθησης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στα αποτελέσματα σχετικών ερευνών και πειραματικών εφαρμογών. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει σήμερα ένα συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ποιότητα διδασκαλίας που εφαρμόζεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Διδακτικές προσεγγίσεις όπως συνεργατική μάθηση, ενεργητική μάθηση, μάθηση με λύση προβλήματος τυγχάνουν ιδιαίτερης προσοχής εκ μέρους των διδασκόντων σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (Brody, 2008).

Η μελέτη αυτή συνιστά έναν τέτοιο προβληματισμό. Το εξαμηνιαίο μεταπτυχιακό μάθημα «Οργάνωση και διοίκηση σχολείου» διδάχτηκε κατά το χειμερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2007-2008, με μεθοδολογικό υπόβαθρο τη βιωματική και συνεργατική μάθηση και την εποικοδομητική φιλοσοφία. Η μελέτη φέρνει στο προσκήνιο τις απόψεις των φοιτητών για το περιεχόμενο και το μεθοδολογικό πλαίσιο του μαθήματος, καθώς και τα συναισθήματά τους για την εμπειρία που αποκόμισαν από αυτό. Αυτό υποβάλλει άλλωστε και ο τίτλος «Με το δικό τους νου και τις δικές τους λέξεις».

Πηγή: http://www.pek.org.cy/Proceedings_2008/pdf/n1.pdf

Καλλιτέχνες με λόγο ύπαρξης: Αντώνης Βαρδής

Το περασμένο καλοκαίρι  και η καταχνιά που το είχε σκεπάσει έκανε πολλούς από τους Έλληνες να αναζητήσουν ευχάριστες στιγμές, ειδήσεις με φως, ανθρώπους με όραμα και πρόσωπα με λόγο και αρχές!

Οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί στην Ελλάδα και, φαντάζομαι, αρκετές εκπομπές σταθμών των Ελλήνων του Εξωτερικού, κατακλύζονται από την είδηση του θανάτου ενός σπουδαίου μουσικού: του Αντώνη Βαρδή, σε ηλικία μόλις 66 ετών. Η αξιοσημείωτη ποιότητά του ως ανθρώπου, είναι ουσιαστικότερη, κατά τη γνώμη μου, από αυτή του μουσικού. Υπενθυμίζω το χιούμορ και τον αμείλικτο αυτοσαρκασμό που δεν παρέλειπε με κάθε ευκαιρία να ασκεί στον εαυτό του. Οι ώριμοι άνθρωποι και οι καλλιτέχνες, όπως ο Αντώνης Βαρδής, πιστεύω ότι συνεχίζουν να ζουν μετά τη στιγμή του φυσικού θανάτου τους και επιμένουν να αγνοούν τις μικροκακίες, τη ζήλεια και τις ανασφάλειες, στοιχεία που χαρακτηρίζουν τους ατάλαντους. Ένα μικρό δείγμα της συνθετικής παρουσίας του ξετυλίγεται στην ευτυχή συνάντηση της δυνατής μουσικής του με τον ανελέητο στίχο του Κώστα Τριπολίτη. Παρόμοιες συναντήσεις με όλους τους μεγάλους Έλληνες στιχουργούς και ερμηνευτές δίνουν τραγούδια όπως αυτό, που θα μείνουν για να μας τον θυμίζουν. Όσοι είναι έτοιμοι για το μεγάλο ταξίδι φεύγουν γρήγορα ' όσοι καθυστερούν, φαίνεται πως χρειάζεται να προσπαθήσουν περισσότερο.

Καλό ταξίδι!

Γιώργος Δημητρίου Χ.