Ίσκιοι και ψυχές

Ποιητική «μετα-γραφή» βασισμένη σε αποσπάσματα από το έργο του Κώστα Παπαϊωάννου: «Ο άνθρωπος και ο ίσκιος του»


Ανθρωπισμός και ψυχομαχία

Δεκαεννιά αιώνες κράτησε στα χέρια η επιστήμη
τη σμίλη, να δομήσει στέρεα την ψυχή
μα κατάφερε ν’ αφήσει τ’ άγαλμα χωρίς πνοή '
σπαράγματα και ψυχολόγια στο καμίνι.

Ψυχολόγια στον αφρό,
πλατειά εξέταση ' χαμένη,
την πίστη μόνο στο Θεό
να μοιάζει απομακρυσμένη,
σ’ έναν κόσμο / άλλο κόσμο,
- κόσμο μικρό -
στα μέτρα τα δικά μας
μα όχι πάνω απ’ την ψυχή.

Τι είναι το όν;
Τι συνθέτει το ποιόν;
Τι θα πει: «ενότητα ύφους;»
Ποιος θα μου λύσει αυτούς τους γρίφους;

Ένα όν μέσα στον κόσμο είναι αυτό
που άρχισε να περιγράφεται με λόγια,
λόγια που φανερώνουν την αλήθεια
και δίνουν στο φιλόσοφο μορφή
και χαρίζουνε στον άλαλο κραυγή.

Γιώργος Δημητρίου Χ.
Μάρτιος 2008


Η φωτογραφία προέρχεται από τον τόπο: http://www.politismospolitis.org/?p=1207

Λευκό κρύσταλλο

αφιερωμένο στη Λίζα B.

Όσα παρακίνησα να έλθουν
κι όσα προσευχήθηκα να ζήσω,
ήρθαν και μου ζήτησαν ν’ αφήσω
όσα με τον έρωτά σου με καλούν.

Όμορφα χωρίσαμε το δείλι'
εγώ στο πεζοδρόμιο
κι εσύ στο κοσμοδρόμιο '
θυμάμαι, φίλησα το μέτωπό σου,
γιατί, αλίμονο - μισός -
τόσο μόνο μπορούσα,
να πλησιάσω, το μυαλό
που αγαπούσα.

Τα χείλη σου υγρά
μ’ αγκάλιασες μ’ ορμή,
το στόμα μου σημάδευες
μα βρήκες την πληγή
που φέρω χρόνια στο λαιμό'
κοντά στο φυλαχτό.

Βουβός ο πόνος, μα βαθύς,
τόσο, που αναρωτιέσαι
αν αντέχεις να πονάς στ’ αλήθεια
ή αν μονάχα έχεις ανάγκη να θυμάσαι
πόσο νωρίς απώθησες
της μοναξιάς το φόβο
που γέννησε το ρόλο,
τον ερωτικό.

Η αποπλάνηση αυτή
της δέσμευσης του έρωτα
το πάθος που πισωγυρνά σε χρόνο μυστικό,
αντέχουν να κρατήσουν μακριά
σαν ήχους γνώριμους,
αγαπημένους μετανάστες '
συναισθήματα κι εικόνες '
στηρίγματα, για ν’ απομείνεις όρθιος,
ώρες ατέλειωτες στο παραθύρι τ’ ανοιχτό,
ν’ αναπολείς στη δύση, την αστροφεγγιά,
τη μέρα που ο ήλιος βασίλεψε μικρός,
χωρίς ν’ αφήσει πίσω ούτε μια στάλα φως.

Γιώργος Δημητρίου Χ.

Οκτώβριος 2006

Η φωτογραφία προέρχεται από τον τόπο: http://www.fotosearch.gr/UNY791/u22453537/

Σπαράγματα αθωότητας

Άρχισα να γράφω "ποιήματα" στην πρώιμη εφηβεία παρακινούμενος από την έντονη διάθεση να εξομολογηθώ και την ίδια στιγμή να εξωτερικεύσω τη σκέψη μου από το σκοτεινό βάθος της ψυχής κάτω από το φως του ήλιου και πάνω στο γραμμωμένο χαρτί.
Αφιερωμένη στην πρώτη αγάπη μου είναι μια σύνθεση αποσπασμάτων διαφορετικών ποιημάτων που όμως γράφτηκαν επειδή υπήρχε ένα κορίτσι: η Ειρήνη και επειδή είναι σήμερα μια γυναίκα. Χαρίζονται με καθυστέρηση μιας ζωής.

Η ανεξαρτησία του ανυπεράσπιστου

Δεν μπορώ να κάνω τίποτα

χωρίς την εξάρτησή σου,
δεν ξέρω ν’ αντιμετωπίσω τη σκλαβιά σου '
να το ξέρεις πως κάποια στιγμή
που θα κουραστείς να με σκλαβώνεις,
θα σου ξεφύγω.

Ψέμματα! Θα ’μαι πάντα δίπλα σου,
πιο κοντά κι απ’ τους ελεύθερους.
Φοβάμαι αυτό το συναίσθημα '
δεν το ελέγχω '
λέω «σ’ αγαπώ»
από αμηχανία περισσότερο
κι από μια μακρόχρονη αποθυμιά.

Πολύ όμορφο, δεν είναι αλήθεια;
Μιλάω για τον έρωτα
που συμβιώνει με την επανάσταση
στο κορμί μιας ώριμης γυναίκας.
Κατάλαβες κυρά των προβάτων;
Δεν νίκησες την κυρά των λύκων '
δεν τα κατάφερες.
Θα σ’ ενοχλεί το διακριτικό φλερτ
και θα σε καταχτούν οι αλήτες!
Έχω ελπίδες.

Γυμνή, όπως σ’ άφησε η φύση,
λίγα φοράς και μ’ εμποδίζεις '
τι ν' αποκαλύψω, τι να πονηρευτώ;
Μόνο με την απλότητα της χειραφέτησης
μπορώ να αδιαφορήσω
για τη δελεαστική προσφορά σου!

Ιούλιος 1982

Το "άλλοθι"

Σου είπα καλημέρα και με τα μάτια σου με φίλησες.
Σου ζήτησα τα μάτια σου να κλείσεις κι αρνήθηκες.
Σε ρώτησα αν μ’ εμπιστεύεσαι και είπες: ' Όχι! '.
Τελικά, νομίζω, μέσα σ' έν΄ ανεμοσίφουνα σε φίλησα.
Όλα μπορούν να γίνουν μέσα στ' όνειρο!
Δεν το μετάνιωσε κανείς.
Μου είπες καλημέρα και σε φίλησα.

Πρέπει να είχα κάποια δικαιολογία
που σε φίλησα '
για κάποιο λόγο ήρθα να σε δω '
κάτι είπα στον εαυτό μου
για να τον πείσω να έρθει '
πόσο ωραία θα αισθανθώ αν σε φιλήσω '
πόσο θα πλησιάσω τη γυναικεία ομορφιά.
Πόσο ή τι;
Σκέφτηκα τι κινήσεις θα κάνω ακριβώς
καθώς θ’ αρχίσω να σε χαϊδεύω,
σκέφτηκα εναλλακτικές λύσεις αν αντιδρούσες
και στο τέλος φοβήθηκα την απόκρουσή σου.
Αποκαμωμένος,
βλέποντάς σε να μασάς τη δική μου μαστίχα,
θα αισθανθώ πραγματικά δυστυχής.
Εκείνη τη στιγμή θα μπορούσα να κάνω πολλά
αν ήθελα να βγω από το πιθάρι μου.

Σεπτέμβριος 1982

Η φωτογραφία προέρχεται από τον τόπο: http://www.ethnos.gr/

Μάτια, διάπλατα ανοιχτά!

Δεν έχω πρόχειρη πρόφαση για να ασχοληθώ με τον Νίκο Ξυλούρη. Δεν είναι κάποια επέτειος που να αποδίδει κάποια συνάφεια στο μικρό μου κείμενο σε σχέση με ένα γεγονός που να τον αφορά. Όμως πάντα τον μεταφέρω στη μνήμη μου, όταν αναζητώ πρότυπα ζωής και τέχνης στο παρελθόν, γιατί έγινε πολύ φτωχό το ελληνικό καλλιτεχνικό παρόν. Αφού δεν μπόρεσα όσο μας συντρόφευε από κοντά, να του πω κάποιες σκέψεις μου, είπα να τις γράψω.

Πόσα χρόνια έχετε να δείτε ένα πρόσωπο καθαρό και ένα βλέμμα διάφανο όπως το νερό της πηγής που λίγοι έχουν τα μάτια της ψυχής τους ανοιχτά για να την ανακαλύψουν; Πόσο καιρό έχετε να δείτε έναν άντρα που να μην "παριστάνει" αλλά να "είναι", που να σε κοιτάει κατάματα χωρίς να χαμηλώνει το βλέμμα γιατί δεν έχει να κρύψει τίποτα;

Εγώ είδα έναν τέτοιο νέον άντρα πριν από λίγες μέρες πάνω στο τρακτέρ του, στο αποκλεισμένο από την αστυνομία λιμάνι του Πειραιά να βροντοφωνάζει προς τους αστυνομικούς, που τους έβλεπε φοβισμένους και σαστισμένους, παρατεταγμένους απέναντί του, χτυπώντας τη μαγκούρα του: "Αντισταθείτε μωρέεε!...."

Στερήθηκα την τύχη να γνωρίσω προσωπικά αυτό τον άνθρωπο, αλλά είχα το προνόμιο να τον ακούσω να τραγουδάει:

"Πώς να σωπάσω"
Στίχοι: Κώστας Κινδύνης
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης

Πώς να σωπάσω μέσα μου
την ομορφιά του κόσμου;
Ο ουρανός δικός μου
η θάλασσα στα μέτρα μου

Πώς να με κάνουν να τον δω
τον ήλιο μ' άλλα μάτια;
Στα ηλιοσκαλοπάτια
Μ' έμαθε η μάνα μου να ζω...

Στου βούρκου μέσα τα νερά
ποια γλώσσα μου μιλάνε
αυτοί που μου ζητάνε
να χαμηλώσω τα φτερά;

αλλά και να μιλάει σε μια ταινία, και να εξηγεί τα σύμβολα του τραγουδιού "αγρίμια":

"...τα αγρίμια δεν είναι τα άγρια ζώα του βουνού, είναι οι αντάρτες..." που έκαναν αντίσταση κατά των Γερμανών και ζούσαν στα βουνά της Κρήτης την εποχή του Μεγάλου Πολέμου.

Σήμερα οι "αντάρτες" είναι πλάσματα της φαντασίας των δημοσιογράφων και γι' αυτό τους "έδωσαν" χρώμα ώστε να ξεχωρίζουν από τους πραγματικούς. Τα τελευταία χρόνια είναι της μόδας οι "γαλάζιοι αντάρτες" που δηλώνουν πως διαφωνούν με πολιτικές αποφάσεις του κόμματός τους για να "συμφωνήσουν" αμέσως μετά, αφού κερδίσουν ανταλλάγματα μέσα από "διαπραγματεύσεις" με την ηγεσία του κομματός τους.

Στο πρόσωπο του Ξυλούρη, ο καλλιτέχνης και ο άνθρωπος ταυτίζονταν -δεν ερχόταν η μεγάλη καλλιτεχνική αξία να λειτουργήσει ως αντίβαρο ή ως άλλοθι στην ατομική μικροπρέπεια, προστυχιά και απαξία, που χαρακτηρίζει πολλούς κορυφαίους Έλληνες καλλιτέχνες της εποχής μας - "άντρες" αλλά και γυναίκες. Οι άνθρωποι αυτοί ως δημιουργήματα των δισκογραφικών εταιρειών και δημόσια "υποχείρια", δεν μπορούν να δημιουργήσουν τίποτε άλλο από δημόσιες σχέσεις, για να ενισχύσουν την καριέρα τους.

Για τον Ξυλούρη η δυναμική συμμετοχή στην πολιτική δεν ήταν πράξη αντίστασης που άξιζε προβολής από τα ΜΜΕ ή απονομής τιμών και προνομίων, αλλά αυτονόητο, απλό και καθημερινό καθήκον και δεν μιλούσε ποτέ γι' αυτό.
Έκανε οικογένεια, αγαπούσε τη γυναίκα -τη δική του, τη μία, την μοναδική Ουρανία. Έκανε στον κόσμο δώρο τη φωνή του όπως και τη ζωή του που τη χάρισε στην οικογένειά του και στην Κρήτη!

"Πέρα από τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, η φωνή του Νίκου Ξυλούρη θα περάσει στη σύγχρονη "έντεχνη" δημιουργία επώνυμων συνθετών. Μέσα σ'αυτές τις επιλογές, μέλλεται η γνήσια Κρητική έκφραση και το παραδοσιακό τραγούδι της Κρήτης ν'αποκτήσουν μια πανελλήνια εμβέλεια, μια δυναμική που ποτέ δεν είχαν στο παρελθόν, όσο μεγάλοι και αν ήταν οι καλλιτέχνες, τραγουδιστές και οργανοπαίχτες που την υπηρέτησαν."

Σε μια πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή-αφιέρωμα στη μνήμη του, άκουσα έναν συμπατριώτη του, μεσόκοπο σήμερα, Κρητικό, να μονολογεί μπροστά στον φακό: "Εε.. αφού πήρε αυτό τον άνθρωπο, τόσο νέο... δεν υπάρχει Θεός!"

Συμμερίζομαι τη στενοχώρια του, καταλαβαίνω την πίκρα του, αλλά πιστεύω πως ο Θεός τον πήρε τόσο νέο γιατί ήταν έτοιμος να ταξιδέψει -έδωσε το δώρο της φωνής και της τέχνης του στους Έλληνες σε όλο τον κόσμο, χάρισε ένα πρότυπο ζωής στον Νεοέλληνα, έστω κι αν λίγοι το ακολουθούν σήμερα, γιατί "δεν πουλάει", και συνεχίζει να μας χαμογελάει διακριτικά από εκεί πάνω στα ψηλά, όπου συνεχίζει να ζει.

Το παραπάνω απόσπασμα είναι δανεικό από την ιστοσελίδα: http://rotokritos.blogspot.com/2008/05/blog-post_12.html
όπου βρίσκεται μια περιεκτική παρουσίαση της ζωής του Νίκου Ξυλούρη

Μια σύντομη ταινία προέρχεται από τον τόπο: http://www.youtube.com/watch?v=8oekf7rRnUc

Οι στίχοι του τραγουδιού βρίσκονται στην ιστοσελίδα: http://www.stixoi.info/

Ε-ξημερώματα

Αφιερωμένο στην Ε.Ξ.

Κάθομαι στο κρεβάτι μου πού ήταν πάντα ξένο
κι απρόσκλητους νανούριζε γλυκά ερωδιούς
άγριους απ’ τον κόπο τους και όλο πεινασμένους
που έσβηναν στο σώμα μου τη δίψα τους να πιουν.

Ταξίδι στα ρηχά νερά πεπερασμένου πόθου
όπου τα πάθη δεν ριγούν ν’ αναγνωρίσουν λάθη
σε μαύρη τρύπα έριξαν κάθε βουβό μου φόβο
και μόνο να νικήσουμε απόψε με καλούν.

Να κοιμηθούν οι φύλακες προσμένω με μανία,
ν’ αρπάξω την καρδιά σου χωρίς να με μισούν
κι ύστερα να συρρικνωθώ ίσα με κόκκο σκόνης
να μπω στην αποστείρωση και να διαβώ κενός.

Μιλώ με θέρμη για έρωτα και αναιρώ την έλξη,
τη θέληση να καταπιώ το ψάρι μονομιάς
γιατί τ’ αγκάθια με τσιμπούν στη δεύτερή μου σκέψη
κι έτσι τ’ αφήνω ζωντανό στης γούρνας το βυθό.

Τον ύπνο σου ζηλεύω που σε κρατάει αγνή,
έτοιμη στην αναμονή αλλά χωρίς ελπίδα,
τα όνειρά σου τώρα εγώ πως ν’ ανταγωνιστώ
μια πρόφαση η αλήθεια σου και μια βαθιά ρυτίδα.

Μια σταματώ, μια ξεκινώ,
η άπωση κι η έλξη
στο νου μου παίζουνε κρυφτό
για μια μικρή σου λέξη.

Έλα! Δεν ονειρεύομαι. Πλανώμαι στην ομίχλη.
Χάνομαι να ξαναβρεθώ γιατί δεν θέλω να σου πω
πως στη σταχτιά μου θάλασσα με τα μεγάλα φύκη
δεν κολυμπούν άλλα πουλιά,
μονάχα εσύ κι η νύξη.

Και παίρνω την απόφαση να σε παραβιάσω,
να αποσύρω τα μαβιά του ελαφιού φτερά
τόσο γλυκά που στ’ όνειρο να θέλεις να περάσω,
να μοιραστούμε τρυφερά μια βόλτα στα νερά.

Το σώμα στο κρεβάτι μου κοντά του με καλεί
σ’ άγνωστο μονοπάτι θαρρώ έχω βρεθεί
η κάμαρά μου έγινε, κήπος νυχτερινός,
μα δεν καπνίζει η μοναξιά λίγο να ζεσταθώ.

Θέλω ν’ αλλάξω τη στολή της πρωινής δουλειάς,
να σε ξυπνήσω με φιλιά μιας άλλης αγκαλιάς,
να κάνεις πως κοιμάσαι και πως δεν με λυπάσαι,
για να φουντώσει ως τον ουρανό μέσα μου η φωτιά.

Με τη σιωπή στα χείλη κι ακοίμητη ψυχή
ο ουρανός θα στείλει μιαν άκριτη ευχή,
να με δεχτείς στο στρώμα πάλι όπως παλιά
εργένη που σε γεύθηκε μα πάντα σε ζητά.

Τη σκέψη μου σου έστειλα πριν να το μετανιώσεις
και όταν πήγα να σωθώ ήρθες να με γλιτώσεις,
με ένα χέρι στα μαλλιά κι ένα φιλί στο στόμα,
νομίζω πως με κέρδισες και με κρατάς ακόμα.

Εμπνευσμένο από το κείμενο
της Νατάσας Ζαχαροπούλου: "Ενα μεσημέρι"
Ιούλιος 2008