Γίνεσαι ότι πιστέψεις!

Αν έχει δικαίωμα να ονειρεύεται ένας άνθρωπος, που ζει στα πρώτα χρόνια του δέκατου έβδομου αιώνα, να πιστέψει πως μπορεί να αλλάξει ζωή -πλησιάζοντας τα 50 του χρόνια- τότε όλα είναι δυνατά.

Ο λόγος για έναν μεσήλικα κτηματία (πολύ ηλικιωμένο για την εποχή του) αυτόν που ονόμασε τον εαυτό του Δον Κιχώτη, πήρε ένα πρώην ψωράλογο που το ονόμασε "πρώτο" απ' όλα τα άλογα (τον Ροσινάντε) και έναν αγράμματο και συμφεροντολόγο γείτονα που τον ανέδειξε σε ιπποκόμο του (τον Σάντσο Πάντσα) και αποφάσισε να αναβιώσει τον θεσμό του πλανόδιου ιππότη. Ο ρόλος ενός τέτοιου ιππότη είναι να υπερασπίζεται με το σπαθί και την παλικαριά του: τους αδύναμους είτε φτωχοί είναι αυτοί είτε πλούσιοι, τις ανυπεράσπιστες πριγκιποπούλες που τις οδηγούν στην αιχμαλωσία βάναυσοι δυνάστες, και γενικά να διορθώνει κάθε αδικία που -κατά τη γνώμη του-  συμβαίνει στην κοινωνία.

Λειτουργώντας στην πράξη έξω από τους γενικούς νόμους, υπακούει μόνο σε έναν κώδικα κανόνων τιμής της ιπποσύνης.

Και πως αποφάσισε να γίνει πλανόδιος ιππότης; Το "κακό" ξεκίνησε και συνεχίστηκε αγοράζοντας και διαβάζοντας μετά μανίας, νύχτα και ημέρα, όσα ιπποτικά βιβλία μπόρεσε να συγκεντρώσει, πουλώντας ακόμα και κτήματά του.Και γιατί πλανόδιος ιππότης και όχι κάποια άλλη μορφή σωτήρα που θέλει να σώσει τον κόσμο, αλλάζοντας τη μορφή των σχέσεων που έχουν μεταξύ τους οι άνθρωποι;

Γιατί έχει ανάγκη να επαναβεβαιώσει τον εαυτό του, που τον αισθάνεται να γερνάει, πως είναι ακόμα νέος και ο ρόλος του Πλανόδιου Ιππότη είναι αβανταδόρικος και σε σχέση με την σύνδεσή του με το άλλο φύλο, καθώς κάθε ιππότης έχει μια γυναικεία φιγούρα - μούσα, στο όνομα της οποίας κάνει μια σειρά κατορθώματα ώστε να τον θαυμάσει και να του δοθεί. 

Ταυτόχρονα, η υστεροφημία του, λόγω των ηρωικών του κατορθωμάτων, είναι εξασφαλισμένη, επομένως η ζωή του -μέσα από τη μνήμη των ζωντανών- επεκτείνεται στον άπαντα αιώνα.

Προκαλεί διαρκώς τον θάνατο για να ακυρώσει ή να μεταθέσει στο μέλλον την έλευσή του και βιώνει τη ζωή στο μέγιστο δυνατό βαθμό μέσα από τον πόνο των τραυμάτων που του προκαλούν οι διαρκείς τραυματισμοί των απρόκλητων μαχών τις οποίες ο ίδιος σκαρώνει για να γίνει γνωστό το όνομά του.

Με άλλα λόγια η φαντασιακή ιδεοληψία (αδόκιμος όρος;) χρησιμοποιείται ως προσπάθεια υπέρβασης μιας μανιώδους κατάθλιψης. Μα το εντυπωσιακό είναι πως ο αναγνώστης δεν βαριέται, δεν αποστασιοποιείται από τον δύσμοιρο Ιππότη της Ελεεινής Μορφής όπως δεν αποφεύγει να αυτοαποκαλείται ο ίδιος ο Δον Κιχώτης, αλλά μετονομάζεται σε Ιππότη των Λιονταριών, μετά το επισόδιο με το λιοντάρι που προτίμησε να μη βγει από το ανοιχτό κλουβί του. 

Γιατί; Έχουμε τόσο μεγάλη ανάγκη από ήρωες, ανθρώπους ειλικρινείς, έτοιμους να θυσιαστούν για λογαριασμό μας, που πιστεύουν σε ιδανικά, έστω κι αν είναι ανεφάρμοστα, ανεδαφικά έως και παράλογα;.Φαίνεται πως Ναι, αλλιώς θα είχαμε εγκαταλείψει την ανάγνωση των βιβλίων ήδη από την πρώτη σελίδα.

Αυτός ο πρωτόγονος, παιδαριώδης αναρχισμός του Δον Κιχώτη, η φάση της προ-εφηβείας στην οποία δείχνει να είναι προσκολλημένος μας θυμίζει τη χαμένη ή κοιμισμένη παιδικότητά μας, που ξυπνάει και αναπολεί τον χαμένο παράδεισο της μικρής μας ηλικίας, τότε που το παιχνίδι κάλυπτε τις περισσότερες ώρες της καθημερινής μας ζωής και η ανεμελιά ήταν κίνητρο δράσης και αντίδρασης, στο πεδίο μιας αληθινά βιωμένης πραγματικότητας.

Στην εποχή όπου έζησε και στη φαντασιακή σφαίρα όπου έδρασε ο Δον Κιχώτης, πρωταρχικά δεν ήθελε να είναι ότι δήλωνε, αλλά να αναγνωρίζουν οι άλλοι ότι δήλωνε πως ήταν, δηλαδή Ιππότης ' μόνο που δεν τους επέτρεπε να εκφράσουν ελεύθερα την αναγνώρισή τους προς το άτομό του, αλλά επεδίωκε να τους αναγκάσει με τα κατορθώματά του να τον αναγνωρίσουν υποχρεωτικά!

Γιώργος Χατζηαποστόλου

Μ. Θερβάντες, Ο Δον Κιχώτης Τόμος Α΄, μτφρ. Κ. Καρθαίος, Εκδ. Βιβλιοπωλείο της Εστίας 1979, σ.σ. 574.

Μ. Θερβάντες, Ο Δον Κιχώτης Τόμος Β΄, μτφρ. Κ. Καρθαίος, Ιουλία Ιατρίδου, Εκδ. Βιβλιοπωλείο της Εστίας (χ.χ.), σ.σ. 616.