Άσπρο - μαύρο και αρκετό κόκκινο

Από τη ''Μυθολογία'' του Μάνου Χατζιδάκι σε στίχους Νίκου Γκάτσου. Πρώτη εκτέλεση Γιώργος Ρωμανός 1965. Ο Γιώργος Ρωμανός σε πρώτη εμφάνιση μετά από 39 χρόνια, στο Τριανόν με τον Διονύση Σαββόπουλο (Τετάρτη 23 Δεκέμβρη 2009)

Δυό λόγια για τον Γιώργο Ρωμανό: Η αξία της φωνής, όταν είναι μεγάλη δεν χάνεται όσα χρόνια κι αν περάσουν, όποιο τρόπο ζωής κι αν έχει επιλέξει ο κάτοχός της να ζήσει, όσο φθοροποιός και αν είναι αυτός ο τρόπος. Ένας τραγουδιστής όπως ο Ρωμανός που μπορούσε, όπως οι περισσότεροι καλλιτέχνες του Νέου Κύματος, να τραγουδάει χωρίς μικρόφωνο στις μπουάτ της Πλάκας το "ρολόϊ" ή τη ¨μπαλάντα του ευαίσθητου ληστή¨ στη δεκαετία του '60, σήμερα κάνει προσπάθεια για να συγκρατήσει τη φωνή του, γιατί το μικρόφωνο την πολλαπλασιάζει και η φωνή του δεν έχει ανάγκη κάτι τέτοιο. Αυτά τα λίγα, για να θυμηθούμε τα παιδιά που παράγουν τα κανάλια μέσα από μουσικά σώου και επανδρώνουν και σκοτώνονται κάθε βράδι να βγάλουν μια δύσκολη νότα και να στηρίξουν τη νυχτερινή διασκέδαση του Νεοέλληνα, που σημειώστε: "τα τρώει μόνος του" και όχι "μαζί με άλλους" ή για να είμαστε δικαιότεροι:"μέχρι τώρα, τα έτρωγε μόνος του".

Ο Διονύσης Σαββόπουλος πραγματικά αγαπάει το Ελληνικό τραγούδι κι ας μην φωνάζει τα τελευταία χρόνια "Ζήτω!",γι αυτό, άλλωστε έπεισε και βοήθησε τον Ρωμανό να εμφανιστεί. Το συγκεκριμένο τραγούδι επανέφερε στο προσκήνιο ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας με μια όμορφη μοντέρνα ενορχήστρωση, χωρίς την ψυχή του Ρωμανού και του Σαββόπουλου, αλλά με μια λεπτή όσο και διεισδυτική διάθεση να κάνει πολιτική "με τον πολιτισμό", δηλαδή, να ασκήσει την ευγενέστερη μορφή πολιτικής.

Επιτρέψτε μου μια αυθαίρετη ερμηνεία σχετικά με τα σύμβολα του μύθου :
"Χρόνια και χρόνια μέσ' την άμμο" : οι δυσκολίες στην πορεία της ζωής μας,
"εκεί που ανθίζει η φοινικιά" : ο φοίνικας (οι πεποιθήσεις μας) υπάρχουν σε πείσμα των δύσκολων συνθηκών που επικρατούν στο περιβάλλον μας - ακόμη και αν καούν ξαναφυτρώνουν, όπως ο φοίνικας, από την τέφρα τους,
"δυό φίλοι πήγαιναν σε γάμο" : η αληθινή φιλία είναι σπάνια μορφή σχέσης στην εποχή μας, αλλά υπαρκτή και διαρκώς ψάχνουμε τη χαρά στη ζωή, μαζί με τους φίλους μας,
"ο ένας ήταν Ιρλανδός - ο άλλος ήταν Ιουδαίος" : οι "Αγορές" δεν είναι απρόσωπες, συγκροτούνται από τους ιδιοκτήτες των μετοχών των χρηματιστηρίων που στην πλειοψηφία τους είναι "Ιουδαίοι" ενώ την ίδια στιγμή μία από τις χώρες της Ευρώπης που βρίσκεται σε παρόμοια με τη δική μας άσχημη οικονομική κατάσταση είναι η "Ιρλανδία".
"δυό πεθαμένα περιστέρια: Το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι.
Αυτή την εποχή η Ισραηλινή κυβέρνηση προσπαθεί να εμποδίσει την αίτηση των Παλαιστινίων στα Ενωμένα έθνη για την αναγνώριση ανεξάρτητου κράτους με στημένα πολεμικά επεισόδια. Όλοι χαμένοι σε μια τυφλή διαμάχη.

Επειδή μπορεί, πολύ να σας κούρασα με τον ασύνδετο μύθο μου, τελειώνω με τον τίτλο του νέου δίσκου του Μαχαιρίτσα : "Η ενοχή των αμνών".
Πώς αισθάνεσθε; Καλά; Καμιά μικροενοχή, τίποτα; Αν δεν αισθάνεσθε τίποτε, θα πεί πως όλα τα παραπάνω είναι τυχαία, ενοχλητικές συμπτώσεις που επισημαίνει ένας ιδιόρρυθμος σχολιαστής.

Καλημέρα σας
Γιώργος Δημητρίου

Μια ζωή, δώρο!

Θα σας πω μια σύντομη,αλλά όχι συνηθισμένη ιστορία. Χρόνος: Αύγουστος του 1963. Χώρος: ένα κελί της Μονής της Μεγαλόχαρης της Τήνου. Ένα αγόρι τεσσάρων ετών με τη μητέρα του βρίσκονται εκεί για δύο λόγους: πρώτα για να ευχαριστήσει η γυναίκα -που εν τω μεταξύ είχε φτάσει τα 40 χρόνια- την Παναγία που τη βοήθησε να αποκτήσει παιδί, μετά από αρκετές ατυχείς προσπάθειες -τρεις αποβολές "οχτώ μηνών"- και δεύτερον για ολιγοήμερες διακοπές σε χώρο που διέθετε δωρεάν η Μονή σε επισκέπτες - προσκυνητές. Η διάθεση για προσκύνημα μεγάλη ' η ανάγκη για διακοπές αναντίρρητη ' τα οικονομικά περιορισμένα. Στο ένα χέρι οι αποσκευές (τσάντες, παιδικό καροτσάκι) και στο άλλο ο μικρός που κάθε λίγο κουραζόταν να περπατάει και ήθελε αγκαλιά ' η γνωστή φράση ακουγόταν κάθε τόσο: "πάρε με μαμά". Συνωστισμός στο λιμάνι του Πειραιά, κόσμος πολύς στο καράβι, μάχη για μια θέση στο κατάστρωμα του πλοίου. Το φαγητό μεταφέρθηκε σε πακέτα από την Αθήνα και ότι έλειψε συμπληρώθηκε με κονσέρβες. Εικόνα: το χαμογελαστό πρόσωπο μιας αδύνατης, μελαχροινής και πολύ όμορφης μοναχής που μας έδειξε το κελί όπου θα μέναμε.

Τρεις πρώτες μέρες ' όλα καλά ' τέταρτη μέρα: τροφική δηλητηρίαση από χαλασμένη κονσέρβα (καλαμαράκια). Μεταφορά στο νοσοκομείο του νησιού ' πυρετός 41-42 ' κατάσταση εκτός ελέγχου ' αφόρητος, παρατεταμένος πόνος από τον λαιμό έως το στομάχι. Ο μικρός αισθάνεται να πνίγεται ' έχει ανάγκη από αέρα ' βρίσκει το κουράγιο να βάλει τις φωνές σε μια ηλικιωμένη ασθενή που το κρεβάτι της βρισκόταν μπροστά στο παράθυρο και αρνιόταν να το ανοίξει γιατί κρύωνε ' τελικά, το παράθυρο ανοίγει. Οι αισθήσεις υποχωρούν, τα μάτια γυρίζουν ανάποδα ' το παιδί βάζει τα δαχτυλάκια μέσα στα μάτια του για να τα γυρίσει πίσω πρός τον ορατό κόσμο. Ο βουβός πόνος επιμένει ' "παραισθήσεις" περισσότερο αληθινές από αυτές τις λέξεις που διαβάζετε, από την εικόνα που βλέπετε, από την ψαλμωδία που ακούτε όταν πηγαίνετε στην εκκλησία. Ταξιδεύω σε έναν χώρο που μοιάζει με το Διάστημα, αλλά δεν είναι σκοτεινός. Όταν ο πόνος γίνεται αφόρητος, τεντώνω το κεφάλι μου προς τα πίσω σε μια απελπισμένη προσπάθεια να ξεφύγω, να απελευθερωθώ και με έναν ανεξήγητο τρόπο επιταχύνω την ταχύτητα απομάκρυνσής μου από τον κόσμο αυτόν που ζούμε. Ανεβαίνω κατακόρυφα ' με υποδέχονται εκεί πάνω ' με "διαβάζουν" σαν να είμαι διαφανής ' καταλαβαίνουν την απορία μου για την παρουσία τους "στον αέρα" και φαίνεται να θέλουν να μου εξηγήσουν, αλλά δεν μιλούν, δεν χρειάζεται να επικοινωνούν με τη γλώσσα. Κατεβαίνω, απότομα, τους χάνω. Δεν είμαι σε θέση να στενοχωρηθώ που τους έχασα ή να χαρώ που γυρίζω πίσω ' απλά, αισθάνομαι πως υπάρχω επειδή ταξιδεύω. Ο μοναδικός, ηλικιωμένος γιατρός του νησιού κάνει ότι μπορεί, αλλά βλέποντας πως ο μικρός έχει αρχίσει να πλέει "γι άλλα μέρη" προτείνει στη μητέρα: "αν μπορέσεις να πάρεις το παιδί και να ταξιδέψεις απόψε, πριν από το ξημέρωμα και δεν πιεί από το νερό του νησιού, θα σωθεί, διαφορετικά...". Τότε το νερό μεταφερόταν με υδροφόρο πλοίο από τη Σύρο και φυλασσόταν σε δεξαμενές στο νησί, όχι κάτω από τις καλύτερες συνθήκες υγιεινής. Μια ένεση καμφοράς για την καρδιά και άλλη μια στην τσέπη για το ταξίδι (αν χρειαστεί) ' οι αποσκευές στο ένα χέρι ' το παιδί στο άλλο ' νύχτα στο λιμάνι της Τήνου. Η ίδια περιπέτεια για να βρεθεί χώρος στο κατάστρωμα. Όλα είναι μπερδεμένα, είχα τη βεβαιότητα πως το ταξίδι της επιστροφής το έκανε κάποιος άλλος μέσα στο μικρό κορμάκι του Γιωργάκη. Ξημερώματα, μπαίνοντας στο λιμάνι του Πειραιά ' αισθάνομαι πως το σώμα μου γίνεται πάλι δικό μου, προσπαθώ να πιαστώ από την κουπαστή του πλοίου για να δω έξω ' σηκώνομαι για λίγο στις μύτες των παπουτσιών ' τα φώτα στο λιμάνι έχουν αρχίσει να σβήνουν ' η μέρα έχει πάρει τη θέση της στον κόσμο ' ζαλίζομαι, η μητέρα μου με ρωτάει πως αισθάνομαι ' η προκυμαία φαίνεται να στριφογυρίζει, δεν μπορώ να σταθώ, σωριάζομαι ' μια δεύτερη ένεση καμφοράς. Άλλη εικόνα: καθισμένος στη μονή θέση ενός παλιού λεωφορείου - πολύ μεγάλη για τα μέτρα μου - έχω διπλωθεί σε μια γωνιά ' δυσκολεύμαι να καταπιώ ακόμη και το σάλιο μου. Ο λαιμός μου έχει κλείσει, αλλά αναπνέω!

Από τότε έχουν περάσει 47 χρόνια. Μου έκαναν το δώρο της ζωής. Καταλαβαίνω ποιός μου έκανε αυτό το δώρο, αλλά επειδή, γύρισα "πίσω, εδώ" βιαστικά και δεν πήρα μαζί μου τεκμήρια, πέρα από τη φυσική μου παρουσία, με πιστεύουν μόνο όσοι πιστεύουν στο Θεό και όχι όσοι ντρέπονται να το ομολογήσουν και δηλώνουν πως πιστεύουν σε μια "Ανώτερη Δύναμη". Με μεγάλη καθυστέρηση στο τέλος Ιουνίου του 2004, κατάφερα να ξαναγυρίσω στην Τήνο και να ευχαριστήσω για το χθές αλλά και για το σήμερα. Μόλις είχα χάσει τη δουλειά μου σε γραφείο, όταν μου τηλεφώνησε η Λίζα πως ο ηλικιωμένος άνθρωπος που φρόντιζε μια φίλη της είχε εισαχθεί σε νοσοκομείο και είχε ανάγκη από αίμα. Πήγα στο Νοσοκομείο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, έδωσα αίμα, πήρα τα χρήματα που επέμεναν να μου δώσουν και με αυτά έβγαλα τα εισιτήρια για την Τήνο, όπου ταξίδεψα αυθημερόν, χωρίς να πω τίποτα στους δικούς μου, που τότε βρίσκονταν στη ζωή. Καθώς αποχωρούσα από τον ναό και περπατούσα στο προαύλιο, σκέφτηκα πως δεν ζήτησα τίποτε από τον Θεό ' πέρασε από το μυαλό μου η μικρή "ανθρώπινη" ιδέα πως έπρεπε να εκμεταλλευθώ την επίσκεψη και να ζητήσω κάτι από τον Θεό -"επισκέπτομαι τόσο σπάνια το νησί που βαφτίστηκα" και μου φάνηκε πως ήταν ευκαιρία- ήξερα πως ότι ζητούσα θα μου προσφερόταν ' αλλά αμέσως σταμάτησα να ντρέπομαι γι αυτή τη σκέψη και έδωσα πίσω με όλη μου την καρδιά την ευγνωμοσύνη μου που χρωστούσα. Γιώργος Δημητρίου

Αναζητώντας πρότυπα έκφρασης

Ότι είναι το θέατρο για την τέχνη, είναι πιστεύω, ο χορός για την προσωπική έκφραση, δηλαδή η πλέον ολοκληρωμένη μορφή. Έχω χρόνια να χορέψω, γιατί έχω πολύ καιρό να αισθανθώ ευτυχισμένος για διάστημα περισσότερο από μια-δυό ώρες ' όσο με έκαναν να αισθανθώ έτσι, μια συναυλία ενός αγαπημένου καλλιτέχνη ή μια παράσταση κάποιου αγαπημένου ηθοποιού. "Η ευτυχία τζιέρι μου είναι την για τα ζώα" έλεγε ο Σαββόπουλος' με ενοχλεί που δείχνει να έχει δίκιο ' φαίνεται πως είναι αλήθεια. Όταν στα 13 μου άρχισα να γράφω 'ποιήματα' ένα από τα πρώτα είχε τίτλο 'η ζωή είναι στιγμές'. Τότε, θυμάμαι, το είχα θεωρήσει διορατικό, ενώ είναι απλά πραγματικό. Ο χορός που προτιμώ να βλέπω να χορεύουν είναι ο ζεϊμπέκικος ' γιατί είναι, όπως τον αντιλαμβάνομαι, ατομική έκφραση, ενδοστρεφής, κυκλικός και τελετουργικός, χορός για άντρες ή για γυναίκες με αντρική ψυχή. Μια από τις στιγμές που με κάνει να ξεχνιέμαι είναι και αυτή που ακούω τραγούδια όπως αυτό του Γ. Σπανού, του Λ. Παπαδόπουλου και του Μανώλη Μητσιά.

Ένας καταπληκτικός δίσκος που ξανάκουσα μετά από καιρό είναι ο "Στα ψηλά τα παραθύρια" του Σταύρου Κουγιουμτζή. Σημειώνω από αυτόν το τραγούδι "Κάποιος χτύπησε την πόρτα" (υπέροχο ζειμπέκικο) και το "Τα χρόνια της υπομονής" με τον Νταλάρα και την Βίσση, πριν η τελευταία αρχίσει το κυνήγι της εμπορικότητας από το οποίο δεν θέλει και δεν μπορεί να απαλλαγεί ακόμη και σήμερα, όπου ζούμε τέτοια χρόνια υπομονής.

 

Γιώργος Δημητρίου Χ.