Σκέψεις για τη Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ)

Σκέψεις για τη Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ)

Ο συνδυασμός των επαγγελματικών ιδιοτήτων του Daniel Goleman, καθώς είναι ψυχολόγος και δημοσιογράφος, βοήθησε τον ίδιο να προσεγγίσει με γνώση και ευχέρεια σημαντικούς κλινικούς ψυχολόγους, καθηγητές μεγάλων αμερικανικών πανεπιστημίων για παράδειγμα του Χάρβαρντ και του Γέiλ, όπως τον Έντουαρντ Γκάρντνερ, τον Πίτερ Σάλοβι και τον Ρόμπερτ Στέρνμπεργκ και να συζητήσει μαζί τους ζητήματα που αποσαφηνίζουν την έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης που εισήγαγε πριν από αρκετά χρόνια.

Παράλληλα, πιστεύω, διευκόλυνε και τους αναγνώστες, γράφοντας με έναν απλό, σαφή, οργανωμένο αλλά όχι εκλαϊκευτικό τρόπο, να κατανοήσουν πολύπλοκα ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία του εγκεφάλου ή τον συνδυαστικό τρόπο συνεργασίας των εγκεφαλικών κέντρων που εξηγούν την επεξεργασία των συναισθημάτων.

Αναλύοντας την έννοια της πολλαπλής νοημοσύνης, ο συγγραφέας μας οδηγεί σε μια πορεία αναγνώρισης της συναισθηματικής νοημοσύνης. Έγκυρες μελέτες έχουν δείξει πως η ικανότητα του εκπαιδευόμενου να λύνει, γρήγορα, μαθηματικά προβλήματα ή να χειρίζεται με άνεση τη γλώσσα μπορεί να του προσφέρει υψηλή βαθμολογία στα σχολικά τεστ, αλλά δεν θα του εξασφαλίσει την επαγγελματική επιτυχία αν δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί, να ερμηνεύσει και να αξιοποιήσει τα συναισθήματά του που γεννιούνται στην καθημερινή διαπροσωπική επικοινωνία με τους άλλους. Ειδικότερα, η ικανότητα του ανθρώπου να ελέγχει τις παρορμήσεις του είναι το κλειδί για την επιτυχία στις κοινωνικές και τις επαγγελματικές σχέσεις.

Ο Γκάρντνερ (πολλαπλή νοημοσύνη), πρότεινε 7 είδη νοημοσύνης, ενώ συνεργάτες του, μετά από έρευνες έφτασαν να καταγράψουν 20 είδη (σ. 72).

Βασικά στοιχεία της συναισθηματικής νοημοσύνης κατά τον Daniel Goleman είναι η ικανότητα να ελέγχεις τις επιθυμίες σου και να μπαίνεις στην θέση του άλλου.

Ο Σάλοβι εντάσσει τα είδη της προσωπικής νοημοσύνης στο βασικό του ορισμό περί συναισθηματικής νοημοσύνης, επεκτείνοντας αυτές τις ικανότητες σε πέντε βασικούς τομείς:

• Γνώση των συναισθημάτων ή Αυτοεπίγνωση
• Έλεγχο των συναισθημάτων μας.
• Εξεύρεση κινήτρων για τον εαυτό μας
• Αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων ή Ενσυναίσθηση

• Χειρισμός των σχέσεων ή δεξιότητα χειρισμού των συναισθημάτων των άλλων. (σ.σ. 78-79)

Αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά του ύφους που έχει γραφεί το βιβλίο, η απουσία σοβαροφάνειας και η διαρκής τεκμηρίωση, πράγματα καθόλου αυτονόητα για αρκετούς Έλληνες ψυχολόγους και όχι μόνο.

Για του λόγου το αληθές, πως άνθρωποι μέτριας νοημοσύνης τα καταφέρνουν στη ζωή καλύτερα από πολλούς ιδιαίτερα ευφυείς, μια χαριτωμένη σημείωση από τον Goleman: "Υπάρχει ένα παιδικό ανέκδοτο: Πως λες έναν βλάκα μετά από δεκαπέντε χρόνια; Απάντηση: Αφεντικό". (σ. 69)

Αυτά θα μπορούσε να πει όποιος ολοκληρώσει την πρώτη ανάγνωση του βιβλίου, όπου συγκράτησα αναφορές του συγγραφέα στον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Τ. Στ. Μίλ, τον Τζων Ντιούι, τον Θορντάϊκ (κοινωνική ευφυία), τον Φρόυντ, τον Έρικσον,τον Σκίννερ, τον Ρότζερς και άλλους.

Σήμερα έχουν επικρατήσει τρία κυρίως μοντέλα για τη συναισθηματική νοημοσύνη ΣΝ (Spielberger, 2004):

(α) Το μοντέλο των Salovey-Mayer (1997) για τη ΣΝ ως ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων και διευκόλυνσης της σκέψης,,

(β) Το μοντέλο του Goleman (1995), που βλέπει τη ΣΝ ως μια σειρά από ικανότητες και δεξιότητες που καθοδηγούν την αποτελεσματική συμπεριφορά και

(γ) Το μοντέλο του Bar - On (1997), που αποτελεί μια σύζευξη συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων καθώς και ικανοτήτων που επηρεάζουν την "έξυπνη" συμπεριφορά (Λ. Νεοφύτου σ. 1022).

Πηγές:

- Daniel Goleman, Η Συναισθηματική Νοημοσύνη - Γιατί το EQ είναι πιο σημαντικό από το IQ, μτφρ. Άννα Παπασταύρου, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα 1998, σ.σ. 462.

- Λεύκιος Νεοφύτου, Συναισθηματική Νοημοσύνη: Επιστημολογικές αμφισβητήσεις και περιορισμοί, Πανεπιστήμιο Κύπρου. Λευκωσία 2006.-διαθέσιμο στη σελίδα: https://www.researchgate.net/…/276280826_SYNAISTHEMATIKE_NO…

Γιώργος Χατζηαποστόλου