Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΕΜΕΡΣΟΝ
Ο Ραλφ Γουάλντο Έμερσον γεννήθηκε στη
Βοστώνη, στις 25 Μαΐου 1803. Καταγόταν από μια μακρά γενιά εκπαιδευμένων και
καλλιεργημένων προγόνων. Ως μαθητής ήταν ήσυχος και αποσυρόταν, διάβαζε
πολύ, αλλά δεν έδινε ιδιαίτερη σημασία στα μαθήματά του. Μπήκε στο
Χάρβαρντ σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών, αλλά ποτέ δεν έφτασε σε υψηλό βαθμό εκεί,
αν και πήρε βραβείο για ένα δοκίμιο για τον Σωκράτη, και έγινε ο ποιητής της
τάξης του. Ο Έμερσον ήταν πάντα γαλήνιος και στοχαστικός, και διακρινόταν
για την άψογη ευπρέπεια της συμπεριφοράς του, για τη μεγάλη ωριμότητα του
μυαλού του και την πνευματικότητα που ήταν το πιο ξεχωριστό χαρακτηριστικό του.
Μετά την αποφοίτησή του από το κολέγιο
δίδαξε για ένα διάστημα στο σχο-λείο και στη συνέχεια μπήκε στη Θεολογική Σχολή
του Χάρβαρντ. όπου του δόθηκε «έγκριση για κήρυγμα» τον Οκτώβριο του 1826. Το
1832 εκφώ-νησε ένα κήρυγμα στο οποίο παρουσίασε ορισμένες ριζοσπαστικές απόψεις
σχετικά με τη λειτουργία της κοινωνίας και αυτό στάθηκε η αφορμή να αποπεμφθεί
ευγενικά από την εκκλησία. Το ταλέντο
του φαίνεται πως ήταν να δίνει νέο νόημα στις παλιές αλήθειες της θρησκείας,
αποφεύγοντας το συμβατικό και το κοινότοπο χωρίς παρόλα αυτά να είναι
πρωτότυπος.
Λίγους μήνες αργότερα (1833) πήγε στην Ευρώπη
για ένα σύντομο ταξίδι, όπου επισκέφτηκε τους Walter Savage Landor, Coleridge, Wordsworth και Thomas Carlyle. Αυτή η χρονιά ταξιδιού άνοιξε τα μάτια
του Έμερσον σε πολλά πράγματα για τα οποία είχε προηγουμένως
άγνοια ' είχε επωφεληθεί από την απομάκρυνση από τις ανησυχίες μιας
περιορισμένης κοινότητας και μιας απομονωμένης εκκλησίας.
Μετά την επιστροφή του άρχισε να βρίσκει
το πραγματικό πεδίο δραστηριότητάς του στην αίθουσα διαλέξεων και παρέδωσε
πολλές ομιλίες στη Βοστώνη και τη γύρω περιοχή. Ενώ ερχόταν έτσι ενώπιον
του ανοιχτού κοινού στον χώρο των διαλέξεων, ετοίμαζε όλη την ώρα την
πραγματεία όπου επρόκειτο να ενσωματώσει όλα τα βασικά στοιχεία της φιλοσοφικής
του διδασκαλίας. Αυτό ήταν το δοκίμιο Nature, [Φύση] το οποίο
δημοσιεύτηκε το 1836. Το δοκίμιο με την αντίληψή του για την εξωτερική Φύση ως
ενσάρκωση του Θεϊκού Νου έπληξε τη θεμελιώδη αρχή της θρησκευτικής πίστης του
Έμερσον.
Τον χειμώνα του 1836 ο Έμερσον ακολούθησε
ένα μάθημα δώδεκα διαλέξεων για τη «Φιλοσοφία της Ιστορίας», ένα σημαντικό
μέρος των οποίων τελικά ενσωματώθηκε στα δοκίμιά του. Το επόμενο έτος
(1837) ήταν το έτος της παράδοσης του Man Thinking, [Σκεπτόμενου Ανθρώπου] ή της
ομιλίας του Αμερικανού Μελετητή ενώπιον της Εταιρείας Phi Beta Kappa στο Κέιμπριτζ.
Η ομιλία του Έμερσον ακούστηκε με το πιο βαθύ ενδιαφέρον. Διακήρυξε ένα
είδος πνευματικής ανεξαρτησίας για την Αμερική. Κατά τη γνώμη του, στο
εξής έπρεπε να χειραφετηθούμε από την απόφραξη των ξένων επιρροών και μια
εθνική λογοτεχνία επρόκειτο να επεκταθεί υπό την ενθάρρυνση της Δημοκρατίας.
Αυτές οι δύο ομιλίες, η Φύση και ο
Αμερικανός Μελετητής, συνδέονται με τον κεντρικό άξονα των φιλοσοφικών,
ποιητικών και ηθικών διδασκαλιών του Έμερσον. Στην πραγματικότητα, είχε,
όπως κάθε μεγάλος δάσκαλος, μόνο περιορισμένο αριθμό αρχών και θεωριών να
διδάξει. Αυτές οι αρχές της ζωής μπορούν όλες να απαριθμηθούν σε είκοσι
λέξεις - αυτοδυναμία, πολιτισμός, πνευματική και ηθική ανεξαρτησία, θεϊκότητα
της φύσης και του ανθρώπου, η αναγκαιότητα της εργασίας και τα υψηλά ιδανικά.
Ο Έμερσον πέρασε το τελευταίο μέρος της
ζωής του σε διαλέξεις και σε λογοτεχνικό έργο. Ο γιος του, Δρ Έντουαρντ
Έμερσον, έδωσε μια ενδιαφέρουσα περιγραφή του τρόπου κατασκευής αυτών των
διαλέξεων. «Σε όλη του τη ζωή κρατούσε
ημερολόγιο. Αυτό το βιβλίο, είπε, ήταν
το «Ταμιευτήριο» του. Οι σκέψεις που έλαβε και συγκεντρώθηκαν με αυτόν τον τρόπο στα
ημερολόγιά του καταχωρήθηκαν στο ευρετήριο, και πολλές από αυτές εμφανίστηκαν
στα δημοσιευμένα έργα του. Καταγράφηκαν θρησκευτικά ακριβώς όπως ήρθαν, με
καμία σειρά εκτός από χρονολογική, αλλά αργότερα ομαδοποιήθηκαν, μεγεθύνθηκαν ή
περικόπηκαν, εικονογραφήθηκαν, διαμορφώθηκαν σε μια διάλεξη ή ομιλία και, αφού
υποβλήθηκαν με αυτή την ιδιότητα σε επανειλημμένες δοκιμές και αναδιάταξη,
τελικά κοσκινίστηκαν προσεκτικά και κλαδεύτηκαν πιο άκαμπτα και τυπώθηκαν ως
δοκίμια».
Εκτός από τα δοκίμια και τις διαλέξεις
του, ο Έμερσον άφησε και κάποια ποίηση στην οποία ενσωματώνονται εκείνες οι
σκέψεις που του ήταν πολύ βαθιές για έκφραση πεζογραφίας. Ο Όλιβερ
Γουέντελ Χολμς μιλώντας γι' αυτό λέει:
«Ο Έμερσον έγραφε περιστασιακά σε στίχους από τα σχολικά του χρόνια μέχρι να
φτάσει στην ηλικία των εξήντα τριών που ήταν γνωστή ως η μεγάλη κλιμακτήριος…
Τα ποιήματά του δεν είναι, και δύσκολα μπορούν γίνονται δημοφιλή ' δεν
προορίζονται για να αρέσουν στους πολλούς, αλλά για να αγαπηθούν και να προτιμηθούν
πολύ από τους λίγους... Η περιστασιακή του ανομία στην τεχνική κατασκευή, οι
κάπως φανταστικές εκφράσεις του, οι αινιγματικές του αφάνειες δεν μειώνουν
σχεδόν καθόλου την ευχάριστη έκπληξή που οι στίχοι συχνά μεταφέρουν.
Ο Έμερσον ήταν πάντα μια εντυπωσιακή
φιγούρα στην πνευματική ζωή της Αμερικής. Οι ομιλίες του ήταν πάνω από όλα
εμπνευσμένες και παρακίνησαν πολλούς να αγωνιστούν για μια ανώτερη
αυτο-κουλτούρα. Η επιρροή του διακρίνεται σε όλα τα λογοτεχνικά κινήματα
της εποχής. Ήταν το κεντρικό πρόσωπο της λεγόμενης υπερβατικής σχολής που
ήταν τόσο εξέχουσα στα προηγούμενα πενήντα χρόνια, αν και πάντα απείχε από
κάθε ενθουσιώδη συμμετοχή στο κίνημα.
Ο Έμερσον έζησε στο Κόνκορντ της
Μασαχουσέτης. Ταξίδεψε πολύ στις
περιοδείες του, φτάνοντας μέχρι και την Αγγλία. Στο English Traits [Αγγλικά
Χαρακτηριστικά] έχει καταγράψει τις εντυπώσεις του από αυτά που είδε από την
αγγλική ζωή και τα ήθη, αλλά συχνά δίσταζε σαν να περίμενε την κατάλληλη λέξη
για να τα παρουσιάσει. Ο τρόπος του ήταν πολύ ήσυχος, το χαμόγελό του ήταν
ευχάριστο. Κανείς που τον συνάντησε δεν μπορεί να μη θυμηθεί εκείνη τη
γαλήνια και ευγενική παρουσία, στην οποία αναμειγνύεται μια ορισμένη πνευματική
απόσταση με το πιο ευγενικό ανθρώπινο καλωσόρισμα σε όλους όσους είχαν το
προνόμιο να απολαύσουν τη συντροφιά του».
Ο Έμερσον πέθανε στις 27 Απριλίου 1882, μετά από ασθένεια λίγων ημερών από
πνευμονία. Ο Δρ Γκάρνετ στην εξαιρετική βιογραφία του λέει: «...ότι μαζί του είχε φύγει η πιο
λαμπερή πνευματική δόξα και η πιο ισχυρή πνευματική δύναμη μιας ηπείρου».
ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΈΜΕΡΣΟΝ ΚΑΙ ΤΗ ΓΡΑΦΗ ΤΟΥ
Ο Μάθιου Άρνολντ, σε μια ομιλία για τον
Έμερσον που εκφωνήθηκε στη Βοστώνη, έδωσε μια εξαιρετική εκτίμηση για την
κατάταξη που πρέπει να του αποδώσουμε στη μεγάλη ιεραρχία των γραμμάτων. «Ούτε
με τους Miltons και τους Grays, ούτε με τους Platos και Spinozas, ούτε με τους
Swifts και τους Voltaires, ούτε με τους Montaignes και Addison, μπορούμε να κατατάξουμε τον Emerson. Κανείς
δεν θα μπορούσε να το δει αυτό πιο καθαρά από τον ίδιο τον Emerson φίλε μου»,
γράφει απαντώντας στον Κάρλαιλ, ο οποίος τον είχε παρακινήσει να κάνει
δημιουργική δουλειά, «Αλίμονο, φίλε μου, δεν μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο όπως
λες. Δεν ανήκω στους ποιητές, αλλά μόνο
σε έναν χαμηλό τμήμα λογοτεχνίας, — στους ανταποκριτές· τους ανθρώπους των
προαστίων» ' [όπως ταιριάζει σε] έναν «ψυχρό, σχολαστικό, υποχωρητικό
άνθρωπο που είμαι».
Ο Άρνολντ, παραθέτοντας αποσπάσματα από τα
Δοκίμια, προσθέτει:
" Ναι, πραγματικά, η διορατικότητά
του είναι αξιοθαύμαστη· η αλήθεια του είναι πολύτιμη. Ωστόσο, το μυστικό του,
το αποτέλεσμα δεν είναι καν σε αυτά· είναι στην ιδιοσυγκρασία του. Καθώς η
ποίηση του Wordsworth είναι, κατά την κρίση μου, η πιο σημαντική σε στίχους,
στη γλώσσα μας, κατά τη διάρκεια του παρόντος αιώνα, έτσι και τα Δοκίμια του
Έμερσον είναι, νομίζω , το πιο σημαντικό έργο που έγινε στην πεζογραφία..."
Ο Χέρμαν Γκριμ , ένας Γερμανός
κριτικός με μεγάλη επιρροή στη χώρα του, έκανε πολλά για να καταλάβει τα
ασυνήθιστα αγγλικά, τις ασυνήθιστες στροφές φράσης που είναι τόσο
χαρακτηριστικές του στυλ του Έμερσον. Ο Γκριμ αναγνωρίζει στον Έμερσον πως είναι
τέχνη να υψώνεσαι πάνω από αυτά που μας έχουν διδάξει... Όλοι οι μεγάλοι άνδρες
φαίνεται να έχουν αυτήν την ελευθερία. Αντλούν το πρότυπο τους από τη φύση τους
και τις παρατηρήσεις τους για τη ζωή που είναι τόσο φυσική και αυθόρμητη
ώστε φαινόταν σαν να είχε κάνει το ίδιο και ο πιο αγράμματος άνθρωπος με ένα
κομμάτι κοινής λογικής...
"Ο Έμερσον διαθέτει αυτόν τον ευγενή
τρόπο επικοινωνίας. Μου εμπνέει θάρρος και αυτοπεποίθηση. Έχει διαβάσει και
δει, αλλά κρύβει τον κόπο. « .... Η θεωρία του Έμερσον είναι αυτή της
«κυριαρχίας του ατόμου». Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να επιτρέψει στον
εαυτό του, λόγω προκατάληψης, να κάνει λάθος στην επιλογή του έργου στο οποίο
θα αφιερωθεί. Τα δοκίμια του Έμερσον είναι, σαν να λέγαμε, τυπωμένα κηρύγματα —
όλα έχουν το ίδιο κείμενο... Ο πλούτος και η αρμονία της γλώσσας του με
κυρίευσαν και με γοήτευσαν εκ νέου. Αλλά ακόμη και τώρα δεν μπορώ να πω πού
βρίσκεται το μυστικό της επιρροής του".
Ο Froude στο περίφημο «Life of Carlyle» δίνει μια ενδιαφέρουσα
περιγραφή της επίσκεψης του Emerson στους Carlyles στη Σκωτία:
«Ο Έμερσον είχε διαβάσει τα άρθρα του
Carlyle και είχε διακρίνει με το ένστικτο της ιδιοφυΐας ότι εδώ υπήρχε μια φωνή
που έλεγε πραγματικές και φλογερές πεποιθήσεις, και όχι πια ηχώ και
συμβατικότητες. Είχε έρθει στην Ευρώπη για να μελετήσει τα κοινωνικά και
πνευματικά της φαινόμενα και στον νεαρό Έμερσον ο Καρλάιλ, ως προς τον
γέρο Γκαίτε, φάνηκε να είναι ο πιο σημαντικός από αυτούς... Η γνωριμία άρχισε
τότε με την αμοιβαία ευχαρίστησή τους, ωρίμασε σε μια βαθιά φιλία, η οποία
παρέμεινε .... σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής».
Ο Καρλάιλ έγραψε στη μητέρα
του μετά την αποχώρηση του Έμερσον:
«Η τρίτη μας ευτυχία ήταν ο ερχομός ενός
νεαρού άγνωστου φίλου, ονόματι Έμερσον, από τη Βοστώνη, στις Ηνωμένες
Πολιτείες, ο οποίος ξεστράτισε τόσο μακριά από τα βρετανικά, γαλλικά και
ιταλικά ταξίδια του για να με δει εδώ! Φυσικά, δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα
άλλο από το να τον καλωσορίσουμε· μάλλον καθώς έμοιαζε να είναι ένα από τα πιο
αξιαγάπητα πλάσματα στον εαυτό του που είχαμε δει ποτέ. Έμεινε μέχρι την
επόμενη μέρα μαζί μας, και μίλησε και άκουσε με την καρδιά του, και μας άφησε
όλους πραγματικά λυπημένους που τον αποχωριζόμασταν». Το 1841 ο Carlyle έγραψε
στον John Sterling λίγα λόγια για την πρόσφατη δημοσίευση των δοκιμίων του
Emerson στην Αγγλία:
«Λατρεύω
το βιβλίο του Έμερσον, όχι για τις αποστασιοποιημένες απόψεις του, ούτε καν για
το σχέδιο του γενικού κόσμου που έχει πλαισιώσει για τον εαυτό του, ή
οποιοδήποτε εξέχον ταλέντο με το οποίο το έχει εκφράσει, αλλά απλώς επειδή
είναι το δικό του βιβλίο. ένας τόνος ειλικρίνειας, ένας αδιαμφισβήτητος αέρας
που είναι δικός του , και
μια πραγματική έκφραση ανθρώπινης ψυχής, όχι απλή ηχώ τέτοιων. Το θεωρώ, υπό
αυτή την έννοια, εξαιρετικά αξιοσημείωτο, σπάνιο, πολύ σπάνιο, στις μέρες μας
Αχ Θεέ μου, είναι τρομακτικό να ζεις ανάμεσα σε ηχώ. Όσοι λίγοι θα
διαβάσουν το βιβλίο, φαντάζομαι, θα επωφεληθούν από αυτό. Στην Αμερική,
μερικές φορές λέω ότι ο Έμερσον, όπως είναι, μου φαίνεται σαν ένα είδος Νέας
Εποχής».
Ο John Morley, ο οξύς Άγγλος
κριτικός, έχει κάνει μια αναλυτική μελέτη του στυλ του Emerson, η οποία μπορεί
να συμφιλιώσει τον αναγνώστη με μερικές από τις εξοργιστικές ιδιαιτερότητές
του.
«Ένα από τα χαρακτηριστικά που σημειώνει
κάθε κριτικός στο ύφος της γραφής του Έμερσον είναι ότι είναι τόσο απότομο,
τόσο ξαφνικό στις μεταβάσεις του, τόσο ασυνεχές, τόσο διακοπτόμενο. Πάντως,
φαίνεται ότι ο Πόουπ δεν υπερέβαλε όταν
είπε ότι κανένα προσόν δεν είναι τόσο πιθανό να γίνει κάποιος καλός συγγραφέας
όσο η δύναμη να απορρίπτει τις δικές του σκέψεις. Την ίδια στιγμή, ο Έμερσον
δεν είναι απαλλαγμένος από δευτερεύοντα λάθη. Χρησιμοποιεί λέξεις που δεν
είναι μόνο περίεργες, αλλά, έως και μοχθηρές στην κατασκευή. Ωστόσο, όπως
συμβαίνει σε όλα τα καλά μυαλά, ήρθαν στον Έμερσον τρόποι έκφρασης με βαθύ
χαρακτήρα. Σε κάθε σελίδα υπάρχει η ισχυρή σφραγίδα της ειλικρίνειας και η έλξη
μιας ορισμένης ατεχνίας. Η πιο άβολη πρόταση είναι αληθινή και συχνά
υπάρχει μια καθαρή και απλή νότα που μας αγγίζει περισσότερο από ό,τι αν ήταν η
τελειότητα της περίτεχνης μελωδίας. Η ανώμαλη πομπή των περιόδων
αποκαλύπτει την ταλαιπωρία της σκέψης, και αυτό είναι επίσης ένα είδος
ευγλωττίας. Ένας ειλικρινής αναγνώστης συγχωρεί εύκολα το αγενές τράνταγμα
ή το απροσδόκητο ξεκίνημα όταν δείχνει έναν στοχαστή που ακολουθεί πιστά τον
δρόμο του σε επίπονες και αφόρητες διαδρομές. Ακόμη και στην πιο τραχιά πρόταση,
ο Έμερσον συχνά παρεμβαίνει με έναν απολαυστικό ρυθμό και οι προτάσεις του
είναι κύβοι που θα μείνουν σταθεροί, όπως και όπου και αν θελήσετε να τις τοποθετήσετε. Το
δικό του στυλ αναμφίβολα θεωρεί με τόλμη αυτή την ικανότητα στην «επιλογή και
τη λεπτομέρεια». Είναι λιτός, συγκεντρωμένος και απαλλαγμένος από τη σημαντική
γκάφα του να μπερδεύει τη διανοητική ενασχόληση με τον διαλογισμό. Η προφορά
είναι σπιτική και η ενδυμασία λιτή, αλλά η συμπεριφορά του έχει μια φιλικότητα,
μια ευγένεια, μια φιλόξενη ανθρωπιά, που μας πλησιάζει περισσότερο και δεν μας
απωθεί όπως η λογοτεχνική διακόσμηση ή η ρητορική σύνθεση.
Ο EP Whipple , ο γνωστός
Αμερικανός κριτικός, έγραψε αμέσως μετά τον θάνατο του Έμερσον:
«Το μεγαλείο του Έμερσον προήλθε από τον
χαρακτήρα του. Η γλυκύτητα και το φως πηγάζουν από αυτόν γιατί σε ό
,τι σκεφτόταν, έγραψε και έκανε, νιώθουμε την παρουσία μιας προσωπικότητας
τόσο δυναμικής και γενναίας όσο και γλυκιάς, που αντλούσε ανά πάσα στιγμή τη
δύναμή της να εμψυχώνει και να φωτίζει άλλα μυαλά».
«Ήταν ο τελευταίος σε μια μακρά σειρά
κληρικών, [που] εξηγεί την εντυπωσιακή έμφαση που έδωσε στο ηθικό αίσθημα,
γιατί διέφερε αναμφισβήτητα στη φύση και την ιδιοφυΐα του από όλους τους άλλους
Έμερσον. Ένας φανταστικός γενεαλογικός χάρτης καταγωγής που τον συνδέει με
τον Κομφούκιο ή τον Γκαουτάμα θα ήταν πιο ικανοποιητικός.
«Αυτό που διακρίνει τον Έμερσον
ήταν η εξαιρετική του ιδιοφυΐα και ο χαρακτήρας του, κάτι που τον διαχώριζε από
όλους τους άλλους και εντυπωσίασε κάθε ευφυή αναγνώστη με την αίσθηση ότι το
ύφος του δεν ήταν μόνο πρωτότυπο αλλά κα] ιθαγενές». Πράγματι, η ασφαλέστερη
πορεία που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι να παραθέσουμε τα δικά του λόγια και
να ομολογήσουμε απελπισμένα ότι είναι σχεδόν αναπόφευκτο η φύση της ιδιοφυΐας
«να ξεπηδήσει, ... από το αόρατο, να καταργήσει το παρελθόν και να αρνηθεί όλη
την ιστορία».
Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΛΟΓΟΣ
[Ο Αμερικανός Μελετητής]
Αυτή η ομιλία δόθηκε στο Κέιμπριτζ το 1837, ενώπιον της Εταιρείας Phi Beta Kappa, του Χάρβαρντ '
μιας κολεγιακής αδελφότητας που διοργάνωνε ετήσιες συνεδριάσεις, όπου πραγματοποιούνταν
ομιλίες από τους πιο διακεκριμένους μελετητές και στοχαστές της εποχής.
Κύριε Πρόεδρε και Κύριοι,
Σας χαιρετώ για την επανέναρξη της
λογοτεχνικής μας χρονιάς. Η επέτειος μας είναι μια επέτειος ελπίδας, και,
ίσως, όχι αρκετής δουλειάς. Δεν συναντιόμαστε για να παίξουμε παιχνίδια
δύναμης ή δεξιότητας, για την απαγγελία ιστοριών, τραγωδιών και ωδών, όπως
οι αρχαίοι Έλληνες. για να κάνουμε κοινοβούλια αγάπης και ποίησης, όπως οι
Τροβαδούροι. ούτε για την πρόοδο της επιστήμης, όπως οι συνομήλικοί μας
στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Μέχρι στιγμής, οι διακοπές μας ήταν απλώς ένα φιλικό σημάδι της
επιβίωσης της αγάπης για τα γράμματα μεταξύ ενός λαού που είναι πολύ
απασχολημένος με τις καθημερινές φροντίδες για να ασχοληθεί πια με τα γράμματα,
ως το σημάδι ενός άφθαρτου ενστίκτου. Ίσως έχει ήδη έρθει η ώρα που θα
έπρεπε να είναι, και θα είναι, κάτι άλλο ' όταν η νωχελική
διάνοια αυτής της ηπείρου θα κοιτάξει κάτω από τις μηχανές της και θα
γεμίσει την αναβληθείσα προσδοκία του κόσμου με κάτι καλύτερο από τις
προσπάθειες μιας μηχανικής ικανότητας. Η ημέρα
της εξάρτησής μας, η μακρόχρονη μαθητεία μας στη μάθηση άλλων χωρών, πλησιάζει
στο τέλος της.
Σύμφωνα με τον αρχαίο μύθο, οι θεοί, στην
αρχή, χώρισαν τον άνθρωπο σε ανθρώπους, για να είναι πιο χρήσιμος για τον εαυτό
του, όπως το χέρι χωρίστηκε σε δάχτυλα, ώστε να υπηρετήσει καλύτερα το
σκοπό του. Ο παλιός μύθος καλύπτει ένα δόγμα πάντα νέο και
μεγαλειώδες. ότι υπάρχει ένας άνθρωπος, - παρών σε όλους τους
συγκεκριμένους ανθρώπους μόνο εν μέρει ή μέσω μιας ικανότητας ' και ότι
πρέπει να εξετάσετε όλη την κοινωνία για να βρείτε τον ολόκληρο
άνθρωπο. Ο άνθρωπος δεν είναι αγρότης, ούτε καθηγητής, ούτε μηχανικός,
αλλά είναι όλα αυτά. Ο άνθρωπος είναι ιερέας, λόγιος, πολιτικός, παραγωγός
και στρατιώτης. Στο διαιρεμένο ή κοινωνικό κράτος αυτές
οι λειτουργίες κατανέμονται σε άτομα, καθένα από τα οποία στοχεύει να κάνει τη
θητεία του, του κοινού έργου, ενώ ο ένας ή ο άλλος εκτελεί το δικό του. Το
άτομο θα πρέπει μερικές φορές να επιστρέψει από τη δουλειά του για να αγκαλιάσει
όλους τους άλλους εργάτες. Αλλά, δυστυχώς, αυτή η αρχική μονάδα, αυτό το
σιντριβάνι δύναμης, έχει κατανεμηθεί τόσο σε πλήθη, και έχει ξεχυθεί, με τέτοιο
τρόπο που χύνεται σε σταγόνες και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί. Σε αυτή την
κατάσταση τα μέλη έχουν υποστεί ακρωτηριασμό από τον κορμό της κοινωνίας και
δοκιμάζουν τόσα πολλά τέρατα που περπατούν και περιλαμβάνουν: ένα καλό δάχτυλο,
ένα λαιμό, ένα στομάχι, έναν αγκώνα,
αλλά ποτέ έναν ακέραιο και ολόκληρο άνθρωπο.
Έτσι ο άνθρωπος μεταμορφώνεται σε πράγμα,
σε πολλά πράγματα. Ο αγρότης δεν βλέπει τίποτε άλλο από το χωράφι και το
καρότσι του, για να μαζέψει φαγητό, σπάνια ενθουσιάζεται από οποιαδήποτε ιδέα,
και βυθίζεται στον ρόλο του αγρότη, αντί για τον ακέραιο Άνθρωπο που
απασχολείται στο αγρόκτημα. Ο έμπορος μόλις και μετά βίας δίνει την
ιδανική αξία στη δουλειά του, αλλά ξεπερνιέται από τη ρουτίνα της τέχνης του, και η ψυχή
εξαργυρώνεται σε δολάρια. Ο ιερέας γίνεται μορφή ' ο δικηγόρος ένα
καταστατικό βιβλίο ' ο μηχανικός μια μηχανή ' ο ναύτης, σκοινί του
πλοίου.
Σε αυτήν την κατανομή των λειτουργών, ο μελετητής είναι η εξουσιοδοτημένη
διάνοια. Στη σωστή κατάσταση ο Άνθρωπος είναι Σκέψη. Στην εκφυλισμένη κατάσταση, όταν
είναι θύμα της κοινωνίας, ο άνθρωπος τείνει να γίνει ένας απλός στοχαστής, ή,
ακόμη χειρότερα, ο παπαγάλος της σκέψης των άλλων. Σε αυτή την άποψή του, ως
Man Thinking, [Σκεπτόμενου Ανθρώπου] εμπεριέχεται όλη η θεωρία του αξιώματος
του. Η Nature [Φύση] ζητά με όλη της την ηρεμία, όλες τις εικόνες της
παρακολούθησης ' τον καθοδηγεί το παρελθόν ' τον προσκαλεί το
μέλλον. Δεν είναι όντως κάθε άνθρωπος μαθητής, και δεν υπάρχουν όλα τα
πράγματα για το καλό του μαθητή; Και, τέλος, δεν είναι ο αληθινός λόγιος ο
μόνος αληθινός δάσκαλος; Αλλά όπως έλεγε ο παλιός χρησμός, «Όλα τα πράγματα
έχουν δύο λαβές: Προσοχή στο λάθος». Στη ζωή, πολύ συχνά, ο μελετητής
κάνει λάθος με την ανθρωπότητα και χάνει το προνόμιό του. Ας τον δούμε στο
σχολείο του και ας τον εξετάσουμε σε σχέση με τις κύριες επιρροές που δέχεται.
I. Η πρώτη σε χρόνο και η πρώτη σε σημασία των επιρροών στο νου είναι αυτή της φύσης. Κάθε μέρα, ο ήλιος ανατέλλει και, μετά τη δύση του ηλίου, αποκαλύπτεται η Νύχτα και τα αστέρια της. Πάντα οι άνεμοι φυσούν ' πάντα το γρασίδι μεγαλώνει. Κάθε μέρα, άνδρες και γυναίκες, συνομιλούν, βλέπουν και καταλαβαίνουν. Ο μελετητής πρέπει να σταθεί με θλίψη και θαυμασμό μπροστά σε αυτό το μεγάλο θέαμα. Πρέπει να κατακτήσει την αξία του στο μυαλό του. Τι είναι για αυτόν η φύση; Δεν υπάρχει ποτέ αρχή, δεν υπάρχει ποτέ τέλος, για την ανεξήγητη συνέχεια αυτού του ιστού του Θεού, αλλά πάντα η κυκλική δύναμη επιστρέφει στον εαυτό της, όπως συμβαίνει και με το δικό του πνεύμα, του οποίου την αρχή, ή το τέλος, δεν μπορεί ποτέ να βρει. Αρχίζει η ταξινόμηση. Για το νεαρό μυαλό όλα είναι ατομικά, στέκονται από μόνα τους. Παρακάτω βρίσκει πώς να ενώσει δύο πράγματα και να δει σε αυτά μια φύση ' μετά τρία, μετά τρεις χιλιάδες και έτσι, τυραννημένη από το δικό της ενωτικό ένστικτο, συνεχίζει να δένει τα πράγματα μεταξύ τους, να μειώνει τις ανωμαλίες, να ανακαλύπτει ρίζες που τρέχουν κάτω από το έδαφος όπου τα αντίθετα και απομακρυσμένα πράγματα συνενώνονται και ανθίζουν από ένα στέλεχος. Επί του παρόντος μαθαίνει ότι από την αυγή της ιστορίας υπήρξε μια συνεχής συσσώρευση και ταξινόμηση γεγονότων. Αλλά τι είναι η ταξινόμηση εκτός από την αντίληψη ότι αυτά τα αντικείμενα δεν είναι χαοτικά και δεν είναι ξένα, αλλά έχετε έναν νόμο που είναι επίσης νόμος του ανθρώπινου μυαλού; Η φιλόδοξη ψυχή ανάγει τα γεγονότα το ένα μετά το άλλο από όλα τα περίεργα συντάγματα, όλες τις νέες εξουσίες, στην τάξη και το νόμο τους, και συνεχίζει για πάντα να εμψυχώνει κάθε στοιχείο της οργάνωσης με διορατικότητα. Έτσι, θα μάθει να λατρεύει την ψυχή και να βλέπει ότι η φύση είναι το αντίθετό της. Η ομορφιά του και οι νόμοι του ανήκουν στο δικό του μυαλό. Τότε η φύση γίνεται γι' αυτόν το μέτρο των επιτευγμάτων του. Όσο μεγαλύτερο είναι το μέρος της φύσης που αγνοεί, τόσο πολύ από το μυαλό του δεν κατέχει ακόμη. Και, εν τέλει, η αρχαία επιταγή, «Γνώρισε τον εαυτό σου», και η σύγχρονη αρχή, «η Μελέτη της φύσης», γίνεται επιτέλους ένα αξίωμα.
II. Η επόμενη μεγάλη επιρροή στο πνεύμα του μελετητή είναι ο νους του
Παρελθόντος, - σε οποιαδήποτε μορφή, είτε της λογοτεχνίας, είτε της τέχνης,
είτε των θεσμών, αυτός ο νους είναι εγγεγραμμένος. Τα βιβλία είναι ο
καλύτερος τύπος της επιρροής του παρελθόντος, και ίσως καταλάβουμε την αλήθεια
' μάθουμε το μέγεθος αυτής της επιρροής πιο εύκολα, λαμβάνοντας υπόψη και μόνο
την αξία τους. Η θεωρία των βιβλίων είναι ευγενής. Ο μελετητής της πρώτης
εποχής δέχθηκε μέσα του τον κόσμο γύρω του. Γεννήθηκε πάνω σε αυτό
' του έδωσε τη νέα διευθέτηση του δικού του μυαλού και το
ξαναπήρε. Ήρθε στη ζωή του σαν δουλειά και έφυγε από αυτόν σαν
ποίηση, και έτσι, ο νους του μελετητή ξέφυγε από την αλήθεια. Κάθε εποχή, ή
μάλλον, κάθε γενιά, πρέπει να γράψει τα δικά της βιβλία για την επόμενη
πετυχημένη γενιά. Ωστόσο, προκύπτει ένα σοβαρό κακό. Ο ποιητής που ψάλλει θεωρήθηκε
θεϊκός άνθρωπος και το άσμα είναι επίσης θεϊκό. Καθώς ο συγγραφέας ήταν
δίκαιο και σοφό πνεύμα στο εξής, το βιβλίο θεωρείται
τέλειο, καθώς η αγάπη του ήρωα διαφθείρει τη λατρεία του αγάλματός του,
οπότε, αμέσως, το βιβλίο γίνεται επιβλαβές. Ο οδηγός γίνεται
τύραννος. Ο νωθρός και διεστραμμένος νους του πλήθους, αργώντας να δεχθεί
τη Λογική, αφού άνοιξε, αφού διάβασε αυτό το βιβλίο, στέκεται πάνω του και χτίζει κολέγια. Γράφονται βιβλία σε αυτό
από στοχαστές, όχι από ανθρώπους που σκέφτονται, από ανθρώπους με ταλέντο, αλλά
που ξεκινούν από λάθος αφετηρία, δηλαδή από αποδεκτά δόγματα, όχι από τη δική
τους οπτική των αρχών. Οι πράοι νέοι μεγαλώνουν σε βιβλιοθήκες,
πιστεύοντας ότι είναι καθήκον τους να αποδεχτούν τις απόψεις που ο Κικέρωνας, ο
Λοκ, το οποίο Bacon, έχουν δώσει' ξεχνώντας ότι ο Κικέρων, ο Λοκ
και ο Μπέικον ήταν μόνο νέοι σε βιβλιοθήκες όταν έγραφαν αυτά τα βιβλία και όχι
ιερά πνεύματα και παντογνώστες.
Ως εκ τούτου, αντί για τον Σκεπτόμενο Άνθρωπο, έχουμε τον βιβλιοφάγο, τον βιβλιομανή. Εξ ου και η τάξη που εκτιμά τα βιβλία ως τέτοια, όχι ως σχετιζόμενη με τη φύση και την ανθρώπινη σύσταση, αλλά ως ένα είδος επιβολής της θέλησης του κόσμου πάνω στην ψυχή. Αυτό μπορεί να είναι χειρότερο από όσο φαίνεται. Τα βιβλία είναι τα καλύτερα πράγματα, καλά χρησιμοποιημένα και ο μόνος σκοπός τους δεν είναι τίποτα άλλο παρά να εμπνέουν. Καλύτερα να μην δω ποτέ ένα βιβλίο από το να με βγάλει από τη δική μου τροχιά και να με οδηγήσει να φτιάξω έναν δορυφόρο αντί για ένα σύστημα. Το μόνο πράγμα στον κόσμο της αξίας είναι η]ενεργή ψυχή, — η ψυχή, η ελεύθερη, η κυρίαρχη, η ενεργή. Η ενεργή ψυχή βλέπει την απόλυτη αλήθεια και εκφέρει αλήθεια, ή δημιουργεί. Το βιβλίο, το κολέγιο, η σχολή τέχνης, ο θεσμός κάθε είδους, σταματούν σε κάποια πεπερασμένη ιδιοφυΐα. Αλλά η ιδιοφυΐα πάντα κοιτάζει μπροστά, ελπίζει, δημιουργεί και αυτό είναι η απόδειξη της θεϊκής παρουσίας. Τα βιβλία δεν είναι το άλλοθι για την αδράνεια του μελετητή. Όταν ο μελετητής μπορεί να διαβάσει απευθείας τον Θεό, η ώρα είναι πολύ πολύτιμη για να σπαταληθεί στις μεταγραφές των αναγνώσεων άλλων ανθρώπων. Αλλά όταν έρχονται τα μεσοδιαστήματα του σκότους, όπου η ψυχή δεν βλέπει, τα βήματά μας οδηγούνται πάλι προς την Ανατολή, εκεί που είναι η αυγή. Ακούμε, για να μιλήσουμε, δεν ακούμε για να υποταχθούμε στην ακοή μας. Δεν θα βιαζόμουν από καμία αγάπη για το σύστημα, από καμία υπερβολή των ενστίκτων, να υποτιμήσω το Βιβλίο. Πρέπει να είναι κανείς εφευρέτης για να διαβάζει καλά. Στη συνέχεια, υπάρχει δημιουργική ανάγνωση καθώς και δημιουργική γραφή. Όταν ο νους στηρίζεται από κόπο και εφεύρεση, η σελίδα οποιουδήποτε βιβλίου διαβάζουμε γίνεται φωτεινή με πολλαπλούς υπαινιγμούς. Κάθε πρόταση έχει διπλή σημασία, και η αίσθηση του συγγραφέα μας είναι τόσο ευρεία όσο ο κόσμος. Φυσικά, υπάρχει ένα μέρος της ανάγνωσης πολύ απαραίτητο για έναν σοφό άνθρωπο. Πρέπει να μάθει Ιστορία και ακριβείς επιστήμες με επίπονη ανάγνωση. Τα κολέγια, μπορούν να διδάξουν στοιχεία, αλλά μας εξυπηρετούν μόνο όταν στοχεύουν στη δημιουργία και φιλοξενία κάθε ποικίλης ιδιοφυΐας στις αίθουσες τους, ανάβοντας τον πόθο της δράσης στις καρδιές των φοιτητών τους. Η σκέψη και η γνώση είναι φύσεις τις οποίες δεν ωφελούν σε τίποτα ο μηχανισμός και η αξίωση. Αν το αγνοήσετε αυτό τα αμερικανικά κολέγια μας θα υποχωρήσουν στη δημόσια σημασία τους, ενώ θα γίνονται κάθε χρόνο πλουσιότερα.
III. Υπάρχει στον
κόσμο μια αντίληψη ότι ο μελετητής πρέπει να είναι ερημίτης. Οι λεγόμενοι
«πρακτικοί άνδρες» κοροϊδεύουν τους κερδοσκόπους, λέγοντας ότι η αδράνεια είναι δειλία, αλλά δεν μπορεί να υπάρξει λόγιος
χωρίς ηρωικό μυαλό. Το προοίμιο της σκέψης, η μετάβαση μέσω
της οποίας περνά από το ασυνείδητο στο συνειδητό, είναι η δράση. Μόνο
τόσα ξέρω καλά, όσα έχω ζήσει. Ο κόσμος — αυτή η σκιά της ψυχής, ή ο άλλος
εγώ , βρίσκεται διάπλατα τριγύρω. Τα αξιοθέατα του είναι τα
κλειδιά που ξεκλειδώνουν τις σκέψεις μου και με κάνουν να γνωρίσω τον εαυτό
μου. Ξεκινώ με ανυπομονησία σε αυτή την ηχηρή αναταραχή. Πιάνω τα
χέρια αυτών που είναι δίπλα μου και παίρνω τη θέση μου στο ρινγκ για να υποφέρω
και να δουλεύω, διδασκόμενος από ένα ένστικτο ότι έτσι θα είναι και η βουβή
άβυσσος να είναι φωνητική με την ομιλία. Τρυπώ τη σειρά του. Διώχνω
τον φόβο του. Το διαθέτω μέσα στο κύκλωμα της επεκτεινόμενης ζωής
μου. Τόσο μόνος από τη ζωή όπως γνωρίζω από την εμπειρία μου, τόσο μεγάλο
μέρος της ερημιάς έχω νικήσει και φυτέψει, ή μέχρι στιγμής έχω επεκτείνει το
είναι μου, την κυριαρχία μου. Δεν βλέπω πώς μπορεί κανείς να αντέξει
οικονομικά, για χάρη των νεύρων του και του υπνάκου του, να αποφύγει
οποιαδήποτε ενέργεια στην οποία μπορεί να συμμετάσχει. Είναι μαργαριτάρια
και ρουμπίνια στον λόγο του. Η ταραχή, η συμφορά, η αγανάκτηση, η έλλειψη,
είναι εκπαιδευτές ευγλωττίας και σοφίας. Ο αληθινός μελετητής
στενοχωριέται για κάθε ευκαιρία δράσης που περνά, ως απώλεια δύναμης.
Οι πράξεις και τα γεγονότα της παιδικής και νεανικής
μας ηλικίας είναι πλέον θέματα πιο ήρεμης παρατήρησης. Φυσικά,
εκείνος που έχει επιδείξει τη συνολική του δύναμη σε ταιριαστές ενέργειες έχει
την πιο πλούσια απόδοση σοφίας. Αν ήταν μόνο για ένα λεξιλόγιο, ο μελετητής θα
ήταν ποθητός στη δράση. Η ζωή είναι το λεξικό μας. Σκοπός μας είναι
να κατακτήσουμε μια γλώσσα με την οποία θα απεικονίσουμε και θα ενσωματώσουμε
τις αντιλήψεις μας. Μαθαίνω αμέσως από κάθε ομιλητή πόσα έχει ήδη ζήσει,
μέσα από τη φτώχεια ή τη λαμπρότητα του λόγου του. Η ζωή βρίσκεται πίσω
μας ως το λατομείο από όπου παίρνουμε πλακάκια και πετρώματα για την τοιχοποιία
του σήμερα. Αυτός είναι ο τρόπος για να μάθετε γραμματική. Τα κολέγια
και τα βιβλία αντιγράφουν μόνο τη γλώσσα που έφτιαξαν το χωράφι και την αυλή.
Αλλά η τελική αξία της δράσης, και καλύτερη από αυτή των βιβλίων, είναι ότι είναι ένα πέρασμα στην έμπνευση και την εκπνοή της αναπνοής. σε επιθυμία και κορεσμό, και είναι γνωστό σε εμάς με το όνομα Polarity, [πολικότητα]. Αυτός είναι ο νόμος της φύσης επειδή είναι ο νόμος του πνεύματος. Το μυαλό τώρα σκέφτεται, τώρα δρα, και η κάθε προσαρμογή αναπαράγει την άλλη. Όταν ο καλλιτέχνης δεν ζωγραφίζει πια, όταν οι σκέψεις δεν καταλαμβάνονται πια και τα βιβλία είναι μια κούραση, - έχει πάντα τον πόρο για να ζήσει. Ο χαρακτήρας είναι ανώτερος από τη νόηση. Η σκέψη είναι η λειτουργία. Ζώντας είναι ο λειτουργός. Αυτό είναι μια συνολική πράξη. Η σκέψη είναι μια μερική πράξη. Όσοι «μακριά από τη φήμη» κατοικούν και ενεργούν μαζί του, θα αισθανθούν τη δύναμη του θεσμού του στις πράξεις και τα περάσματα της ημέρας καλύτερα από ό,τι μπορεί να μετρηθεί από οποιαδήποτε δημόσια και σχεδιασμένη οθόνη. Ο χρόνος θα του διδάξει ότι ο λόγιος δεν χάνει την ώρα που ζει ο άνθρωπος. Ακούω λοιπόν με χαρά ό,τι αρχίζει να λέγεται για την αξιοπρέπεια και την αναγκαιότητα της εργασίας σε κάθε πολίτη. Υπάρχει ακόμα αρετή στη σκαπάνη και στο φτυάρι, τόσο για μαθημένα όσο και για αμαθή χέρια. Και η εργασία είναι παντού ευπρόσδεκτη ' πάντα μας καλούν να δουλέψουμε. Αρκεί να παρατηρηθεί αυτός ο περιορισμός, ότι ένας άνθρωπος δεν πρέπει για χάρη μιας ευρύτερης δραστηριότητας να θυσιάζει οποιαδήποτε γνώμη στις λαϊκές κρίσεις και τρόπους δράσης.
Έχω μιλήσει τώρα για την εκπαίδευση του μελετητή από τη φύση, από τα βιβλία και από τη δράση. Μένει να πει κάποιος τα καθήκοντά του. Είναι τέτοια που γίνονται Man Thinking [Σκεπτόμενος Άνθρωπος]. Μπορεί όλα να αποτελούνται από αυτοπεποίθηση. Το αξίωμα του μελετητή είναι να ανεβάζει και να καθοδηγεί τους άνδρες δείχνοντάς τους γεγονότα μέσα στα φαινόμενα. Επιτελεί το αργό και απλήρωτο έργο της παρατήρησης ' είναι αυτός που σηκώνει τον εαυτό του από ιδιωτικές σκέψεις και ζει με δημόσιες σκέψεις. Είναι το μάτι και η καρδιά του κόσμου. Ο άνθρωπος ο ίδιος και μόνο αυτός ξέρει τον κόσμο. Στη σιωπή, στη σταθερότητα, στη σοβαρή αφαίρεση ' προσθέστε την παρατήρηση στην παρατήρηση, και αφήστε τον χρόνο του, ώστε να διαπιστώσει μόνος του ότι αυτή τη μέρα έχει δει κάτι αληθινό. Ο ποιητής, στην απόλυτη μοναξιά, θυμούμενος τις αυθόρμητες σκέψεις του και καταγράφοντας τις, βρέθηκε ότι κατέγραψε αυτό που οι άνθρωποι στις απέραντες πόλεις βρίσκουν αληθινό και για αυτούς. Ο ρήτορας στην αρχή δεν εμπιστεύεται την καταλληλότητα των ειλικρινών εξομολογήσεων του, την έλλειψη γνώσης των προσώπων στα οποία απευθύνεται, μέχρι να διαπιστώσει ότι είναι το συμπλήρωμα των ακροατών του. Όσο βαθύτερα βουτάει στην πιο ιδιωτική του, πιο απόρρητη εμφάνιση, τόσο βρίσκει προς έκπληξή του ότι αυτό είναι το πιο αποδεκτό, το πιο δημόσιο και παγκοσμίως αληθινό.
Στην αυτοπεποίθηση κατανοούνται όλες οι αρετές. Αν ο μελετητής είναι ελεύθερος και γενναίος. Ελεύθερος ακόμη και στον ορισμό της ελευθερίας, «χωρίς κανένα εμπόδιο που δεν προκύπτει από το ίδιο του το σύνταγμα». Γενναίος ' γιατί ο φόβος είναι κάτι που πηγάζει πάντα από την άγνοια. Αφήστε τον να βρει στον εαυτό του μια τέλεια κατανόηση της φύσης και της έκτασής του και θα μπορεί στο εξής να την αψηφήσει και να περάσει ανώτερος. Για αυτήν την αυτοπεποίθηση, ο λόγος είναι βαθύτερος από ό, τι μπορούμε να φανταστούμε, - πιο σκοτεινός από ό, τι μπορεί να διαφωτιστεί. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος έχει αδικήσει τον εαυτό του. Έχει σχεδόν χάσει το φως που μπορεί να τον οδηγήσει πίσω στα προνόμιά του. Οι άντρες δεν έχουν κανένα λογαριασμό. Οι άντρες στον κόσμο του σήμερα γεννιούνται και ονομάζονται «η μάζα» και «η αγέλη». Σε έναν αιώνα, σε μια χιλιετία, ένας ή δύο άνδρες. δηλαδή, μία ή δύο προσεγγίσεις γίνονται στη σωστή κατάσταση κάθε ανθρώπου. Όλοι οι υπόλοιποι βλέπουν στον ήρωα ή στον ποιητή τη δική τους πράσινη και ακατέργαστη ύπαρξη, ωριμασμένη. ναι, και είναι ικανοποιημένοι να είναι λιγότεροι, έτσι ώστε να μπορούν να φτάσουν στο πλήρες ανάστημά του. Ρίχνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου από τον καταπιεσμένο εαυτό τους στους ώμους ενός ήρωα που θα πολεμήσει και να κατακτήσει για λογαριασμό τους. Ζει για εμάς και ζούμε μέσα του.
Αυτή η επανάσταση πρόκειται να γίνει με τη σταδιακή εξημέρωση της ιδέας του
Πολιτισμού. Το κύριο εγχείρημα του κόσμου για λαμπρότητα, για έκταση, είναι
η οικοδόμηση ενός ανθρώπου. Κάθε φιλόσοφος, κάθε βάρδος, κάθε ηθοποιός έχει
κάνει μόνο για μένα αυτό που μια μέρα μπορώ να κάνω για τον εαυτό μου. Τα
βιβλία που κάποτε εκτιμούσαμε περισσότερο από την κόρη του ματιού, έχουμε
εξαντλήσει αρκετά, καθώς μέσα από τα μάτια ενός γραφέα. ήμασταν αυτός ο
άνθρωπος και περάσαμε. Πρώτα, λαχταρούμε ένα καλύτερο και ένα πιο άφθονο
φαγητό. Ο άνθρωπος δεν έζησε ποτέ σε εποχή που να μπορεί να μας ταΐσει. Ο
ανθρώπινος νους είναι μια ψυχή που ζωντανεύει όλους τους ανθρώπους.
Αλλά έχω σταθεί ίσως κουραστικά σε αυτή την αφαίρεση του Μελετητή. Δεν θα έπρεπε να καθυστερήσω περισσότερο για να προσθέσω αυτό που έχω να πω για πιο κοντινή αναφορά στην εποχή και σε αυτήν τη χώρα. Ιστορικά, πιστεύεται ότι υπάρχει διαφορά στις ιδέες που κυριαρχούν σε διαδοχικές εποχές, και υπάρχουν δεδομένα για τη σήμανση της ιδιοφυΐας του Κλασικού, του Ρομαντικού και τώρα της Αναστοχαστικής ή Φιλο-σοφικής εποχής. Με τις απόψεις που έχω υποδείξει για την ενότητα ή την ταυτότητα του νου μέσω όλων των ατόμων, δεν μένω πολύ σε αυτές τις διαφορές. Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι κάθε άτομο περνά και από τα τρία. Το αγόρι είναι Έλληνας ' ο νέος, ο ρομαντικός ' ο ενήλικας, στοχαστι-κός. Δεν αρνούμαι, ωστόσο, ότι μια επανάσταση στην ηγετική ιδέα μπορεί να εντοπιστεί αρκετά ευδιάκριτα.
Η εποχή μας θρηνείται ως η εποχή της Εσωστρέφειας. Πρέπει αυτό να είναι κακό; Εμείς, φαίνεται, είμαστε επικριτικοί. Ντρεπόμαστε με δεύτερες σκέψεις. Δεν μπορούμε να απολαύσουμε τίποτα για να λαχταρούμε να μάθουμε σε τι συνίσταται η απόλαυση. Είμαστε στρωμένοι με μάτια. Βλέπουμε με τα πόδια μας. Ο χρόνος έχει μολυνθεί από τη δυστυχία του Άμλετ, «Αρρώστια με το χλωμό σκεπτικό». Η λογοτεχνία των φτωχών, τα συναισθήματα του παιδιού, η φιλοσοφία του δρόμου, το νόημα της οικιακής ζωής, είναι τα θέματα της εποχής. Είναι μεγάλο βήμα. Είναι σημάδι —έτσι;— νέου σθένους όταν ενεργοποιούνται τα άκρα. Αγκαλιάζω το κοινό, εξερευνώ και κάθομαι στα πόδια του οικείου, του χαμηλού. Δώσε μου μια εικόνα για το σήμερα, και μπορεί να έχεις τον κόσμο των παλαιών και του μέλλοντος. Ο άνθρωπος σχετίζεται με όλη τη φύση. Αυτή η αντίληψη της αξίας του χυδαίου είναι γόνιμη στις ανακαλύψεις. Ο Γκαίτε, σε αυτό ακριβώς το πράγμα ο πιο σύγχρονος από τους σύγχρονους, μας έδειξε, όσο κανείς ποτέ, την ιδιοφυΐα των αρχαίων. Υπάρχει ένας ιδιοφυής άνθρωπος που έχει κάνει πολλά για αυτήν τη φιλοσοφία ζωής, του οποίου η λογοτεχνική αξία δεν έχει ακόμη εκτιμηθεί σωστά: — Εννοώ τον Emanuel Swedenborg. Ο πιο ευφάνταστος από τους ανθρώπους, που όμως έγραφε με την ακρίβεια μαθηματικού, προσπάθησε να εμβολιάσει μια καθαρά φιλοσοφική Ηθική στον δημοφιλή Χριστιανισμό της εποχής του. Σε μια τέτοια προσπάθεια το μάθημα πρέπει να έχει δυσκολίες που καμία ιδιοφυΐα δεν θα μπορούσε να ξεπεράσει. Όμως είδε και έδειξε τη σχέση ανάμεσα στη φύση και τις στοργές της ψυχής. Διαπέρασε τον εμβληματικό ή πνευματικό χαρακτήρα του ορατού, ακουστικού, απτού κόσμου ' έδειξε τον μυστηριώδη δεσμό που συμμαχεί με το ηθικό κακό με τις βρώμικες υλικές μορφές, και έχει δώσει σε επικές παραβολές μια θεωρία της παραφροσύνης, των θηρίων, των ακάθαρτων και τρομακτικών πραγμάτων.
Ένα άλλο σημάδι των καιρών μας, που χαρακτηρίζεται επίσης από μια ανάλογη πολιτική κίνηση, είναι η νέα σημασία που δίνεται στον ελεύθερο άνθρωπο. Οτιδήποτε τείνει να μονώνει το άτομο - να το περιβάλλει με φραγμούς φυσικού σεβασμού, τείνει στην αληθινή ένωση. «Έμαθα», είπε ο μελαγχολικός Πεσταλότσι, «ότι κανένας άνθρωπος στην πλατιά γη του Θεού δεν είναι πρόθυμος ή ικανός να βοηθήσει κανέναν άλλον άνθρωπο». Η βοήθεια πρέπει να έρθει μόνο από το εσωτερικό μας. Ο μελετητής είναι εκείνος ο άνθρωπος που πρέπει να πάρει μέσα του όλη την ικανότητα της εποχής, όλες τις συνεισφορές του παρελθόντος, όλες τις ελπίδες του μέλλοντος. Πρέπει να είναι πανεπιστήμιο γνώσεων. Αν υπάρχει ένα μάθημα περισσότερο από ένα άλλο που πρέπει να του τρυπήσει το αυτί, είναι — Ο κόσμος δεν είναι τίποτα, ο άνθρωπος είναι το παν ' μέσα σου κοιμάται ολόκληρος ο Λόγος. Είναι για σας σαν να τα γνωρίζετε όλα ' σαν να τα τολμήσατε όλα. Αυτή η εμπιστοσύνη στην ανεξιχνίαστη δύναμη του ανθρώπου ανήκει, από κάθε κίνητρο, από κάθε προφητεία, από κάθε προετοιμασία, στον Αμερικανό Μελετητή. Ακούσαμε πάρα πολύ καιρό τις αυλικές μούσες της Ευρώπης. Το πνεύμα του Αμερικανού ελεύθερου είναι ήδη ύποπτο ότι είναι δειλό, μιμητικό, ήμερο. Η δημόσια και ιδιωτική φιλαργυρία κάνουν τον αέρα που αναπνέουμε παχύ και πηχτό. Δεν υπάρχει δουλειά για κανέναν παρά μόνο για τους καλοσυνάτους και τους συμπαθητικούς. Νέοι άνδρες της πιο δίκαιης υπόσχεσης, που ξεκινούν τη ζωή στις ακτές μας, φουσκωμένοι από τους ανέμους των βουνών, στους οποίους λάμπουν όλα τα αστέρια του Θεού, βρίσκουν τη γη από κάτω όχι σε συμφωνία με αυτά, αλλά εμποδίζονται από τη δράση τους από την αηδία που εμπνέουν οι αρχές βάσει των οποίων διοικείται η επιχείρηση, και αποτρέπουν την αηδία ή πεθαίνουν από αηδία, μερικοί από τους οποίους αυτοκτονούν. Ποια είναι η θεραπεία; Υπομονή, — υπομονή. Δεν είναι η κύρια ντροπή στον κόσμο, να μην είσαι γνώστης ποια είναι η θεραπεία; Δεν είναι η κύρια ντροπή στον κόσμο, να μην είσαι μονάδα; Δεν πρέπει να υπολογίζεται ένας χαρακτήρας; Όχι, αδέρφια και φίλοι, - Σε παρακαλώ Θεέ μου, δεν θα είναι έτσι τα πράγματα για εμάς ' θα περπατήσουμε με τα πόδια μας ' θα δουλέψουμε με τα χέρια μας ' θα πούμε τη γνώμη μας. Τότε ο άνθρωπος δεν θα είναι πλέον όνομα για οίκτο, για αμφιβολία και για αισθησιακή απόλαυση. Ο τρόμος του ανθρώπου και η αγάπη του ανθρώπου θα είναι τείχος άμυνας και στεφάνι χαράς για όλους, γιατί ο καθένας πιστεύει ότι είναι εμπνευσμένος από τη Θεϊκή Ψυχή που επίσης εμπνέει όλους τους ανθρώπους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου