Αντι-παράδειγμα

 

 

Ένα κείμενο και μια εικόνα: Βιρτζίνια Γουλφ (Ένα δικό σου δωμάτιο), η ανακοίνωση της επαναλειτουργίας μετά από 15 χρόνια- ενός από τα πιο επικίνδυνα μονοπάτια στον κόσμο (El Camino del Ray).[1]  Στην ανάβαση συμμετέχει ένα ζευγάρι ορειβατών όπου ο ένας προηγείται ακολουθώντας στηρίγματα στους βράχους και βάζοντας σκοινιά για να ασφαλιστεί η διαδρομή και ακολουθεί η άλλη. Είναι μια ιδιαίτερα επικίνδυνη ανάβαση γιατί το λεπτό στρώμα μπετού που έχει τοποθετηθεί πάνω σε έναν αραιά δομημένο σκελετό που κατασκευάστηκε -μεταξύ του 1901 και του 1905- με ατσάλινες ράβδους, έχει υποχωρήσει σε πολλά σημεία και κάτω του χάσκει το χάος!

Παρόλα αυτά, ήδη από την πρώτη εντύπωση, είχα την περίεργη αίσθηση πως υπάρχουν πιο επικίνδυνα "πράγματα" από τα καταφανή και τα ολοφάνερα όπως αυτή η τρομακτική "βόλτα". Είναι πράγματα που έχουν να κάνουν όχι τόσο με το σώμα, αλλά με το νου, τις στάσεις και τις πεποιθήσεις μας. Οι τοίχοι του σπιτιού σου μπορεί  να είναι κατασκευασμένοι από τούβλα και σοβά, ενώ τα τοιχώματα ενός άλλου ζωτικού χώρου, όπως του παραπάνω φαραγγιού, για τους ορειβάτες, συμβαίνει να είναι σμιλεμένα σε βράχο. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι, όπου κι αν βρίσκεται ο προσωπικός σου χώρος, να υπάρχει ανεμπόδιστη θέα. Μοιάζουν ιδιαίτερα, τα δύσβατα μονοπάτια της φύσης, με τις διαδρομές της ελεύθερης σκέψης. Επανέρχεται στη σκέψη μου ένα θεμελιώδες ερώτημα: άραγε, οι πεποιθήσεις σας, διαφέρουν από την κυριαρχούσα άποψη; και αν, ναι, τολμάτε να τις εκφράσετε δημόσια, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις όποιες και όσο επώδυνες κι αν είναι αυτές για εσάς; Οι πλέον ριζοσπαστικοί -κυρίως οι γυναίκες- θα απαντήσετε αμέσως, ναι, αλλά μετά τη δεύτερη σκέψη, νομίζω ότι θα "κουμπωθείτε". Τι μας φοβίζει πιο πολύ: οι ελεύθερες σκέψεις μας, οι τολμηρές σκέψεις των άλλων ή και τα δύο; Πώς μεταδίδονται σ' εμάς οι σκέψεις των άλλων; Θα μου πείτε: με τη γραφή και με το λόγο! Πώς πραγματοποιείται αυτό; άμεσα και αυτόματα; Κατ' αρχάς, ναι, με τη "γλώσσα του σώματος" που δεν ψεύδεται ποτέ. Όταν όμως πρόκειται να εκφραστούν ποικίλα και πολύπλοκα νοήματα, όχι! Η γνώση μεταδίδεται με την ανάγνωση και τη γραφή. Μάλιστα!  Άλλη μια φορά συλλαμβάνω τον εαυτό μου να σκέπτεται μεγαλόφωνα! Είναι η ίδια πρακτική με αυτή των παιδιών που τραγουδούν δυνατά περπατώντας στα σκοτεινά για να μειώσουν τον φόβο του αγνώστου και να μετατρέψουν το άγχος της μοναξιάς σε επιβεβαίωση αυτοκυριαρχίας. Διαβάζοντας το βιβλίο της Γουλφ, προσπάθησα να κρύψω κάποιες προσωπικές αδυναμίες αλλά η ανάγκη μου να φανερωθώ με οδήγησε να γράψω ένα μάλλον άχαρο και μακροσκελές ανέκδοτο ζωής[2] ' ένα αντι-παράδειγμα!

Ήθελα, λέει, να αισθάνομαι ασφαλής, κοντά στον κόσμο αλλά μακριά από επιβουλές κάθε είδους, θορύβους έντονους κι εφηβική αναίδεια. Το σπίτι μου δε θα ήτανε μεγάλο ^. ένα δωμάτιο αρκούσε, μ’ ένα ευρύ παράθυρο για να μπορώ να βγαίνω πετώντας κάθε πρωί και μια πόρτα που να βλέπει σε κήπο για όσους θέλουν μόνο να περπατάνε και περιμένουν -μια ζωή- τη μέρα που θα αξιωθούν να περάσουν από «μεγάλη πόρτα» όπως λένε οι χαρτορίχτρες. Για να γράψει ένας άνδρας πρέπει να έχει λεφτά, ένα δικό του δωμάτιο μια γυναίκα -μούσα- για να τον εμπνέει και τουλάχιστον άλλη μια γυναίκα -συνήθως ένα ανώριμο κοριτσόπουλο, γύρω στα τριάντα, με όνειρο να γίνει καλλιτέχνιδα και πολύ μέτρια νοημοσύνη, που να δείχνει ότι τον θαυμάζει απεριόριστα μέχρι αυτός να τη γνωρίσει σε κάποιο φίλο του, καλλιτεχνικό πράκτορα ^.  μετά, δε χρειάζεται!

Οι ανθρωπολόγοι και οι κοινωνικοί ερευνητές υπολογίζουν πως το ανθρωπογενές περιβάλλον - ως μέγεθος - κατασκευάστηκε για να αισθάνεται άνετα μέσα σ’ αυτό, ένας άνδρας ύψους γύρω στα 1,75 μέτρα, μάλλον κάτοικος πόλης, μέτριας έως ανώτερης μόρφωσης και ηλικίας μεταξύ 30 και 40 ετών. Οι κατοικίες και οι χώροι εργασίας και διασκέδασης κατασκευάστηκαν για να εξυπηρετούν έναν τέτοιο άνθρωπο ώστε να μπορεί να περνάει από πόρτες χωρίς να χρειάζεται να σκύβει, να κάθεται σε κανονικά καθίσματα, να κοιμάται σε κρεβάτια διαστάσεων 90Χ1,90 μέτρων περίπου, να βολεύεται άνετα σε θέσεις αυτοκινήτων και να μη χρειάζεται να παραγγείλει στο εξωτερικό τα παπούτσια του, γιατί νούμερα μέχρι και 45 υπάρχουν σε όλα τα καταστήματα υποδημάτων στην Ελλάδα.

Αν ο εν λόγω άνθρωπος τα έχει όλα, ή, πάντως, τα περισσότερα από τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και είναι υγιής, είναι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος, αν είναι άνδρας.  Αν είναι γυναίκα, ακόμη κι αν διαθέτει τα απαραίτητα στοιχεία, θα πρέπει πρώτα να δείξει ότι δεν είναι «γυναίκα», δηλαδή ένα άτομο εξαρτώμενο από την οικονομική δύναμη του συντρόφου της και ύστερα να αποδείξει ότι είναι «άνδρας», δηλαδή ανεξάρτητη και αυτόνομη. Αν καταφέρει να αποδείξει ότι είναι άνδρας, μετά μπορεί άφοβα να παραδεχθεί πως είναι γυναίκα χωρίς καθόλου συνέπειες! Θα γίνει εξαιρετικά αποδεκτή κοινωνικά και θα αναγνωρίζεται ως απόλυτα επιτυχημένη επαγγελματικά. Δεν κρίνεται απαραίτητο να καλύψει το όποιο συναισθηματικό κενό, πιθανότατα έχει προκύψει, τα προηγούμενα χρόνια, από το κυνήγι της καριέρας. Είναι γνωστό ότι το «κενό μας», μας ανήκει!

Αν ένας άνθρωπος -ανεξαρτήτως φύλου- έχει «όλα του κόσμου τα καλά» που λέει ο λαός και θέλει επιπλέον και να γράφει, έε ... τότε ... είναι ανίατη περίπτωση, με βγάζει έξω από τα ρούχα μου! Ακούς εκεί, να θέλουν να γράφουν! Τι θράσος απύθμενο να απαιτούν από τους άλλους να διαβάσουν όσα έγραψαν! Τι απίστευτη ματαιοδοξία να θεωρούν πως τα λόγια τους μπορούν να επηρεάσουν, μέχρι και να αλλάξουν τους άλλους! Κι αν κάνουν τους αναγνώστες να επανασταστήσουν; Να είστε σίγουροι πως αυτό θα συμβεί αν οι άνθρωποι γνωρίσουν τον εαυτό τους και τους άλλους και θελήσουν να αλλάξουν τον κόσμο. Μα δεν καταλαβαίνουν σε τι κίνδυνο μας βάζουν όλους; Αν αρχίσουμε να διαβάζουμε και να γράφουμε το επόμενο βήμα θα είναι να σκεφτόμαστε και αμέσως μετά δεν απομένει παρά να αντιδράσουμε σε ότι μας εμποδίζει να ζήσουμε με ειρήνη και ασφάλεια. Όλοι γνωρίζουν πως όποιος κάνει φασαρία είναι ταραχοποιό στοιχείο, συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και το κράτος καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να τον σωφρονίσει!  Και για όλα αυτά φταίνε οι γονείς και οι δάσκαλοι που επιδίωξαν να διαμορφώσουν τον χαρακτήρα μας! Ευτυχώς, εμείς, δεν έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε ούτε -βέβαια- να γράφουμε και αποφύγαμε τον κίνδυνο να αλλοτριωθούμε από τη γνώση και να εκτραπούμε σε αντιδραστικές πράξεις! Αυτούς που γράφουν και -κυρίως- αυτούς που διαβάζουν, λυπάμαι!  

Όταν κάτι τέτοιοι άνδρες και γυναίκες μεγαλώσουν αρκετά, ώστε να εισέλθουν απερίσπαστοι στην τρίτη ηλικία και στραβολαιμιάσουν κοιτάζοντας διαρκώς πίσω τους τη δεύτερη ηλικία -που δεν έζησαν- θα αρχίσουν να ψάχνουν για ένα δωμάτιο όπου θα αποθηκεύσουν όσα βιβλία τους παρέμειναν απούλητα και θα σπάσουν το κεφάλι τους αναζητώντας τρόπους να αξιοποιήσουν τον άπειρο ελεύθερο χρόνο που θα διαθέτουν. Τι πρόβλημα κι αυτό ' να έχεις απεριόριστο χρόνο και να μην ξέρεις τι να τον κάνεις!
Αν φθάσουν σε αυτό το σημείο, δηλώνω ρητά, πως δε θα βρίσκομαι εκεί για να τους βοηθήσω! Όχι πως έχει σημασία τι πιστεύω ' έτσι, που λέει ο λόγος!
Εδώ που τα λέμε,
μετά βίας αυτοεξυπηρετούμαι!
 

                                                                                                     Γιώργος Δημητρίου Χ.

---

[1] Πηγή: https://www.youtube.com/watch?v=ZmDhRvvs5Xw
[2] Σκέψεις με αφορμή την ανάγνωση του βιβλίου της Βιρτζίνια Γουλφ: Ένα δικό σου δωμάτιο Μετάφραση: Μίνα Δαλαμάγκα. Εκδόσεις Οδυσσέας, 2005