Η ποιότητα του πλούτου

 

Απελευθέρωση από την κοινωνία της αφθονίας

Αισθάνομαι ευτυχισμένος βλέποντας εδώ τόσα πολλά λουλούδια και γι' αυτό θέλω να σας θυμίσω ότι τα ίδια τα λουλούδια δεν έχουν άλλη δύναμη, παρά μόνο τη δύναμη των ανδρών και των γυναικών που τα προφυλάγουν από την επίθεση και την καταστροφή.

Σαν ένας απελπισμένος φιλόσοφος που γι' αυτόν η φιλοσοφία έχει γίνει ένα με την πολιτική, φοβάμαι ότι θα κάνω σήμερα εδώ μια ομιλία μάλλον φιλοσοφική και πρέπει να ζητήσω την ανοχή σας. Απασχολούμαστε με τη διαλεκτική της απελευθέρωσης [...] όχι μόνο της διανοητικής αλλά αυτής που περιλαμβάνει το πνεύμα και το σώμα, της απελευθέρωσης ολόκληρης της ανθρώπινης ύπαρξης. Σκεφθήτε τον Πλάτωνα: η απελευθέρωση από τη ζωή μέσα στη σπηλιά. Σκεφθήτε τον Χέγγελ: η απελευθέρωση με την έννοια της προόδου και της ελευθερίας στην ιστορική κλίμακα. Σκεφτήτε τον Μαρξ. Με ποιά έννοια τώρα η διαλεκτική είναι απελευθέρωση; Είναι απελευθέρωση από το εμπόδιο ενός κακού και ψεύτικου συστήματος, είτε οργανικό είτε κοινωνικό κι αν είναι, είτε ψυχικό ή διανοητικό: απελευθέρωση με τις δυνάμεις που αναπτύσσονται μέσα σ' ένα τέτοιο σύστημα. (σ. 71) [....] Τώρα τι γίνεται σήμερα στην δική μας κατάσταση. Νομίζω ότι αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση πρωτοφανέρωτη στην ιστορία, γιατί σήμερα πρέπει να απελευθερωθούμε από μια κοινωνία που λειτουργεί σχετικά καλά, που είναι πλούσια και δυνατή. Εδώ μιλώ για την απελευθέρωση από την κοινωνία της αφθονίας, δηλαδή την προηγμένη βιομηχανική κοινωνία. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι η ανάγκη της απελευθέρωσης όχι από μια φτωχή, όχι από μια σάπια κι ούτε στις πιο πολλές περιπτώσεις από μια τρομοκρατική κοινωνία, αλλά από μια κοινωνία που αναπτύσσει σε μεγάλη έκταση τις υλικές και τις πολιτιστικές ακόμα ανάγκες του ανθρώπου - μια κοινωνία που, ... διοχετεύει τα αγαθά σ' ένα τμήμα του πληθυσμού μεγαλύτερο από κάθε άλλη φορά. Και αυτό προϋποθέτει ότι αντιμετωπίζουμε την απελευθέρωση από μια κοινωνία όπου η απελευθέρωση είναι φαινομενικά χωρίς μαζική υποστήριξη. Ξέρουμε πολύ καλά τους μηχανισμούς της παραποίησης, της υποβολής και της καταπίεσης που είναι υπεύθυνοι γι' αυτή την έλλειψη της μαζικής υποστήριξης και για την απορρόφηση του μεγαλύτερου μέρους των δυνάμεων της αντίθεσης στο κατεστημένο κοινωνικό σύστημα (σ. 72)

[....] Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε, με πιό ωμό τρόπο, αυτή τη διαλεκτική της απελευθέρωσης σαν ένα φαύλο κύκλο. Η μετάβαση από την εθελοντική σκλαβιά (όπως υπάρχει σε μεγάλη έκταση στην κοινωνία της αφθονίας) στην ελευθερία προϋποθέτει την κατάργηση των θεσμών και των μηχανισμών της καταπίεσης. Και η κατάργηση των θεσμών και των μηχανισμών της καταπίεσης προϋποθέτει την προηγούμενη απελευθέρωση. Όσο για τις ανάγκες νομίζω ότι πρέπει να ξεχωρίσουμε την ανάγκη της αλλαγής των συνθηκών που είναι ανυπόφορες για την ύπαρξη, από την ανάγκη της αλλαγής της κοινωνίας στο σύνολό της. Τα δύο αυτά δεν είναι ταυτόσημα και ούτε βρίσκονται υποχρεωτικά σε αρμονία. Ε ά ν  υπάρχει ανάγκη αλλαγής συνθηκών που κάνουν την ζωή ανυπόφορη, και έχει λογικές ελπίδες επιτυχίας μια τέτοια αλλαγή μέσα στην κατεστημένη κοινωνία καθώς αυτή ανέρχεται και προοδεύει, τότε πρόκειται απλά για μια ποσοτική αλλαγή. Η ποιοτική αλλαγή θα είναι η αλλαγή του ίδιου του συστήματος στό σύνολό του.

Θα ήθελα να δείξω ότι η διάκριση ανάμεσα στην ποσοτική και στην ποιοτική αλλαγή δεν είναι ταυτόσημη με τη διάκριση ανάμεσα στην μεταρρύθμιση και στην επανάσταση. (σ. 75) Η ποσοτική αλλαγή μπορεί να σκοπεύει και να οδηγεί στην επανάσταση. [...] Με άλλα λόγια το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι σε ποιό σημείο η ποσότητα μπορεί να μεταβληθεί σε ποιότητα, η ποσοτική αλλαγή στις συνθήκες και τους θεσμούς μπορεί να γίνει ποιοτική αλλαγή.(σ. 76)

[....] Νομίζω ότι αυτοί οι δύο παράγοντες είναι εσωτερικά δεμένοι και ότι αποτελούν το σύνδρομο της τελευταίας φάσης του καπιταλισμού: δηλαδή την φαινομενικά αδιάσπαστη ενότητα -αδιάσπαστη για το σύστημα- της παραγωγικότητας και της καταστροφής, της ικανοποίησης των αναγκών και της καστολής τους, της ελευθερίας μέσα από ένα σύστημα σκλαβιάς δηλαδή υποδούλωσης του ανθρώπου στον μηχανισμό και την αδιάσπαστη ενότητα της λογικής και του παραλογισμού. [...]

Τώρα η ερώτηση που πρέπει να κάνουμε είναι: γιατί χρειαζόμαστε την απελευθέρωση από μια τέτοια κοινωνία, αν είναι ικανή ... στο μακρινό μέλλον ίσως, ... να νικήσει τη φτώχεια, ... να μειώσει τον κόπο και τις ώρες της δουλειάς και να ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο; Και αν το αντίτιμο για όλα τα αγαθά που μοιράζει, γι' αυτή την άνετη σκλαβιά, για όλες τις επιτυχίες αυτές αποσπάται από ανθρώπους που βρίσκονται μακριά από τη μητρόπολη και την αφθονία της; Και αν η ίδια η κοινωνία της αφθονίας δεν αντιλαμβάνεται τι κάνει, πως σκορπίζει τον τρόμο και την υποδούλωση, πως πολεμά την απελευθέρωση σε όλες τις γωνιές του πλανήτη; (σ. 77-78)

Ξέρουμε την παραδοσιακή αδυναμία των συναισθηματικών, ηθικών και ανθρωπιστικών επιχειρημάτων μπροστά σε μια τέτοια τεχνολογική πρόοδο μπροστά στην παράλογη λογική μιας τέτοιας δύναμης. (σ. 78)

[....] Μπορούμε να συνοψίσουμε την τραγική κατάσταση που βρισκόμαστε: Μια ριζική κοινωνική αλλαγή είναι αντικειμενικά απαραίτητη για δυό λόγους : πρώτα γιατί είναι η μοναδική ευκαιρία να διασωθεί η δυνατότητα της ανθρώπινης ελευθερίας και, ακόμα, γιατί είναι διαθέσιμα τα τεχνικά και υλικά μέσα για την πραγματοποίηση αυτής της ελευθερίας. (σ. 79)

 



 

[....] Με άλλα λόγια η απελευθέρωση φαίνεται ότι εξαρτάται από την αναγνώριση και την ενεργοποίηση μιας βαθύτερης διάστασης της ανθρώπινης ύπαρξης αυτής που είναι πιο κάτω από την παραδοσιακή υλική βάση: όχι μιας ιδεολογικής διάστασης που είναι πάνω και πέρα από την υλική βάση, αλλά μια διάσταση πιο υλική και από την ίδια την υλική βάση, μια διάσταση κάτω από την υλική βάση. Θα δείξω αμέσως τι εννοώ.

Η έμφαση στη νέα αυτή διάσταση δεν σημαίνει την αντικατάσταση της πολιτικής από την ψυχολογία, αλλά μάλλον το αντίθετο. Σημαίνει ότι τελικά πρέπει να υπολογιστεί το γεγονός ότι η κοινωνία έχει εισβάλλει στις βαθύτερες ρίζες της ανθρώπινης ύπαρξης, ακόμα και στο ασυνείδητο του ανθρώπου. (σ. 80) Π ρ έ π ε ι   να φτάσουμε στις ρίζες της κοινωνίας μέσα στα ίδια τα άτομα, που με αιτία την κοινωνική μηχανή, αναπαράγουν σταθερά την συνέχεια της καταπίεσης ακόμα και μέσα από τη μεγάλη επανάσταση.

[...] ...[τα] διαφορετικά χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας ελεύθερης, προϋποθέτουν, ... , μια ολοκληρωτική  αναθεώρηση αξιών, μια καινούργια ανθρωπολογία. Προϋποθέτουν ένα τύπο ανθρώπου που απορρίπτει τις αρχές που κυβερνούν  την συμπεριφορά των κατεστημένων κοινωνιών, ένα τύπο ανθρώπου που έχει απαλλαγεί από την επιθετικότητα και την θηριωδία που περιέχει ο οργανισμός της κατεστημένης κοινωνίας καθώς και την υποκριτική πουριτανική ηθική της, ένα τύπο ανθρώπου που βιολογικά είναι ανίκανος να κάνει πόλεμο και να προκαλέσει δυστυχίες, που έχει (αντίθετα) συνειδητοποιήσει καλά την χαρά και την ευχαρίστηση και δουλεύει συλλογικά και ατομικά για ένα κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον που μέσα του μια τέτοια ύπαρξη γίνεται δυνατή. (σ. 81).

[....] ... Αυτή η καινούργια, ανήκουστη και απρόβλεφτη παραγωγικότητα επιτρέπει την ιδέα μιας τεχνολογίας της απελευθέρωσης. [....]

Τι σημαίνει αυτό με συγκεκριμένα λόγια; Είπα ότι εδώ δεν μας ενδιαφέρει η ιδιωτική αισθαντικότητα και ευαισθησία, αλλά η [κοινωνική] αισθαντικότητα και ευαισθησία, η δημιουργική φαντασία και το παιχνίδι όταν γίνονται δυνάμεις μεταμορφωτικές. Σαν τέτοιες θα οδηγήσουν, για παράδειγμα, στον ολοκληρωτικό ανασχηματισμό των πόλεων και της εξοχής μας, την αποκατάσταση της φύσης μετά από την εξέλειψη της βίας και της καταστροφής του καπιταλιστικού εκβιομηχανισμού. Τη δημιουργία εσωτερικού και εξωτερικού χώρου για μοναξιά, ατομική αυτονομία και ηρεμία, την εξάλειψη του θόρυβου, των ακροατηρίων, της υποχρεωτικής συνύπαρξης, της μόλυνσης, της ασχήμιας. Αυτές δεν είναι απαιτήσεις ρομαντικές και υπεροπτικές - και το τονίζω όσο μπορώ περισσότερο. Σήμερα οι βιολόγοι επιμένουν ότι είναι οργανικές ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού και ότι η καταπίεση, η διαστροφή και η καταστροφή τους από την καπιταλιστική κοινωνία, ακρωτηριάζει στην πραγματικότητα τον ανθρώπινο οργανισμό όχι μόνο μεταφορικά, αλλά πραγματικά και κυριολεκτικά. (σ. 82-83)

[....] Δεν χρειάζεται να πούμε ότι η διάλυση του σημερινού συστήματος είναι προϋπόθεση για μια τέτοια ποιοτική αλλαγή. (σ. 84)

[....] Ένα από θα καθήκοντα της αντιπολίτευσης σήμερα είναι η ενεργοποίηση και χρησιμοποίηση της καταπιεσμένης αντίθεσης, για να μπορέσει να δράσει σαν καταλύτης αλλαγής, πράγμα που παραμένει και πρέπει να παραμένει καθήκον πολιτικό.

Η δουλειά μας είναι η εκπαίδεση πάνω σε μια καινούργια βάση. Σήμερα η εκπαίδευση είναι και θεωρητική και πρακτική, και μάλιστα πολιτική πράξη, γίνεται όλο και περισσότερο διάλογος, παρά διδασκαλία και εκμάθηση. (σ. 86)

[....] Το εκπαιδευτικό σύτημα ε ί ν α ι  πολιτικοποιημένο, δεν είμαστε εμείς που θέλουμε να το πολιτικοποιήσουμε. [...] Και πρέπει γι' αυτό να αντιμετωπίσουμε την κοινωνία σ' ολόκληρο το δικό της χώρο, στη μαζική κινητοποίηση. Πρέπει να αντιτάξουμε στην υποβολή της υποδούλωσης την υποβολή της ελευθερίας. Πρέπει ο καθένας μας να προσπαθήσει να ξυπνήσει στον εαυτό του και μετά στους άλλους την ενστικτώδη ανάγκη για μια ζωή χωρίς φόβο, αποθηρίωση και βλακεία. Και πρέπει να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε την ενστικτώδικη και συνειδητή απέχθεια για τις αξίες μιας αφθονίας που σκορπίζει επιθετικότητα και καταπίεση σε όλο τον κόσμο.

Πριν τελειώσω θα ήθελα να πω τη γνώμη μου για τους Χίππις. Μου φαίνεται ένα φαινόμενο σοβαρό. Αν συζητούσαμε για την ενστικτώδη απέχθεια απέναντι στις αξίες της κοινωνίας της αφθονίας νομίζω ότι εδώ μπορούμε να ψάξουμε και θα τη βρούμε. Αλλά νομίζω ότι οι Χίππις, καθώς και κάθε αντικομφορμιστικό κίνημα της αριστεράς, είναι διασπασμένοι. Υπάρχουν δυό τμήματα, κόμματα ή τάσεις. Το μεγαλύτερο μέρος είναι απλό μασκάρεμα και προσωπική γελοιοποίηση, και γι' αυτό, όπως υπέθεσε ο Γκεράσι, τέλεια αβλαβές στην πραγματικότητα, συμπαθητικό και γοητευτικό σε πολλές περιπτώσεις, αλλά και τίποτα άλλο πέρα από αυτό. (σ. 87)

[....] Το άλλο τμήμα ... των Χίππις ... συνενώνει κάπως την σεξουαλική, ηθική και πολιτική εξέγερση, ακολουθώντας στην πραγματικότητα μια μη επιθετική μορφή διαβίωσης: μια επιδίωξη επιθετικής μη επιθετικότητας που πετυχαίνει, τουλάχιστον θεωρητικά, την επίδειξη αξιών διαφορετικών σε ποιότητα, μια επανεκτίμηση των αξιών.

Όλη η εκπαίδευση σήμερα είναι θεραπεία: Θεραπεία με την έννοια της απελευθέρωσης του ανθρώπου με όλα τα γνωστά [μέσα] από μια κοινωνία που μέσα της αργά η γρήγορα θα μεταμορφωθεί σε κτήνος, ακόμα κι αν δεν το αντιλαμβάνεται πιά.

[....] Μπορούμε να προετοιμαστούμε γι' αυτό σαν καθηγητές, σαν σπουδαστές. Λέω ξανά ότι ο ρόλος μας είναι περιορισμένος, δεν είμαστε μαζικό κίνημα και δεν πιστεύω ότι στο κοντινό μέλλον θα δούμε ένα τέτοιο κίνημα. (σ. 88)

[....] Δεν πρέπει για κανένα λόγο να υποκύψουμε σε όποιες ψευδαισθήσεις. Αλλά θα ήταν ακόμα χειρότερο να υποκύψουμε στην πολύ εξαπλωμένη ηττοπάθεια που βλέπουμε γύρω. Σήμερα ο προπαρασκευαστικός ρόλος είναι απαραίτητος. Πιστεύω ότι δεν είμαι πολύ αισιόδοξος, ... , όταν λέω ότι μπορούμε πια να δούμε τα σημάδια όχι μόνο του ότι α υ τ ο ί  άρχισαν να φοβούνται και να ανησυχούν, αλλά τις πολύ πιο συγκεκριμένες αδυναμίες του συστήματος. Ας συνεχίσουμε λοιπόν όπως μπορούμε ....

 

Μαρκούζε Χ. Η απελευθέρωση από την κοινωνία της αφθονίας στο: Γκεράσι Τ., Μαρκούζε Χ., Σουήζυ Π., Γκολντμάν Λ., Καρμάικλ Σ. Η διαλεκτική της απελευθέρωσης, Εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα: 1972, σ. 71-89.









Ένα κανονικό ανθρωπάκι

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα τιποτένιο ανθρωπάκι. Είχε μια τιποτένια μύτη, ένα τιποτένιο στόμα και φορούσε τιποτένια παπούτσια. Κίνησε να ταξιδέψει σ’ έναν τιποτένιο δρόμο που δεν οδηγούσε πουθενά. Συνάντησε έναν τιποτένιο ποντικό και τον ρώτησε:

-          Δε φοβάσαι τη γάτα;

-     Όχι, καθόλου, απάντησε ο τιποτένιος ποντικός, σε τούτη την τιποτένια χώρα υπάρχουν μόνο τιποτένιες γάτες, με τιποτένια μουστάκια και τιποτένια νύχια. Εξάλλου, εγώ σέβομαι το τυρί. Τρώω μονάχα τις τρύπες του. Δε λένε και τίποτα, αλλά είναι γλυκιές.

-          Γυρίζει το κεφάλι μου, είπε το τιποτένιο ανθρωπάκι.

-          Είναι ένα κεφάλι τιποτένιο ΄  και στον τοίχο να το χτυπήσεις δε θα πονέσει.

Το τιποτένιο ανθρωπάκι, θέλοντας να δοκιμάσει, έψαξε να βρει έναν τοίχο για να χτυπήσει το κεφάλι του, όμως ήταν ένας τιποτένιος τοίχος και, μια και είχε πάρει πολλή φόρα, βρέθηκε πεσμένος στην απέναντι πλευρά. Και εκεί επίσης δεν υπήρχε τίποτα απολύτως.

Το τιποτένιο ανθρωπάκι ήταν τόσο κουρασμένο απ’ όλο εκείνο το τίποτα, που αποκοιμήθηκε. Και ενώ κοιμόταν, ονειρεύτηκε πως ήταν ένα τιποτένιο ανθρωπάκι και πως πήγαινε σ’ έναν τιποτένιο δρόμο και συναντούσε έναν τιποτένιο ποντικό που έτρωγε κι αυτός τις τρύπες του τυριού και ο τιποτένιος ποντικός είχε δίκιο: είχαν πραγματικά γεύση τιποτένια.

 

Τζιάννι Ροντάρι,  Παραμύθια από το τηλέφωνο, (Απόδοση: Άννα Παπασταύρου), Αθήνα: Μεταίχμιο 2003, σ. 162

Ενήλικη αφέλεια

 

Ο καιρός που άρχισα να διαβάζω τακτικά παιδική λογοτεχνία δεν είναι πολύς. Μετέφερα για χρόνια πολλά το παιδί μέσα μου και δε μου έλειπε η παιδικότητα; Θεωρούσα αυτή τη μορφή λογοτεχνίας εύκολη στην κατανόηση, εύπεπτη και επομένως κατώτερη από αυτή που απευθύνεται σε μεγάλους; Όσο και να ψάχνω, δε βρίσκω βάσιμες δικαιολογίες και δεν χρειάζεται, γιατί τώρα πια έχω εκτεθεί ^. δεν ήταν η πρώτη φορά και δεν θα είναι, ασφαλώς, ούτε και η τελευταία. Τώρα που διαβάζω διαπίστωσα πως είναι μια "ακέραια" λογοτεχνία γεμάτη σύμβολα και καθαρότητα εκφραστικών τρόπων και σκοπών που διαλύει τη μοναξιά και συντροφεύει με χάρη και γενναιοδωρία την ψυχική αδυναμία των ενηλίκων να κατανοήσουν τα "απλά". 

Η χώρα του «ξε» ή Αντιγράφοντας τον Τζιάννι Ροντάρι

(αλλάζουν μόνο τα ονόματα, η χώρα και τα πράγματα)

Ο Ηλίας ο Χασομέρης ήταν σπουδαίος ταξιδευτής. Σε κάποιο από τα πολλά ταξίδια του, έτυχε να βρεθεί στη χώρα του «ξε».

- Μα τι σόι χώρα είναι αυτή η Ελλάδα; ρώτησε έναν ντόπιο, που δροσιζόταν κάτω από ένα δέντρο, καθώς ήταν κατακαλόκαιρο κι ο ήλιος έκαιγε.

Ο ντόπιος αντί γι’ απάντηση έβγαλε από την τσέπη του ένα ξυραφάκι και το έδειξε στο μικρό Ηλία, ανοίγοντας διάπλατα την παλάμη του χεριού του.

- Το βλέπετε αυτό;

- Είναι ένα ξυράφι ' όχι για ξύρισμα ' για μολύβια. 

- Λάθος. Είναι ένα «ξεξυράφι», δηλαδή ένα ξυράφι με το «ξε» μπροστά. Χρησιμεύει στο  να ξαναφυτρώνουν τα γένια και να μην χρειάζεται οι άντρες να αγοράσουν άλλο ξυραφάκι. Κάνει τα μολύβια να ξαναμακραίνουν, όταν έχουν ξυστεί πολύ, και είναι πολύ χρήσιμο στα σχολεία. Τα φτωχά παιδιά δε θα χρειαστεί να ξαναγοράσουν  δεύτερο μολύβι.

- Υπέροχο, είπε ο Ηλίας. Και μετά;

- Μετά έχουμε την «ξεκρεμάστρα».

- Την κρεμάστρα, θέλετε να πείτε.

- Η κρεμάστρα χρησιμεύει σε πολύ λίγα πράγματα, αν δεν έχετε παλτό να κρεμάσετε πάνω της. Με την «ξεκρεμάστρα» μας, όμως, όλα είναι εντελώς διαφορετικά. Μ΄ αυτή δε χρειάζεται να κρεμάς τίποτα, γιατί ό,τι χρειάζεται είναι ήδη κρεμασμένο. Αν θέλετε παλτό, πάτε και το ξεκρεμάτε. Όποιος έχει ανάγκη από σακάκι, δε χρειάζεται να πάει να το αγοράσει: περνάει από την ξεκρεμάστρα και το ξεκρεμάει. Έχουμε ξεκρεμάστρα για τα καλοκαιρινά και για τα χειμωνιάτικα, για αντρικά, για γυναικεία και για παιδικά ρούχα. Έτσι φοράμε λίγα ρούχα και κάνουμε οικονομία.

- Τέλεια. Κι έπειτα;

- Έπειτα έχουμε την «ξεφωτογραφική» μηχανή, που αντί να βγάζει φωτογραφίες, βγάζει γελοιογραφίες, κι έτσι γελάμε πολύ.

- Έχουμε την «ξετηλεόραση» που λέει μόνο αλήθειες και όταν ακουστεί ένα ψέμα ανάβει ένα κόκκινο φωτάκι που προειδοποιεί τους θεατές ώστε να καταλάβουν αμέσως πως δεν πρέπει να το πιστέψουν. Αμέσως μετά ακούγεται η αλήθεια.

Έχουμε τον «ξεϋπολογιστή» που μας διώχνει από κοντά του, καθώς, όποτε κάθεται κάποιος μπροστά στην οθόνη για πολλή ώρα, ανάβει ένα τόσο δυνατό φως που θαμπώνει τα μάτια. Ο «ξεϋπολογιστής» μας βοηθάει να επικοινωνήσουμε γρήγορα μεταξύ μας και να αποφασίσουμε σε ποιο σπίτι, ποιο σχολείο, ποια πλατεία θα συναντηθούμε με τους φίλους μας.

Κι έχουμε βέβαια και το «ξεκανόνι».

- Οοουου, φοβάμαι.

- Μη φοβάστε καθόλου. Το ξεκανόνι είναι το αντίθετο του κανονιού και χρησιμεύει στο να ξεκάνει τον πόλεμο.

- Και πώς λειτουργεί;

- Πανεύκολο. Μπορεί κι ένα παιδάκι να το χειριστεί. Αν γίνει πόλεμος σφυρίζουμε με την «ξεσάλπιγγα», ρίχνουμε μια βολή με το «ξεκανόνι» κι αμέσως ο πόλεμος σταματάει.

- Είναι θαυμάσια αυτή η χώρα του «ξε».

- Ναι, αλλά ξεχνάω πως τη λένε γιατί, επειδή είναι μικρή χώρα, όλη την ώρα αλλάζει ονόματα για να αρέσει στους ξένους: Ιωνία, Κάτω Ιταλία, Μικρά Ασία, Γραικία^.  Το τελευταίο που άκουσα ήταν «Ελλάδα».

- Όχι, «Ξε-Ελλάδα;»

- Έχεις δίκιο, «Ξε-Ελλάδα».

- Ξέρω, Ελλάδα!

(Διασκευή: Γιώργος Δημητρίου)

 

Τζιάννι Ροντάρι  Παραμύθια από το τηλέφωνο. (Απόδοση: Άννα Παπασταύρου) Μεταίχμιο, Αθήνα 2003 (σελ. 29-30).

 

 



Αυτός είναι ο δικός μου βράχος!

Ο Αντώνης απ’ τους Αμπελοκήπους , [....] είχε έρθει στο Μαουτχάουζεν τον Απρίλιο του σαράντα τέσσερα. [...] τον φέρανε νύχτα, τον χώσανε και στην απομόνωση απ’ την πρώτη νύχτα, κ’ έτσι πέρασε άφαντος. [...] Τους τιμωρημένους τους είχαν σε ξεχωριστή παράγκα και δεν ήταν εύκολο να τους πλησιάσεις. Οι πιο πολλοί απ’ αυτούς ήταν προορισμένοι για να ξεκάμουν με ξεθεωτική δουλειά στο λατομείο. Μπορεί το χαρτί τους νά ’γραφε πως τιμωρούνται με ένα ή δύο μήνες «σκληρής εργασίας». Αλλά σ’ αυτού του είδους τη «σκληρή εργασία» λίγοι ήταν εκείνοι που αντέξανε πάνω από δυό εβδομάδες.

[....] Ξέραμε καλά τι ήταν η «σκληρή εργασία». Κατέβαιναν τρέχοντας τα 225 σκαλιά του λατομείου, έφταναν τρέχοντας 200 μέτρα πιο πέρα, τους φόρτωναν ένα αγκωνάρι στη ράχη, γύριζαν τρέχοντας στη σκάλα, ανέβαιναν τα 225 σκαλιά και, τρέχοντας πάλι, πήγαιναν μισό χιλιόμετρο μακριά. Αυτό γινόταν δώδεκα ώρες κάθε μέρα. Πλήγωναν οι ώμοι, τα πόδια, τα σωθικά.

[...] Ο τιμωρημένος γύρισε και το πρώτο βράδυ και το δεύτερο κι άλλα πολλά βράδυα. [....] Περάσανε μέρες. Ένα βράδυ στο στρατόπεδο απ’ άκρη σ’ άκρη μιλούσαν για τον Έλληνα που δούλευε στο συνεργείο των τιμωρημένων. Τα νέα τά ’φεραν αυτοί που δούλευαν στο λατομείο κ’ είδαν από κοντά τι έγινε.

[....] Εμείς μάθαμε «τι έγινε» από τους Σέρβους μιναδόρους που μέναμε μαζί στην ίδια παράγκα. Ήταν μετά από το μεσημεριανό φαΐ. Ο Ές - Ές επικεφαλής του συνεργείου των τιμωρημένων είχε ως εκείνη την ώρα ξεκάμει δεκαεφτά Εβραίους και Ρώσους αιχμαλώτους πολέμου.

Μόλις κάποιος παραπατούσε, έβαζε τους άλλους να τον σύρουνε στα συρματοπλέγματα του φράχτη. Εκεί ο Ές - Ές τον έχωνε ανάμεσα στο φράχτη και τον πυροβολούσε. Ύστερα έγραφε σε ένα μπλόκ : «Ο υπ’ αριθ. 137.556 κρατούμενος αποπειραθείς να δραπετεύσει εξετελέσθη επί τόπου». Αυτή τη σημείωση την κρατούσε για τη βραδυνή αναφορά. Έγραφε όμως, άλλη μια και την καρφίτσωνε πάνω στον σκοτωμένο : «Μόνο η πειθαρχία οδηγεί στην ελευθερία».

Σ’ ένα ανέβασμα της σκάλας, ένας Εβραίος παραπατά. Ο Αντώνης του ’καμε νόημα να πλησιάσει. Ο Εβραίος πλησίασε κι ο Αντώνης κράτησε το δικό του αγκωνάρι με το δεξιό και με τ’ αριστερό ανασήκωσε τ’ αγκωνάρι του Εβραίου. Όμως αυτό έγινε κοντά στη μέση της σκάλας. Έμενε ακόμα πολύ ανέβασμα. Ο Ές - Ές τους είδε και τους χώρισε. Διάταξε τον Εβραίο να τρέξει. Αυτός ανέβηκε λίγα σκαλοπάτια, ύστερα άφησε την πέτρα να πέσει και γονάτισε στο σκαλί. Ο Ές - Ές πλησίασε και του είπε ν’ ανοίξει το στόμα. Ο Ές - Ές έβγαλε το περίστροφο, το ’χωσε στο στόμα του Εβραίου και πυροβόλησε.

Ύστερα γύρισε προς τον Αντώνη και στύλωσε τα μάτια πάνω του. Ο Αντώνης τον κοίταξε άφοβα, έπειτα πλησίασε στο νεκρό, φορτώθηκε και το δεύτερο αγκωνάρι και συνέχισε να ανεβαίνει τη σκάλα. Ο Ές - Ές πάγωσε. Δεν είπε τίποτα, δεν έκαμε τίποτα. Όταν όμως ξαναγύρισαν στο λατομείο, για να ξαναφορτωθούν αγκωνάρια, ο Ές - Ές φώναξε τον Αντώνη να πάει κοντά. Άρχισε να βολταρίζει σαν μανιακός ανάμεσα στις πέτρες και να ψάχνει. Βρήκε ένα αγκωνάρι διπλό απ’ τ’ άλλα, το ’δειξε στον Αντώνη και είπε : «Αυτό είναι δικό σου». Ο Αντώνης κοίταξε τ’ αγκωνάρι, ύστερα τον Ές - Ές, ύστερα τα σκόρπια αγκωνάρια γύρω - γύρω. [...] Αυτός ο Έλληνας πήγαινε φιρί - φιρί ... Ο Ές - Ές είχε κιόλας βγάλει το περίστροφό του από τη θήκη, το ’τριβε νευρικά στο πανταλόνι του κ’ ετοιμαζόταν. Ο Αντώνης σταμάτησε μπροστά σ’ ένα αγκωνάρι, ακόμα μεγαλύτερο από εκείνο που του διάλεξε ο Ές - Ές.

- Αυτό είναι το δικό μου, είπε. Και το φορτώθηκε. Σ’ όλους τους δρόμους που κάνανε ως το βράδυ, σ’ όλα τα κουβαλήματα ώσπου σήμανε η ώρα για μέσα, ο Αντώνης διάλεγε και φορτωνόταν τα πιο βαριά αγκωνάρια.

Ο Αντώνης δεν πολυμιλούσε γι’ αυτή την ιστορία, βαριότανε. Κι όταν κανείς ερχότανε να τον δει και να του πιάσει κουβέντα, ... έλεγε : «Άει παράτα μας τώρα ... Τι το κάναμε δω θέατρο;»

Του λέγαμε : «Μα πώς, ρε Αντώνη; ... Δεν φοβήθηκες μη σε σκοτώσει;»
- Άαα, τον πούστη, απαντούσε, που νόμιζε πως θα κάτσω να με καβαλλήσει.

[...] Ο Αντώνης τότε μας εξηγούσε πως «από κείνη τη στιγμή ο Ές - Ές κάτι έπαθε, χάλασε το μηχανάκι του. Τό ’χω παρατηρήσει αυτό ... Άμα χαλάσει το μηχανάκι τους κλάψ’ τους».

- Ποιο μηχανάκι; ..

- Όλοι αυτοί έχουν ένα μηχανάκι μέσα στο κεφάλι που τους το βάζουν στη σχολή των Ές - Ές. Τους ανοίγουν το κρανίο και τους βάζουν μέσα το μηχανάκι πού ’χει εφεύρει ο Χίτλερ.

- Και τι δουλειά κάνει αυτό το μηχανάκι; ξαναρωτούσαμε.

- Τους κάνει ανάποδους, συνέχιζε ο Αντώνης. Άς πούμε, το κανονικό είναι να χαίρεσαι άμα ο άλλος είναι πονόψυχος ή άμα ο άλλος δε φοβάται. Είδατε όμως ποτέ σας κανέναν Ές - Ές να μη σκυλιάσει άμα δει έναν κρατούμενο να βοηθά τον άλλον; Αν τύχει πια και κανείς να δείξει πως δεν τους φοβάται, ούτε ψύλλος στον κόρφο του! Να τι κάνει το μηχανάκι! ... Τους βγάζει από το κανονικό!

- Ναι, βρε Αντώνη, λέγαμε, αλλά εσένα πώς σου τη χάρισε;
- Αφού σας είπα, χάλασε το μηχανάκι, κι άμα χαλάσει, κλάψ’ τους.

Ο Αντώνης τά ’λεγε πολύ σοβαρά όλ’ αυτά, παρ’ όλο που αστειευόταν ή που νόμιζε πως μας «δουλεύει» πως τα πιστεύουμε. Αλλά όπως και νά ’χει το πράγμα, δούλεμα ή αστείο, έλεγε την αλήθεια με το δικό του τρόπο.

Ιάκωβος Καμπανέλλης, Μαουτχάουζεν Αθήνα, Θεμέλιο 1965, σ.σ. 95-101.

Με λίγη σοφία και πίστη, πορευόμαστε ....

Το όνομα κάθε ανθρώπου διαισθάνομαι πως μεταφέρει ένα ειδικό συναισθηματικό και πνευματικό φορτίο και μπορεί πολλές φορές να λειτουργήσει ως προσωπική ή κοινωνική δέσμευση συμπεριφοράς, όταν ακολουθεί στοιχειώδεις ηθικούς κανόνες. Αντιλαμβάνομαι το όνομα ως μια αποτύπωση της Θείας Χάρης πάνω στο πρόσωπο αλλά και στην κινητική κατάσταση κάθε ανθρώπου. Έτσι εξηγείται το χάρισμα του γέροντα Παϊσιου να αναγνωρίζει και να καλεί με τα ονόματά τους όσους αγνώστους τον επισκέπτονταν για πρώτη φορά στο  Άγιο Όρος, τον καιρό που ζούσε εκεί. 
Οι Σοφίες που γνώρισα έως σήμερα στη ζωή μου δικαιολογούσαν με έναν τρόπο το όνομά τους, οι Ελπίδες επίσης, ενώ οι Αγάπες απολάμβαναν την τύχη τους, επειδή νόμιζαν πως είχαν μια δεδομένη κληρονομιά θηλυκότητας, ενώ στην πράξη συνέχεαν το όνομά τους με τον Έρωτα. Μέχρι σήμερα δεν έχω γνωρίσει καμία Πίστη, όμως έχω πίστη στο Θεό. Καταλαβαίνω ότι δεν χρειάζεται να γενικεύσω την έννοιά Του σε "Ανώτερη Δύναμη" για να Τον δεχθώ, επειδή η αθεϊα είναι της μόδας και μπορεί να κινδυνεύσω να θεωρηθώ "out".

Έχω μια συμπάθεια, την ίδια στιγμή, για τις ημέρες που γιορτάζουν περισσότεροι ή περισσότερες από ένας ή μία άγιοι ή άγιες. Θεωρώ πως, με κάποιο τρόπο, είναι μια δικαίωση του ομαδικού χαρακτήρα της πίστης που ξεκινάει ως ατομική υπόθεση υπερφυσικής επικοινωνίας ανθρώπινου-Θείου και τείνει να γίνει οικουμενική καθημερινή πρακτική. Παρακάμπτουμε τη διάθεση ηθικοπλαστικής επίδρασης του αφηγητή και προσεγγίζουμε το περιεχόμενο αυτής της αληθινής ιστορίας που τόσο πολύ μοιάζει με παραμύθι. Κατά τη γνώμη μου και σύμφωνα με την αντίληψη πολλών άλλων, θρησκεία δεν είναι ο κλήρος -εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων- ο εμπλεκόμενος είτε με την πολιτική είτε με την κοινωνική εξουσία ' είναι ο μισότρελλος από την ερημιά και την απομόνωση ερημίτης που επισκέπτεται σπάνια την Αθήνα ή τις μεγάλες πόλεις και κινείται γρήγορα ανάμεσα στον κόσμο χωρίς να πολυκοιτάζει γύρω του ' ξέρει πως λειτουργεί η κοινωνία ' δεν χρειάζεται να διαβάσει τις στατιστικές μετρήσεις της κοινής γνώμης και έχει χρόνια τώρα αποκλείσει την περίπτωση του στατιστικού λάθους.
Τα παραμύθια όπως και οι αληθινές ιστορίες δε μας δεσμεύουν ' μας συντροφεύουν.

Χρόνια πολλά Σοφία, χρόνια πολλά Πίστη, χρόνια πολλά Ελπίδα, χρόνια πολλά Αγάπη!

Γιώργος Δημητρίου Χ.

Άνθρωποι που αγαπάμε : Κάρολος Κουν, Γιώργος Σεβαστίκογλου, Άλκη Ζέη

 

 

Δυό πολύ γνωστοί καλλιτέχνες και άνθρωποι που δεν παρουσιάζονται στην παραπάνω εκπομπή αλλά είχαν συνδέσει, με ένα ιδιαίτερο τρόπο ο καθένας, τη ζωή τους με αυτή του Καρόλου Κουν ήσαν ο Γιώργος Σεβαστίκογλου και η Άλκη Ζέη. Παραθέτω ένα απόσπασμα από το βιβλίο της Άλκης Ζέη "Σπανιόλικα παπούτσια και άλλες ιστορίες" Καστανιώτης (2010), σελ. 69-71, όπου περιγράφει με μια μοναδική απλότητα την πρώτη γνωριμία της με τον Κουν :

"Δεν είχε περάσει πολύς καιρός που είχα γνωρίσει τον Γιώργο όταν αποφάσισε να με παρουσιάσει στον Κουν". Μετά από πολλές αναβολές, λόγω της πολυπραγμοσύνης τόσο του Σεβαστίκογλου όσο και του Κουν, κάποια στιγμή ήρθε η ώρα να γνωρίσει τον Κουν. "Δεν ήταν μακριά τα σπίτια μας, γιατί κι ο Γιώργος κι εγώ μέναμε στην πλατεία Αμερικής. Κάπου στην Αγίας Ζώνης βρισκότανε το σπίτι του Κουν. Το "σπίτι" του! Μια μεγάλη σαραβαλιασμένη ξύλινη πόρτα έβγαζε σε μιαν αυλή. Γύρω-γύρω δωμάτια, άλλα με ορθάνοιχτες τις πόρτες κι άλλα με κλειστές. Μια μισόκλειστη ήτανε του Κάρολου. Ο Γιώργος όμως τη χτύπησε δυνατά με το χέρι, ακούσαμε ένα "έλα" και μπήκαμε μέσα. Σχεδόν όλο το δωμάτιο το έπιανε ένα μεγάλο διπλό σιδερένιο κρεβάτι με μπρούτζινα πόμολα. Στο κρεβάτι μισοξαπλωμένος, σκεπασμένος με μια στρατιωτική κουβέρτα, ο Κάρολος. Τον κοίταξα με δέος. Ήτανε σκυμμένος πάνω σε κάτι χαρτιά και γύρω του άλλα πάνω στην κουβέρτα κι άλλα πεταμένα στο πάτωμα. Είχε βυθιστεί στο διάβασμα τόσο που έλεγα πως το τσιγάρο που κρατούσε θα του έκαιγε τα δάχτυλα. Μια στιγμή ανασήκωσε το κεφάλι, κοίταξε το Γιώργο -εγώ είχα εξαφανιστεί πίσω του- και είπε με την παράξενη φωνή του που άκουγα για πρώτη φορά :

- Έφερες τον Ταϊρωφ;

- Όχι, Κάρολε, μόλις τέλειωσα τον Στανισλάφσκι, ξέρεις τι όγκος είναι.

- Μα κι ο Ταϊρωφ επείγει '  πρέπει να τον μάθουν τα παιδιά. Πώς θα προχωρήσουν οι πρόβες.

- Κάρολε, να σου γνωρίσω την Άλκη.

Ούτε που με κοίταξε, μόνο είπε αυστηρά στον Γιώργο:

- Γιώργο, δεν έχεις καιρό για τέτοια χασομέρια, πρέπει να τελειώσεις τον Ταϊρωφ.

Ο Γιώργος, που τον ήξερε καλά, χαμογέλασε, εμένα όμως η καρδιά μου είχε βουλιάξει στις πατούσες μου.

Τη μοναδική καρέκλα που υπήρχε στο δωμάτιο την έσυρε ο Γιώργος κοντά στο κρεβάτι κι αρχίσανε μια ατέλειωτη συζήτηση για το θέατρο. Εμένα μου είπε και κάθισα απάνω σ' ένα μπαούλο, τόσο ψηλό που τα πόδια μου κρέμονταν. Πολύ θα ήθελα να μπορούσα να χωθώ μέσα.

Με μεγάλη ανακούφιση είδα ύστερα από πολλή ώρα τον Γιώργο να σηκώνεται για να φύγουμε. Ο Κουν που είχε ξαναπέσει στα χαρτιά του ούτε πρόσεξε πως τον χαιρέτησα. Όταν ήμασταν σχεδόν έξω από την πόρτα, σήκωσε το κεφάλι του και φώναξε:

- Γιώργο, τον Ταϊρωφ.

Βγήκαμε στο δρόμο. Είχε σουρουπώσει. Κατοχή, λιγοστός κόσμος στο δρόμο, που και που κανένας Γερμανός και καμιά σκελετωμένη γάτα".

Από εκείνη την εποχή -εκτός από την αφοσίωση του Κουν στο μεγάλο έργο του- κρατάμε ως συμβολικές έννοιες την Κατοχή, τους Γερμανούς και τις σκελετωμένες γάτες.

 

Γιώργος Δημητρίου Χ.



Παραμύθι με ονοματεπώνυμα

Πέρασαν από μια μικρή χώρα, με δρόμους στραβούς και βρώμικους και σπίτια μισορημαγμένα. Πάνω από μια πόρτα παρατήρησαν κάτι μαύρα γράμματα. Μα δεν ήξεραν να τα διαβάσουν.

- Ας χτυπήσομε να ρωτήσομε τι είναι δω, είπε το Βασιλόπουλο.
Χτύπησαν την πόρτα και τους άνοιξε ένας άνθρωπος χλωμός και αδύνατος, που βαστούσε ένα βιβλίο στο χέρι. 
- Τι θέλετε, παιδιά μου; ρώτησε με καλοσύνη.
- Θέλομε να μάθομε τι είναι τούτο το σπίτι, απολογήθηκε το Βασιλόπουλο.
- Τούτο το σπίτι; Μα το γράφει απ' έξω, παιδιά μου! είπε με απορία ο άνθρωπος δείχνοντας τα μαύρα γράμματα πάνω από την πόρτα.
- Δεν ξέρομε να διαβάσομε, είπε ντροπιασμένα η Ειρηνούλα.
- Α...; έκανε ο άνθρωπος. Ωστόσο, σε όλο το βασίλειο είναι τα ίδια χάλια, και κανένας νέος δεν ξέρει πια να διαβάσει.
Και τους εξήγησε πως απ' έξω έγραφε:
- «Σχολείο του Κράτους»
- Σχολείο! αναφώνησε με χαρά το Βασιλόπουλο. Ποτέ μου δεν είδα σχολείο, και ήθελα τόσο να ξέρω πώς είναι! Μα πού είναι τα παιδιά;
Ο άνθρωπος έξυσε το αυτί του, κοντοστάθηκε, και στο τέλος είπε:

- Λείπουν αυτή την ώρα.
- Και τι ώρα θα γυρίσουν για το μάθημα; Θα ήθελα να τα δω, είπε το Βασιλόπουλο 

- Μα... δεν κάνουν μάθημα... αποκρίθηκε διστακτικά ο άνθρωπος. 

Και βλέποντας την απορία στα μάτια του αγοριού:

- Ε, ναι! δεν τους κάνω μάθημα! ξέσπασε και του είπε με πίκρα. Σα να είναι κι εύκολο να κάνει κανείς εκείνο που πρέπει σε τούτο τον τόπο! Μ' έβαλε το Κράτος δάσκαλο, και μου παραδίνει τα παιδιά του να τους μάθω γράμματα. Μα ξεχνά να με πληρώσει, ξεχνά πως έχω ανάγκες κι εγώ, πως πρέπει και
να φάγω και να ντυθώ! Έρχονται τα παιδιά, μα δεν τους κάνω μάθημα. Τα βάζω στο περιβόλι να σκάβουν, για να βγάλω το ψωμί μου, και τα στέλνω στο δάσος να μου μαζέψουν πότε φράουλες, πότε κούμαρα ή άλλα φρούτα της εποχής. Είμαι άνθρωπος κι εγώ! Κι εγώ πρέπει να ζήσω! 

Τα έλεγε αυτά ο δάσκαλος με παράπονο, και βούρκωναν τα μάτια του. 

Το Βασιλόπουλο τον κοίταζε συλλογισμένο. Το πρόσωπο του ήταν σοβαρό.

- Και ποιος σε υποχρεώνει να μείνεις δάσκαλος; ρώτησε: 

- Αμ' αλλιώς θα πεθάνω από το κρύο. Εδώ τουλάχιστον έχω σπίτι! 

- Το σπίτι λοιπόν το δέχεσαι, είπε το Βασιλόπουλο με αναμμένα μάτια, μα το χρέος σου δεν το κάνεις!

Ο δάσκαλος χαμογέλασε.

- Σα να είναι κι εύκολο! είπε σιγανά. Είσαι παιδί! Δεν ξέρεις τι θα πει ζωή, και το νομίζεις απλό κι εύκολο να κάνεις το χρέος σου, όταν είναι να δουλεύεις χωρίς απολαβή, για ξένο όφελος! Μα για να κάνεις το καθήκον σου, παιδί μου, χρειάζεται κάποτε ηρωική αυτοθυσία. Και όλοι δεν είναι ήρωες στον κόσμο.

Πηνελόπη Δέλτα, Παραμύθι χωρίς όνομα, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας 1982, σελ. 41-43.

Παπα - Γιώργης Πυρουνάκης : Ντρέπομαι!

 

Η σχέση μου με τον χρόνο ήταν πάντα φιλική και ποτέ δεν εξελίχθηκε σε σχέση αφέντη-δούλου ή προϊσταμένου-υφισταμένου. Θυμάμαι τις γιορτές των φίλων, τις επετείους, αλλά δεν τις γιορτάζω ' θεωρώ πως έχω εκπληρώσει το χρέος μου προς όλους, αφού τις θυμήθηκα! Όταν σηκώνομαι από τον καναπέ μου απότομα -πράγμα σπάνιο- πιστεύω πως έχω αρχίσει να επαναστατώ, αλλά αυτό δεν διαρκεί πολύ ' μόνο μέχρι να κουραστώ να στέκομαι όρθιος!

     Σήμερα (21-5-2013) συμπληρώνεται ένας μήνας από την τελευταία επέτειο (21-4-2013) της δικτατορίας του 1967. Έτσι, με κάποιο τρόπο, καταφέρνω να είμαι σύγχρονος με την επέτειο! Είναι μια επέτειος που θα ξαναθυμηθούμε σε 11 μήνες ^. έχουμε χρόνο μέχρι τότε! Έχουμε; Μετά από τόσα χρόνια, δεν είμαι καθόλου βέβαιος πως η περίφημη «ειρηνική μετάβαση» από τη Δικτατορία στη Δημοκρατία του 1974-1975 έγινε για το καλό του ελληνικού λαού και ακόμα περισσότερο πως η θλιβερή παρένθεση της Χούντας δεν κατάφερε να διακόψει την έτσι κι αλλιώς παραπαίουσα από «δημοκρατικές παραβάσεις», Ελληνική Δημοκρατία. Φαίνεται ότι τελικά, το αδίκημα της κατάλυσης της Δημοκρατίας μάλλον ήταν «συνεχές» και όχι «στιγμιαίο!».

     Πολύ φοβάμαι, όμως, πως είμαι ιδιαίτερα επίκαιρος, καθώς παρατηρώ πως τα παιδιά των χουντικών και των βασιλοφρόνων -των δηλωμένων εννοώ- βρίσκονται στο ελληνικό κοινοβούλιο, εκλεγμένα ‘με όλας τας τιμάς’ από τη μερίδα του ελληνικού λαού που απογοητεύθηκε από τους βουλευτές και τους πολιτικούς προστάτες του.

     Το «εξαπατημένο» ελληνικό κοινό που «έφαγε μαζί με άλλους»  και «υπήρχαν λεφτά στις τσέπες του» εξυπηρετώντας μόνο την ηθική του ατομικού του συμφέροντος, περίμενε μάταια διορισμό στο δημόσιο, μίζες ή τραπεζικές διευκολύνσεις όλων των ειδών, από πολιτικούς που «δεν κράτησαν το λόγο τους!». Με άλλα λόγια : «Πελάτες όλου του κόσμου, ενωθείτε!» ΄ «Πελάτες όλου του κόσμου, αγανακτήστε!» και αν δεν διατίθεται πλέον η Πλατεία Συντάγματος κάποιο χώρο θα βρείτε. Οι καταναλωτές λοιπόν που εξέλεξαν αυτή την αλητοπαρέα των διανοητικά διαταραγμένων και των ερωτικά ανίκανων που προκαλούν διαρκώς στο κοινοβούλιο,  είναι τα παιδιά των «ανθρώπων» που παραβίασαν την είσοδο του Πολυτεχνείου ή τα παιδιά όσων επικρότησαν αυτό το γεγονός παρότι δεν ήσαν παρόντες. Ανάμεσα στους χειροκροτητές της εισβολής των στρατιωτικών της Χούντας στο Πολυτεχνείο, αλλά και στους σταθερούς υποστηριχτές της διακυβέρνησής της βρέθηκαν, δυστυχώς, και τα περισσότερα υψηλόβαθμα στελέχη της ελληνικής Εκκλησίας της εποχής. Ακόμα χειρότερα, σύμφωνα με μαρτυρίες βασανιζόμενων στο ΕΑΤ ΕΣΑ, ανάμεσα στους βασανιστές ήταν και ένας ρασοφόρος που αναγνωρίστηκε πως ήταν ο Μάκης Ψωμιάδης. Το άτομο αυτό -πρώην πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομάδας της ΑΕΚ που φυγοδικούσε εδώ και καιρό στα Σκόπια για οικονομικά και ποινικά αδικήματα- είχε φορέσει τα ράσα του πατέρα του που ήταν ιερέας και παρίστανε τον αυτόκλητο τιμωρό των αγωνιζόμενων Ελλήνων! 

     Η Εκκλησία λοιπόν -στη μεγάλη πλειοψηφία της- δε στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων στη διάρκεια της επταετίας (1967-1974). Παρότι τη στιγμή που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα ήμουν 8 χρονών, πάντα αισθανόμουν τόσο αγανάκτηση όσο και πικρία που δε βρέθηκε ένας ιερέας να διαμαρτυρηθεί ή να ζητήσει συγγνώμη για τις αδυναμίες, τις παραλείψεις και τη συνολική συμπεριφορά των εκπροσώπων του Θεού προς τους αντιπροσώπους του λαού, σε εκείνη την περίοδο, αλλά έκανα λάθος ΄ υπήρξε τουλάχιστον ένας θαρραλέος παπάς που ύψωσε τη φωνή του και ζήτησε συγγνώμη για λογαριασμό άλλων, ανίκανων και ακατάλληλων να λειτουργούν κάτω από το ιερατικό σχήμα. Ο άνθρωπος αυτός λέγεται Γεώργιος Πυρουνάκης και λειτούργησε κυριολεκτικά και μεταφορικά ως εφημέριος του ιερού μητροπολιτικού ναού Αγίου Γεωργίου της Ελευσίνας.

     Είχα ακούσει για τον άνθρωπο, αλλά μόνο τα τελευταία χρόνια μπόρεσα να τον γνωρίσω μέσα από το αφιέρωμα της ΕΡΤ και πολύ πρόσφατα μέσα από τα «μικρά αγωνιστικά φύλλα» ΄ το περιοδικό που εξέδιδε στην ενορία του αλλά και στον Άγιο Στέφανο Αττικής, όπου είχε μετατεθεί -με δυσμενή μετάθεση - κατά τη διάρκεια της Επταετίας. Ο τόμος περιέχει τα τεύχη των περιοδικών που καλύπτουν την περίοδο από το 1974 έως το 1980 και είχε την καλοσύνη να μου τον χαρίσει ο γιός του κύριος Μπάμπης Πυρουνάκης, όταν του ζήτησα ένα βιβλίο για να γνωρίσω καλύτερα τον πατέρα του.

     Και, να ένα θαύμα μπροστά στα μάτια μου από την πρώτη σελίδα του βιβλίου^. ένας ιερέας που έζησε και πέθανε όρθιος -σαν τα δέντρα- όπως έλεγε συχνά η αείμνηστη μητέρα μου, ζήτησε συγνώμη για λογαριασμό των κρυμμένων, των προσκυνημένων και των ακατάλληλων να φορούν το ράσο ' ένας ιερέας ζητά συγχώρεση για την υστεροβουλία, τη δειλία, τη συμφεροντολογία αλλά και τον ατομικισμό όσων όφειλαν να ζητήσουν  συγγνώμη από τον Θεό για όσους βασανίστηκαν, έμειναν ανάπηροι, διώχθηκαν ή σκοτώθηκαν στη διάρκεια της Επταετίας. Ο πατέρας Πυρουνάκης απεβίωσε -σωματικά- στις 16 Μαΐου 1988.

     Έγραψα για πράγματα αν και δεν είχα αυτό το δικαίωμα ^. το έχουν όσοι «πράττουν»  και όσοι δεν αναπαύονται παρά μόνο όταν πεθάνουν ' ίσως και μετά από αυτό!  

Γιώργος Δημητρίου

ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ

και ζητώ συγγνώμη από τα θύματα της εφτάχρονης τυραννίας του Τόπου μας, ως παπάς, για όσα δεν πράξαμε οι Ιερωμένοι, να τα σώσουμε από τα άγρια νύχια τους ^. και για την παράλειψη ακόμη να συμπαρασταθούμε στους πόνους και τους φόβους, που τους προκαλούσαν οι αδίστακτοι διώκτες τους. Έ π ρ ε π ε  κ α ι  μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε !  Ούτε καν οι διαμαρτυρίες μας δεν διατυπώθηκαν επίσημα και διεθνώς, όπως κάνουν άλλες Εκκλησίες μη Ορθόδοξες σε παρόμοιες κακές περιστάσεις. Μα ούτε και τώρα που αποδείχνονται δικαστικώς τα άθλια και φρικιαστικά δεν εκφράζουμε τον αποτροπιασμό μας …. Και παραπονιόμαστε γιατί οι πιστοί - τα παιδιά μας, μας περιφρονούν και λένε τόσα σε βάρος μας άσχημα σχόλια!

     Οι απουσίες συνεχίζονται: Δεν περιζώσαμε τότε το Πολυτεχνείο για να εμποδίσουν τα ράσα μας τα τανκς … Εκείνες οι εκκλήσεις δεν μας καίνε; Γι’ αυτή την αμαρτία μας γιατί δεν κλαίμε; Και γιατί με τρίχινους σάκκους (όχι με χρυσούς) δεν πέφτουμε στα γόνατα στον ίδιο χώρο να ζητήσουμε το έλεος του Θεού και τη συγγνώμη του Λαού; Γιατί;

     Δεν είμαστε από το Λαό; Αυτή δεν είναι η αποστολή μας; Από πού βρήκαμε την υπόδειξη μόνο βασιλικά ή τυραννικά καθεστώτα να στηρίζουμε, να ευλογούμε, να ανεχόμαστε αδιαμαρτύρητα και να ορκίζουμε τους «άρχοντές» τους;

     Ν τ ρ έ π ο μ α ι . . .

                                                                                                                                                 ϯ  π. Γ.Π.

 

Πηγή : «Μικρά Αγωνιστικά Φύλλα» σ. 9
Μνημόσυνο Διομήδη Κομνηνού https://www.youtube.com/watch?v=UKXE1nU4O_w

Διαρροή εγκεφάλων vs κέρδος εγκεφάλων

 

What Is Brain Drain?

Η "διαρροή εγκεφάλων" είναι επίσης γνωστή ως «η πτήση του ανθρώπινου κεφαλαίου». Μπορεί απλά να οριστεί ως η μαζική αποδημία τεχνολογικά ικανών ανθρώπων από μια χώρα σε μιαν άλλη. Η διαρροή εγκεφάλων μπορεί να έχει πολλές αιτίες, για παράδειγμα, την πολιτική αστάθεια ενός έθνους, την έλλειψη ευκαιριών, τους κινδύνους βλάβης της υγείας, τις ατομικές συγκρούσεις κλπ. Η διαρροή εγκεφάλων μπορεί επίσης να ονομαστεί ως «πτήση του ανθρώπινου κεφαλαίου» επειδή  θυμίζει την περίπτωση της πτήσης κεφαλαίου, στην οποία εμπλέκεται η μαζική μετανάστευση οικονομικού κεφαλαίου.

Ο όρος ‘διαρροή εγκεφάλων’ έχει εισαχθεί μέσα από την παρατήρηση της αποδημίας διαφόρων τεχνολόγων, γιατρών και επιστημόνων από ποικίλες αναπτυσσόμενες χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης) προς περισσότερο αναπτυγμένες χώρες όπως οι Η.Π.Α.. Τώρα, αυτό το φαινόμενο της διαρροής εγκεφάλων έχει ένα συνδιαλεγόμενο αποτέλεσμα για μια χώρα στην οποία οι άνθρωποι μεταναστεύουν και η διαρροή εγκεφάλων από ένα έθνος γίνεται διαρροή κέρδους για μια συγκεκριμένη χώρα. Συνήθως όλες οι αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας,  υποφέρουν από διαρροή εγκεφάλων και οι αναπτυγμένες χώρες όπως η Η.Π.Α. αποκομίζουν κέρδος εγκεφάλων από αυτό το φαινόμενο.

Διαρροή εγκεφάλων από την Ευρώπη

Λίγα χρόνια πριν, η Ευρώπη ήταν μία από τις ακραίες πάσχουσες της διαρροής εγκεφάλων. Στην Ευρώπη η διαρροή εγκεφάλων συμβαίνει σε δύο στάδια. Πρώτα ήταν η μετανάστευση των εργαζομένων από την Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Ευρώπη προς την Δυτική Ευρώπη. Άλλο στάδιο της διαρροής εγκεφάλων ήταν η μετάβαση από τη Δυτική Ευρώπη προς τις ΗΠΑ. Όμως, αυτός ο κύκλος της μετανάστευσης γίνεται όλο και πιο αργός αυτές τις μέρες. Για να σταματήσει η διαρροή εγκεφάλων η κοινότητα της Ευρώπης ξεκίνησε επίσης μια  διάταξη που ονομάζεται "μπλε κάρτα" αντίστοιχη της πράσινης κάρτας εγκατάστασης των ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα η ΕΕ γίνεται πολύ πιο υπεύθυνη για  τους μετανάστες από την Ασία στην τελευταία δεκαετία, προκειμένου να αντισταθμιστεί η διαρροή εγκεφάλων. Αλλά την ίδια στιγμή η ΕΕ ανησυχεί για τις επιπτώσεις του αλλοδαπού πληθυσμού στον πολιτισμό και το περιβάλλον της Ευρώπης, έτσι ώστε αυτές τις μέρες η ΕΕ υπονοεί κάποιους αυστηρούς κανόνες για τη ρύθμιση της ροής των μεταναστών.

Αφρική
Αυτή η ήπειρος έχει υποφέρει σε μέγιστο βαθμό, λόγω της διαρροής εγκεφάλων. Σύμφωνα με μια έρευνα, η Αιθιοπία έχασε το 75% των ειδικευμένων εργαζομένων της κατά τα έτη 1980-1991. Αυτή η μαζική μετανάστευση των ειδικευμένων εργαζομένων, δείχνει εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για την ανάπτυξη της χώρας. Με παρόμοιο τρόπο η Κένυα και η Νιγηρία είναι επίσης μεγάλες πάσχουσες από τη διαρροή εγκεφάλων.

Μέση Ανατολή

Χώρες της Μέσης Ανατολής όπως το Ιράκ, το Ιράν κλπ. είναι επίσης οι κυριότερες που υφίστανται τα φαινόμενα της διαρροής εγκεφάλων. Η έλλειψη μερικών βασικών ευκολιών και υπηρεσιών είναι οι λόγοι για τη μαζική μετανάστευση από αυτές τις περιοχές. Η Δικτατορία, η τρομοκρατία και η ορθόδοξη στάση είναι βασικά εμπόδια για την ανάπτυξη αυτών των περιοχών.

Ασία

Χώρες όπως η Κίνα, το Πακιστάν, η Ρωσία και η Ινδία αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα από τη διαρροή εγκεφάλων. Η ανεργία, η έκρηξη του πληθυσμού και το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα είναι οι βασικοί λόγοι για τη μετανάστευση ειδικευμένων εργαζομένων από την Ασία. Σε χώρες όπως η Ινδία, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές κλπ απόφοιτοι πανεπιστημίων, κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου, έμπειροι και εξειδικευμένοι επαγγελματίες δεν αποκτούν αρκετές ευκαιρίες για να αναπτυχθούν και να επιτύχουν. Έτσι, ακολουθώντας τα όνειρα της ανάπτυξης οι επαγγελματίες αυτοί αφήνουν την πατρίδα τους σε αναζήτηση καλύτερου μέλλοντος, με αποτέλεσμα η διαρροή εγκεφάλων να είναι μια μεγάλη απώλεια για αυτές τις αναπτυσσόμενες χώρες.

[Διαρροή εγκεφάλων από την Αμερική

Την ίδια εποχή που ενισχύεται η κίνηση των επιστημόνων από αναπτυσσόμενες χώρες της νότιας Ευρώπης, της Ασίας ή της Αφρικής, συνεχίζεται η μετανάστευση τεχνολογικά ικανών στελεχών και από αναπτυγμένες χώρες όπως η Ινδία, η Κίνα, η Βραζιλία, η Ταϊβάν, η Κορέα, προς τις ΗΠΑ, τον Καναδά ή τη Βρετανία.  Παρατηρείται, ταυτόχρονα, ένα κίνημα αντίθετης κατεύθυνσης από τις ΗΠΑ προς τις αναπτυγμένες χώρες. Επιστήμονες που έχουν εκπαιδευτεί σε αμερικανικά πανεπιστήμια επιστρέφουν στις χώρες καταγωγής τους, μόλις βρουν εκεί ικανοποιητικές ευκαιρίες απασχόλησης]. (Σε αυτή την κατηγορία επαναπατριζόμενων εκπαιδευμένων ανθρώπων, αναφέρεται το βίντεο της παρούσας ανάρτησης).

What is Brain Gain?

 

Από την άλλη πλευρά, το "κέρδος εγκεφάλων" είναι απλώς μια αντίρροπη κατάσταση προς τη διαρροή εγκεφάλων. Χώρες οι οποίες δέχονται ειδικευμένους εργαζόμενους είναι οι χώρες που κερδίζουν εγκεφάλους. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τις ΗΠΑ, τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι χώρες αυτές έχουν εισροή εγκεφάλων, επειδή αυτά τα έθνη είναι πλούσια και έχουν προσφέρει αρκετές ευκαιρίες,  καλύτερες εγκαταστάσεις και ανετότερο τρόπο ζωής, σε τεχνολογικά ικανούς εργαζόμενους.

Συμπέρασμα
Για το ισοζύγιο της γνωσιακής (εγκεφαλικής) ενέργειας και για την κλιμακωτή ανάπτυξη του κόσμου, είναι πολύ σημαντικό να σταματήσουν τα φαινόμενα διαρροής εγκεφάλων. Αυτό θα βοηθήσει μια συγκεκριμένη χώρα -[όπως, για παράδειγμα, η Ελλάδα]- να χρησιμοποιήσει το σύνολο των ντόπιων ειδικευμένων πολιτών της για την ανάπτυξη και την εξάπλωση της ευημερίας της. Αλλά για να κρατήσει αυτούς τους ειδικευμένους εργαζόμενους στις μητρικές τους θέσεις, είναι επίσης σημαντικό να τους παρέχουν αρκετές ευκαιρίες εργασίας και τις  κατάλληλες εγκαταστάσεις διαβίωσης. Για το σκοπό αυτό, οι αναπτυγμένες χώρες πρέπει να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες με τα απαραίτητα χρήματα και πόρους, λαμβάνοντας πάντως υπόψη πως τα δάνεια με υψηλό επιτόκιο δεν εξυπηρετούν μακροπρόθεσμα τις φτωχότερες χώρες παρά μόνο τους δανειστές. Η οικονομική και κυρίως η τεχνολογική βοήθεια πρέπει να παρασχεθεί με τέτοιο κοινωνικό τρόπο, ώστε κάθε άνθρωπος αυτού του πλανήτη να μπορεί να έχει καλό βιοτικό επίπεδο και κάθε έθνος να μπορεί να εισαγάγει το ίδιο ως μια ανεπτυγμένη χώρα ειδικευμένους επιστήμονες.
Σε περιόδους κρίσης, όπως η παρούσα, που βιώνει η Ευρώπη και ο κόσμος, αναμένεται η συνέχιση της διαρροής εγκεφάλων από τις φτωχότερες προς τις πλούσιες χώρες και η αύξηση του κέρδους εγκεφάλων από τις τελευταίες.

Γιώργος Δημητρίου

Πηγή: http://www.thegeminigeek.com/what-is-brain-drain/

Έχουμε ένα όνειρο!

                                                 

Σχεδόν μισός αιώνας πέρασε από την εποχή όπου εκφωνήθηκε αυτός ο λόγος από τον ιερέα  και κοινωνικό αγωνιστή, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ο ρατσισμός υπάρχει σήμερα με μια νέα όσο και εκτεταμένη μορφή ' όχι πλέον ανάμεσα σε Λευκούς και Μαύρους, κυρίως μέσα στα όρια των Ενωμένων Πολιτειών της Αμερικής, αλλά, αυτή τη φορά, μεταξύ των πλουσίων εθνών του Βορά και των φτωχών λαών του Νότου της Ευρώπης.

Φτωχότεροι όλων, εμείς οι Έλληνες που αναζητούμε ελπίδα για την απόσειση της οικονομικής δουλείας που μόνοι μας εγκαταστήσαμε στη χώρα μας και την οποία εκμεταλεύθηκαν στο έπακρο οι Ευρωπαίοι Εταίροι μας για να μας δανείσουν -με το αζημίωτο- και να μας σώσουν από τη χρεωκοπία. Φαίνεται, όμως, να αναζητούμε μάταια την ελπίδα γιατί -για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια-  δεν έχουμε μια ιδεολογία και τον απαραίτητο ενθουσιασμό για να την ακολουθήσουμε: δεν έχουμε όνειρο!

Αισθάνομαι την ανάγκη να "αντιγράψω" και να "μεταγράψω" -στη δική μας κατάσταση- τις αρχές, την πίστη και το πάθος αυτού του ανθρώπου.

 

Λέω ν' αρχίσω με αφετηρία αυτή τη φράση:

"Αναζητώ ένα όνειρο!"

Είμαι στη συγκινητική θέση να θέλω να σταθώ μαζί σας σήμερα, σε μια ομαδική δήλωση συνενοχής που θα μείνει στην ιστορία ως η μεγάλη απογύμνωση ενός λαού -του ελληνικού- από τις συνήθειες της προγονοπληξίας¹, της προγονολατρείας², του νεοπλουτισμού, της ξενομανίας και της εθελοδουλίας σε ξένα πρότυπα διαβίωσης και σε γηγενείς προκαταλήψεις και εμμονές που χρόνια φέρει το έθνος μας.

Πέντε χρόνια πριν, ένας Έλληνας ηγέτης (ο Κώστας Καραμανλής) -γόνος πολιτικής οικογένειας -απέδρασε από την πολιτική σκηνή όταν απειλήθηκε η ζωή του- υπόθεση τηλεφωνικών υποκλοπών- και όταν διαπίστωσε πως δε μπορεί να αλλάξει τον ενεργειακό προσανατολισμό της χώρας, καθώς αποφάσισε να συγκρουστεί με τους παραδοσιακούς «συμμάχους» της Ελλάδας (τους Αμερικανούς). Η παραχώρηση, από τη μία πλευρά,  του λιμανιού του Πειραιά σε Κινέζους επενδυτές και η προμήθεια, μέσω αγωγού, φυσικού αερίου από Ρώσους επενδυτές, από την άλλη,  ισοδυναμούσε τόσο με μια σοβαρή προσπάθεια Χειραφέτησης του ελληνικού λαού όσο και με μια Διακήρυξη  Ανεξαρτησίας απέναντι στους Αμερικανούς.
Τον προηγούμενο ηγέτη διαδέχθηκε ένας άλλος γόνος πολιτικής οικογένειας - ο Γιώργος Παπανδρέου- που παρέλαβε μια ετερότροφη οικονομία και πίστεψε πως μπορεί να την αναστηλώσει χρησιμοποιώντας τη διεθνή διπλωματία και τις πολιτικές επαφές που διέθετε, εκτελώντας, όμως, κατά γράμμα τις εντολές των Αμερικανών. Το γεγονός, ας πούμε πως -ως χαρακτήρας και ως πολιτική οντότητα- δεν είχε καμία σχέση με το αντικείμενο της άσκησης της πρωθυπουργικής εξουσίας καθαυτό, δε φαίνεται να τον απασχόλησε ποτέ ιδιαίτερα. Σήμερα, ενώ η συμφωνία για το φυσικό αέριο με τη Ρωσία ακυρώθηκε, και οι επενδύσεις είναι σπάνιες, οι Έλληνες ζουν τη μακρότερη νύχτα οικονομικής και πολιτικής αιχμαλωσίας των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.
Εδώ και μερικά χρόνια, ο Έλληνας δεν είναι ελεύθερος. Η ζωή του εξακολουθεί, δυστυχώς, να δεσμεύεται από τις αλυσίδες του διαχωρισμού και των διακρίσεων. Σήμερα, ο Έλληνας ζει σε ένα μοναχικό νησί φτώχειας στο μέσον ενός απέραντου ωκεανού υλικής ευημερίας των πλούσιων χωρών της Β. Ευρώπης. Ο Έλληνας αισθάνεται εξόριστος στη ίδια τη γη του, ζώντας μια κατάσταση ντροπιαστική, αντί να είναι ο νόμιμος κληρονόμος μιας συνταγματικής δημοκρατίας με ανθρώπινο κοινωνικό και πολιτισμικό πρόσωπο.
Είναι φανερό σήμερα ότι η Ευρώπη δεν υποστηρίζει τα "αναφαίρετα δικαιώματα" της ζωής, της ελευθερίας και της επιδίωξης της ευτυχίας των πολιτών της και υπενθυμίζει διαρκώς -όπως οι αμετανόητοι τοκογλύφοι- ότι η οικονομική βοήθεια που προσφέρει έχει μόνο ιδιοτελή κίνητρα.
Και έτσι, αγωνιζόμαστε σε αυτόν τον καθαγιασμένο τόπο για να υπενθυμίσουμε στην Ευρώπη την πολύ επείγουσα πίεση του «τώρα». Αυτή δεν είναι ώρα να συμμετάσχουμε στην πολυτέλεια της δροσιάς ή να πάρουμε το καθησυχαστικό ναρκωτικό της σταδιακής και αργής ανάρρωσης. Τώρα είναι η ώρα να κάνουμε πραγματικές τις υποσχέσεις της δημοκρατίας. Τώρα είναι η ώρα να σηκωθούμε από τη σκοτεινή και έρημη κοιλάδα του ταξικού και κομματικού διαχωρισμού προς το ηλιόλουστο μονοπάτι της α-κομματικής κοινωνικής δικαιοσύνης. Τώρα είναι η ώρα να σηκωθεί το έθνος μας από την κινούμενη άμμο της κοινωνικής αδικίας προς το σταθερό βράχο της αδελφοσύνης και της δικαιοσύνης που στέκει στη μέση του στίβου για όλα τα παιδιά του Θεού.
Θα ήταν μοιραίο για το έθνος να αγνοήσει το επείγον της στιγμής. Αυτό το καυτό καλοκαίρι της δικαιολογημένης δυσαρέσκειας του Έλληνα δεν θα περάσει μέχρι να υπάρξει ένα αναζωογονητικό φθινόπωρο ελευθερίας και ισότητας. Το δύο χιλιάδες δεκατρία δεν είναι ένα τέλος, αλλά η αρχή. Και εκείνοι που ελπίζουν ότι οι Έλληνες χρειάζεται μόνο να εκτονώσουν το θυμό τους και, πως μόλις ικανοποιηθούν και ξυπνήσουν απότομα, τότε το έθνος θα επιστρέψει στην πρότερη οικονομική ευδαιμονία, απατώνται. Δεν θα υπάρξει ούτε ανάπαυση ούτε ηρεμία στην Ευρώπη μέχρι να αποδοθούν και στους Έλληνες τα ίσα δικαιώματα του Ευρωπαίου πολίτη.
Αλλά υπάρχει κάτι που πρέπει να πούμε στον λαό μας, ο οποίος στέκεται στο θερμό κατώφλι που οδηγεί στο ανάκτορο της δικαιοσύνης: κατά τη διαδικασία της απόκτησης της νόμιμης θέσης μας, εμείς δεν πρέπει να είμαστε ένοχοι άδικων πράξεων, ούτε να ψάχνουμε να ικανοποιήσουμε τη δίψα μας για ελευθερία πίνοντας από το ποτήρι της πίκρας και του μίσους. Πρέπει να κατευθύνουμε τον αγώνα μας στο υψηλό επίπεδο της αξιοπρέπειας και της πειθαρχίας, εκεί όπου η φυσική δύναμη συναντάται με τη δύναμη της ψυχής. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε η δημιουργική μας διαμαρτυρία να εκφυλιστεί σε φυσική βία γιατί πολλοί από τους Ευρωπαίους αδελφούς μας, όπως αποδεικνύεται από την παρουσία τους εδώ σήμερα, έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι η μοίρα τους είναι δεμένη με τη μοίρα μας.
Δεν μπορεί να περπατήσει μόνο του το Ευρωπαϊκό Γένος και καθώς προχωράμε μαζί, πρέπει να υποσχεθούμε ότι θα βαδίζουμε πάντα μπροστά και δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω.
Δεν μπορούμε ποτέ να ικανοποιηθούμε όσο :  

·        ο Έλληνας πολίτης είναι το θύμα της ανείπωτης φρίκης της αστυνομικής βαρβαρότητας,

·        τα σώματά μας, βαριά από την κούραση του ταξιδιού, δεν μπορούν να ξαποστάσουν,

·        η βασική κινητικότητα του Έλληνα κατευθύνεται από ένα μικρότερο γκέτο προς ένα μεγαλύτερο, από την υποαπασχόληση προς την ανεργία,

·        τα λιγοστά αυτόνομα παιδιά μας έχουν απογυμνωθεί από την κουκούλα τους και ληστεύουν για να διατηρήσουν την αξιοπρέπειά τους δηλώνοντας: «Ο αγώνας συνεχίζεται!»,

·        ένας Έλληνας της επαρχίας ψηφίζει την φασιστική Χρυσή Αυγή ενώ ένας αστός στην Αθήνα, πιστεύει ότι δεν υπάρχει τίποτα άξιο που να τον αντιπροσωπεύσει και ψηφίζει «λευκό». Όχι, όχι, δεν είμαστε ικανοποιημένοι, και δεν πρόκειται να ικανοποιηθούμε μέχρι :

·        η οργή των αδικημένων να ενωθεί με την εφαρμοσμένη δικαιοσύνη και να παρασύρει σαν ένα ισχυρό ρεύμα όλα τα ξεπερασμένα κοινωνικά και πολιτισμικά στερεότυπα.

Έχουμε ένα όνειρο ότι :

·        μια μέρα αυτό το έθνος θα υψώσει τη θωριά του και θα ζήσει την αληθινή σημασία του πιστεύω του ^. δεν θα είναι περήφανο μόνο για το αρχαίο παρελθόν αλλά και για το σύγχρονο παρόν του,

·        μια μέρα στα ελληνικά βουνά και στις πόλεις, οι γιοι και οι κόρες όσων μετανάστευσαν, απολύθηκαν από τις εργασίες τους ή αυτοκτόνησαν θα είναι σε θέση να καθίσουν μαζί στο τραπέζι της αδελφοσύνης με όσους έστειλαν τα κεφάλαιά τους στην Ελβετία ή δημιούργησαν παράκτιες εταιρείες για να αποφύγουν τη φορολόγηση των εσόδων τους από το Ελληνικό Κράτος,

·        μια μέρα η πολιτεία της Αθήνας, θα απαλλαγεί από την πνιγηρή ατμόσφαιρα που δημιούργησε η ευρεία χρήση καυσόξυλων και θα ξαναχρησιμοποιηθεί πετρέλαιο που θα πωλείται από μια κοινωνικά ευαίσθητη πολιτεία σε λογική τιμή ενώ

·        κάθε μορφή κοινωνικής και οικονομικής καταπίεσης, θα έχει μεταμορφωθεί σε μια όαση ελευθερίας και δικαιοσύνης,

·        τα λίγα μικρά παιδιά μας θα ζήσουν μια μέρα σε ένα έθνος όπου δεν θα αξιολογούνται οι πολίτες από την αγοραστική τους δύναμη αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους.

Έχουμε ένα όνειρο σήμερα!

Το αν η Ευρώπη μπορεί να γίνει ένα μεγάλο έθνος, αυτό απομένει να αποδειχθεί στην   πραγματικότητα. Όταν επιτρέψουμε στην ελευθερία να αντηχήσει, σε κάθε χωριό, κάθε κωμόπολη και κάθε πόλη, θα είμαστε σε θέση να ζήσουμε εκείνη την ημέρα που όλα τα παιδιά του Θεού -Έλληνες και Ξένοι- που κατοικούν στην Ελλάδα θα μπορέσουν να ενώσουν τα χέρια και να φωνάξουν:

Ελπίζουμε τα πάντα ^. δεν φοβόμαστε τίποτα ^. είμαστε, επιτέλους, ελεύθεροι!     

Σημείωση:

^{1 , 2}  Οι όροι ανήκουν στον Δημήτρη Γληνό.

Γιώργος Δημητρίου 

Πηγή: http://www.americanrhetoric.com/speeches/mlkihaveadream.htm

 

Δείτε αυτούς που σας σέβονται!

Παρακολούθησα την παράσταση Ο Ευτυχισμένος Πρίγκηπας του Oscar Wild, της ομάδας ΙΠΤΑΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ στον χώρο CAMP (Contemporary Art Meeting Point).

Πρόκειται για μια τετράδα νέων ανθρώπων που είναι απόφοιτοι της δραματικής σχολής Δήλος - Δήμητρα Χατούπη και παίζουν σαν φτασμένοι ηθοποιοί κι ας είναι αυτή η πρώτη τους επαγγελματική δουλειά. Η Ρεβέκκα Γκόγκου, η Δωροθέα Δημητρίου , ο Πέτρος Μάνδαλος και ο Λευτέρης Παπακώστας σκηνοθετούν μια παράσταση που διαρκεί λίγο περισσότερο από μία ώρα, αλλά κάνουν τον θεατή να θαυμάζει την κίνηση, τη δράση και την ανάλυση συναισθημάτων και καταστάσεων που εκτυλίσσονται σε ένα λιτό, εύληπτο και λειτουργικό σκηνικό μπροστά στα μάτια του. Υπάρχει υψηλή ποιότητα σε αυτούς τους νέους ηθοποιούς που διάλεξαν ένα έργο που είναι απόλυτα συμβατό με την εποχή, τις καταστάσεις και τις συνθήκες που όλοι ζούμε καθημερινά. Η Δωροθέα Δημητρίου, όταν, μετά το τέλος της παράστασης, επισήμανα την επικαιρότητα του έργου, είπε απλά: "μα γι αυτό το επιλέξαμε!"

Λίγα μόνο λόγια για το έργο και τους ηθοποιούς. Οι άνθρωποι -εμείς- μένουν μοναχικοί σε σπίτια-κουτιά και τους συντροφεύουν οι σκέψεις και τα προβλήματά τους και όχι οι άλλοι άνθρωποι που απουσιάζουν από το έργο. Καλός βασιλιάς, κατά τον Wild, είναι ο ηγεμόνας που μπορεί να διακρίνει από το ψηλό βάθρο όπου τον έχουν τοποθετήσει οι υπήκοοί του, τη δυστυχία και την απελπισία των σημερινών ανθρώπων να επιβιώσουν καθημερινά. Καλός βασιλιάς είναι αυτός που δίνει ότι πιο ακριβό έχει ως περιουσία -τα διαμάντια του / τα μάτια του- το ρουμπίνι που στολίζει το σκήπτρο της εξουσίας του και δεν τον ενοχλεί να παραμείνει τυφλός, όπως άλλωστε είναι και ο πλούτος, ανά τους αιώνες, αρκεί ο λαός, με τη συνεισφορά του αυτή, να υποφέρει λιγότερο. Ο Πέτρος Μάνδαλος έκανε ένα δύσκολο ρόλο να φαίνεται αβίαστος και φυσικός. Οι έγνοιες του βασιλιά μεταφέρονται με σύμβολα τα χελιδόνια στους ανθρώπους και τους βοηθούν. Πολύ καλός ο Λευτέρης Παπακώστας ως άνθρωπος-χελιδόνι, εξαιρετικές η Δωροθέα Δημητρίου και η Ρεβέκκα Γκόγκου στις εναλλαγές των ρόλων τους.

Το θέατρο είναι πρώτα απ' όλα οι ηθοποιοί και ακόμα περισσότερο οι επαγγελματίες ηθοποιοί, όπως η ομάδα ΙΠΤΑΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, που θα έλεγα πως προσγειώνονται μπροστά σας, για να μην πω μέσα σας!

Η παράσταση απευθυνόταν σε όλες τις ηλικίες και παρουσιαζόταν κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9.30 το βράδι και κάθε Κυριακή πρωί στις 11.30, μέχρι τις 12 Μαρτίου 2013 στο CAMP Ευπόλιδος 4 και Απελλού 2, Πλατεία Κοτζιά, 10551 Αθήνα, www.campoint.gr

Οι Κρατήσεις γίνονταν στον αριθμό: 698 9445160

Υπήρχε ελεύθερη είσοδος (με ελεύθερη συνεισφορά) γιατί σας σέβονταν
Χάσατε την ευκαιρία να δείτε αυτούς τους νέους ανθρώπους που καταλαβαίνουν τη δύσκολη κατάσταση που ζούμε όλοι και μας προσφέρουν πραγματική ψυχαγωγία! Μην καθυστερήσετε τόσο την επόμενη φορά. Εις το επανιδείν!

Γιώργος Δημητρίου

  

Φιλική αγκαλιά

 

Εμπνευσμένο από το κείμενο

                                                                                      της Μπεατρίτσε Μαζίνι:

                                                                                      «Το ημερολόγιο ενός άδειου σπιτιού»



Μονόλογος του σώματος

Πάει καιρός που δεν ακούω,
τίποτα φαίνεται, δεν περιμένω ^.
με τ’ αυτιά μου τεντωμένα ανακρούω
χίλια μικρά τριξίματα μόνο
και μένω.

Ακούω το θρόισμα των φύλλων στο παράθυρο,
τα βήματα των ποντικών, κρυφά λοξοκοιτώ
κι αισθάνομαι τ’ αγόρια μου να ζωντανεύουν πάλι,
να μπαίνουν με χαμόγελο στον κόρφο κοριτσιών,
σαν ανθισμένος χείμαρρος γιορτής των λουλουδιών,
μορφές που ζωντανεύουν τη μνήμη των γραφών,
με κεφαλαία γράμματα αιώνια χαραγμένη  
σε στήλη επιτύμβια  καλών ανασκαφών.

Δεν ακούω,

μα αντιλαμβάνομαι τα πάντα ^.
ξύλινους ήχους, γύψινες σιωπές ^.
στον πάγκο λιανισμένο το όραμα λιμνάζει,
γλυκόσυρτες από το φούρνο μυρωδιές.
Είναι η μνήμη,
που αναπαύεται στην κνήμη,
έγκαυμα νωπό
στης γειτονιάς την κρήνη.

Φαίνεται πως παραζώ με αίμα και μ’ ορμή,
υπόλειμμ’ απ’ τους άλλους άγνωστους επισκέπτες ^.
που στάθηκαν ή πέρασαν αλλοτριωτικοί
έπαιξαν με χαρά,
κινήθηκαν, νικήθηκαν
και τόσο με ξεγέλασαν.

Λένε πως είμαι ένα δυναμικό, περήφανο ακίνητο,
όλο προοπτικές, ειρμό, καπατσοσύνη, ετεροκίνητο,
ράφι με σκεύη χωρίς μαγειρική λυτρωτική,
σύγχρονα όργανα σε λιτανεία θρησκευτική,
υγρή αποθήκη που αναζητούνε μίτους,
ερμάρι με σπαράγματα και τίτλους,
σώματα με λυγμούς μεγαλοσύνης
κι έπιπλα δίχως ίχνος λησμοσύνης.

Δοχείο εκρού που περιμένει να γεμίσει
για να εκφράσει αισθήματα πολλά
μια μέρα εκρηκτικά αν ξεχειλίσει,
ο λυγερός λαιμός του, τροχιοδεικτικά.

Με το ρολόι στο χέρι πάλευα, το χρόνο να ορίσω,
κλέβοντας απ’ τον κώδωνα, ήχο μεταλλικό,
με σάρκα και με όστρακα, το όνειρο να ντύσω,
να μείνω και να φύγω, παντοτινά εδώ.
 
Σαν το κενό που όρμησε από σπασμένο τζάμι
στη μαύρη τρύπα του διαστημικού κι ασήμαντου σταθμού,
τη μοναξιά του σκόρπισε στα κράσπεδα του Άδη
και μέσα μου κινήθηκε μια διάθεση χαμού.

Μου φάνηκε πως σύντομα τα πράγματα θα αλλάξουν,
το μέτρο δοκιμάστηκε στο μπλε του ουρανού,
τα σύννεφα άλλη φορά δεν θα με ξεγελάσουν,
πως σχήμα είναι του νερού, μα πάπλωμα μωρού.

Ο κήπος εξατμίστηκε λουσμένος μέσ’ στο φως,
η ζούγκλα έγιν’ έρημος κι η πόλη μου ναός,
τα μάτια μου φωτίστηκαν απ’ της βροχής τη λάμψη
που ’ριξε στα πλακόστρωτα της εργασίας η κάμψη.

Με άνοιξαν και μ’ έκλεισαν μανιώδεις τυμβωρύχοι
ψάχνοντας λες, για μυστικό κι άοσμο θησαυρό,
αφηρημένοι έσυραν επάνω μου τη λήθη
και μ’ άφησαν να αργοζώ, ώσπου να γεννηθώ!

Κρόταλα τρυφερά, πέταλα γυναικεία,
ο ηγεμόνας ντύθηκε στο χρώμα του κενού,
η άνοιξη, το δίλημμα, η γλύκα του φιλιού,
έκραξαν και ψιθύρισαν στη θλίψη του μελιού,
στα ξαφνικά, στα σοβαρά και στα πολύ αστεία.

Το απαλό στα έγκατα με τόλμη κατεβαίνει,
αλλάζει, μοιάζει κι αριθμεί όποιον πρωτοπεθαίνει!
Δυναμικό κι αδύναμο, περνάει χέρι με χέρι
να λιώσει πάλι το σπαθί, να σφίξει τ’ αγιοκέρι.

Τότε ήρθα και συνάντησα μέσ’ στο παχύ σκοτάδι
δυό λόγια, κάτι ψίθυρους και μια βαθιά σιωπή
σημάδια ανερμήνευτα που θέλουν να γελάσουν
με του μυαλού μου τη γνωστή, παλιά, διαρροή.

Αράδιασαν τα επίθετα, φωτίστηκαν τα μάτια,
αχνοπατώντας έφτασα στην πιο γερή κορφή,
αγνάντεψα τα έλατα, πληγώθηκα στα βάτα
κι ατένισα θαμπά, πάλι την οροφή.
 
Το δίχτυ της ασφάλειας το σπίτι μου τυλίγει,
η καταιγίδα έφερε τη νύχτα πιο κοντά,
ένα κρανίο έσκυψε κάτω από κεραμίδι
και βαρυανάσανα ξανά, πολύ προσεκτικά!

Χαμογελούν οι φίλοι μου, σωπαίνουν οι εχθροί μου
πρόθυμα πρόσωπα παντού, προσμένουν τη φυγή μου,
τα χέρια τους ακούμπησαν στα κάγκελα να νιώσουν
μελένια μάτια, κάρβουνα, στη στάχτη του τζακιού.

Φεβρουάριος 2013

Γιώργος Δημητρίου

Μπεατρίτσε Μαζίνι, Το ημερολόγιο ενός άδειου σπιτιού.(μτφρ. Στεφανία ΦΕΡΡΟ). Κέδρος, Αθήνα 2005. 
Η φωτογραφία προέρχεται από τον τόπο Rumi: https://www.facebook.com/mevlana?ref=stream#!/mevlana

                                                  

Διαισθάνομαι ' άρα, υπάρχω

Εισαγωγή

Η ζωή παρουσιάζεται με την κίνηση και η  ύπαρξη του πνεύματος εκδηλώνεται με τη λειτουργία της σκέψης. Συμφωνώ με την εισαγωγή του συγγραφέα και διαισθάνομαι πως θα συνεχίσω να συμφωνώ έως την τελευταία σελίδα ανάγνωσης αυτού του βιβλίου. Έστω και αν κατηγορηθώ, πως δεν έχω προσωπική άποψη, εφόσον δε διαφωνώ με ορισμένα ή και με όλα όσα υποστηρίζει! Έχω συμφιλιωθεί με την ιδέα πως δεν είναι υποχρεωτικό να έχουμε διαφορετική άποψη, ούτε να κάνουμε θόρυβο μόνο και μόνο για να αποσπάσουμε την προσοχή των άλλων και έτσι να αποδείξουμε στον εαυτό μας πως ζούμε! Αν δεν έχουμε βεβαιωθεί πως ζούμε ή πως ζούμε όπως θα θέλαμε να ζούμε πρέπει να κινηθούμε άμεσα, να συναισθανθούμε, να σκεφθούμε. Αρκεί, πιστεύω, να διαβάσουμε με τα γυαλιά μας και πίσω από αυτά, με τα μάτια μας και το νου μας, τι γράφει ο συγγραφέας και ας αφήσουμε για τους μεταφυσικούς ερευνητές τη δύσκολη αποστολή του «τι εννοεί ο ποιητής». Βέβαια, θα μπορούσαμε να αυθαιρετήσουμε ανετότερα ''ερμηνεύοντας'', αλλά, είπαμε, είμαστε απλοί, υπάκουοι και συχνά αδαείς αναγνώστες και επομένως καλό θα ήταν να είμαστε προσεκτικοί.

Δύο λοιπόν είναι οι προσεγγίσεις της πραγματικότητας σύμφωνα με τον Bois. Πρώτον ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και την κοινωνία μέσα από τη «σωματική υποκειμενικότητα» και την «τέχνη» αντίστοιχα και δεύτερον ο «τρόπος του σκέπτεσθαι» και η επιλογή των φιλοσοφικών στοιχείων που υιοθετούμε και μπορεί να προέρχονται από ένα η περισσότερα φιλοσοφικά ρεύματα ή από περισσότερες της μιας φιλοσοφικές θεωρίες και απαρτίζουν τη στάση μας μέσα στον κόσμο (Bois σ. 11). «Για τους περισσότερους ανθρώπους, το σώμα δεν είναι παρά ένας φορέας που δίνει τη δυνατότητα στη σκέψη να περιπλανηθεί εκεί όπου αυτή αποφασίζει να το κάνει. Και η σκέψη, η συνείδηση, ή ακόμα και η ψυχή (αν υπάρχει…)» -υπάρχει, λέω εγώ- «προσεγγίζονται πάντα, … χωριστά από το σώμα» (Bois σ. 11). Όταν το σώμα παρουσιάζει «βλάβη» έρχεται ένας μηχανικός ανθρώπων, είτε αυτός λέγεται γιατρός, είτε ψυχίατρος ή ψυχολόγος και λύνει «το πρόβλημα» (Bois σ. 12). «Το σώμα» δεν «είναι η φυλακή της ψυχής», όπως έλεγε ο Πλάτων. Αντίθετα «η ψυχή είναι αυτό που δίνει μορφή στο σώμα» όπως έλεγε ο Αριστοτέλης (Bois σ. 13). Κατά τη γνώμη μου, το σώμα και η ψυχή είναι στη διάρκεια της ζωής ενωμένα και διαχωρίζονται μόνο μετά τον θάνατο, με το πνεύμα (ψυχή) να συνεχίζει να επιβιώνει σε ένα ακαθόριστο για τα λογικά δεδομένα και ασύμβατο με τα έως τώρα γνωστά φυσικά δεδομένα, ''ενεργειακό'' περιβάλλον. Η βεβαιότητά μου πως ζω στηρίζεται σε «πληροφορίες» που δέχομαι και από τα αισθητήριά μου και από τον νου μου (τη διαίσθησή μου) ' βασίζεται, επομένως, στην πεποίθησή πως αντιλαμβάνομαι και με άλλους μηχανισμούς πέρα από τις αισθήσεις μου, όσο ζω αλλά και μετά τον θάνατό μου, την πραγματικότητα (υλική και ιδιαίτερα άυλη), δηλαδή: διαισθάνομαι, άρα υπάρχω. Η αντίληψη για τη σχέση που έχει το σώμα μου με τον φυσικό ή κοινωνικό χώρο που με περιβάλλει είναι πολύ κοντά στη θεώρηση του Μερλώ-Ποντύ (Merleau-Ponty -1908-1961) που ορίζει «το σώμα μια ‘εστία των αισθήσεων’, ως έναν αναπόφευκτο μεσολαβητή στη συμπεριφορική ζωή και στη διεργασία της σκέψης». Στην αρχή ενός σκεπτόμενου όντος του Ντεκάρτ προστίθεται, κατ’ αυτό τον τρόπο, με τον Μερλώ-Ποντύ, η αρχή ενός υπάρχοντος όντος, το οποίο ενεργοποιεί το αισθητό του σώματος (Bois σ. 17).

 

Ο οίστρος της φιλοσοφίας

«Το να είσαι ελεύθερος, να κρίνεις τα πράγματα από μόνος σου, αυτό είναι που διέπει την αναζήτηση των φιλοσόφων της σύγχρονης εποχής» (Bois σ. 23). Ευρύτερα, πιστεύω πως η φιλοσοφία δεν πρέπει να ενεργεί ως δημοσιογράφος που μεσολαβεί ανάμεσα στους ανθρώπους και τις καταστάσεις, μόνο θέτοντας ερωτήματα, αλλά ως ιστορικός, παιδαγωγός, εξομολογητής και εμψυχωτής που θα επιχειρεί να απαντήσει -κι ας κάνει λάθος, κι ας είναι ανεπαρκείς οι απαντήσεις- σε θέματα που αφορούν άμεσα τον άνθρωπο και την καθημερινή ζωή του. Όπως έλεγε ο Goethe: «Όποιος δεν είναι ικανός να πάρει μαθήματα από τα προηγούμενα 3.000 χρόνια, ζει μόνο με το σήμερα» (Bois σ. 25).

 

Η άμεση διαίσθηση

«Η πραγματικά δημιουργική δουλειά ενός φιλοσόφου φαίνεται να τοποθετείται … στην ικανότητά του να οικειοποιείται … κάτι που προϋπάρχει της λογικής, μια αναγκαία προϋπόθεση της λογικής, την οποία ο φιλόσοφος αποκαλεί άμεση διαίσθηση. Ο Henri Poincare (1854-1912) [στο έργο του: Science et Méthod] επιβεβαιώνει το γεγονός αυτό, μέσα από την εμπειρία του ως μαθηματικού: «Αποδεικνύουμε μέσα από τη λογική και εφευρίσκουμε μέσα από τη διαίσθηση». Ο Μπέργκσον, από τη μεριά του, [στο έργο του: La pensée et le mouvant] προτείνει τον εξής ορισμό: «Ονομάζουμε διαίσθηση αυτό το είδος εγκεφαλικής συνάφειας, χάρη στην οποία μεταφερόμαστε στο εσωτερικό ενός αντικειμένου, προκειμένου να συνυπάρξουμε με την μοναδικότητά του και, ως εκ τούτου, με αυτό που είμαστε ανίκανοι να εκφράσουμε» (Bois σ. 27). «Η άμεση διαίσθηση […] είναι μια εξαιρετικά δυνατή παρόρμηση, μια έντονη διαδικασία, μέσα από την οποία η σκέψη εκτίθεται, προσκρούει σε όλα τα εφικτά, είναι ανοιχτή σε οποιεσδήποτε προτάσεις, ακόμα και σ’ εκείνες που μοιάζουν άγονες. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η σκέψη προχωρεί … [και] κατακερματίζει τον περιορισμένο χώρο, μέσα στον οποίο το πνεύμα είχε εγκατασταθεί αναπαυτικά. Πέρα από το σημείο αυτό, ανοίγεται το σύμπαν, οι πληροφορίες αποκτούν νόημα… [και ξεκινά] μια ολόκληρη διαδικασία διεισδυτικότητας» (Bois σ. 29). «Στα πλαίσια αυτά, θα διευκρινίσουμε τώρα την έννοια του «άμεσου». Είναι άμεσο οτιδήποτε ‘συγκλονίζει’ τη λογική, σαν μια εισροή που ξεκινά από ένα ενεργό άγνωστο, με σκοπό να ολοκληρωθεί στη σκέψη. Η άμεση διαίσθηση αναδύεται όταν ξεφεύγουμε από το πιθανό. Πρόκειται για τη ρήση του αδιανόητου, μια ορμή που εκπλήσσει και αναβλύζει από το άγνωστο. Ίσως αυτό να είχε στο νου του ο Μερλώ-Ποντύ όταν έγραφε: ‘Μια σκέψη, την οποία μπορεί κανείς περισσότερο να αγγίξει παρά να δει, η οποία αξιώνει τη σαφήνεια παρά την κατέχει, και επινοεί την αλήθεια παρά τη βρίσκει’» (Bois σ. 29). [Στη συνέχεια], «αφού πραγματοποιηθεί η άμεση διαίσθηση, αρχίζει η διεργασία της σκέψης καθεαυτήν». [….] «Στον πρωτόγνωρο χαρακτήρα της άμεσης διαίσθησης θα πρέπει να αντιστοιχεί μια διαδικασία σκέψης, επαγωγής, το ίδιο πρωτόγνωρη. Επιμένω στην απαραίτητη αυτή προϋπόθεση, προκειμένου να επιτευχθεί η ολοκλήρωση της άμεσης διαίσθησης σε όλο της το εύρος (Bois σ. 31). Εν κατακλείδι, αυτό που προσδίδει δημιουργικό χαρακτήρα σε μια σκέψη, δεν είναι το περιεχόμενο μιας σκέψης, αλλά η δυναμική της διαδικασίας του. […] Αυτό που μετρά είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες που να επιτρέπουν να πραγματοποιηθεί το παιχνίδι». [Όταν συμβεί αυτό, παύουμε να είμαστε θεατές] «για να γίνουμε, με τη σειρά μας, παίκτες». «Ο στόχος μας συγκλίνει, στην περίπτωση αυτή, με τη μαιευτική του Σωκράτη: Να πιάνουμε μια νέα σκέψη, να γεννάμε το ίδιο μας το είναι, να γινόμαστε διαφορετικοί ξεκινώντας από τον ίδιο τον εαυτό μας» (Bois σ. 33).

 

Η αισθητή άμεση διαίσθηση 

«… ο Χούσσερλ (Husserl) όριζε την αντίληψη ως «αρχική και δωρήτρια διαίσθηση: η αντίληψη μας συνδέει με τον κόσμο, μας τον ‘χαρίζει’, στα πλαίσια μιας ‘πρωτογενούς’ σχέσης. Με την αντίληψη νιώθουμε κάτι σαν ‘αυτό είναι ακριβώς’ (Bois σ. 35). ‘Τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο από το να ξέρουμε τι βλέπουμε’, σημειώνει ο Μερλώ-Ποντύ (Bois σ. 39).

 

Ορισμένοι ξεχασμένοι πρόδρομοι

«… Ο Maine de Biran [….] γράφει: ‘αισθάνομαι ότι υπάρχω, αισθάνομαι ότι αισθάνομαι. … Γι’ αυτόν ο όρος ‘υπάρχω’ σημαίνει ‘θέλω, κινώ, πράττω’» (Bois σ. 79). Ο Destutt de Tracy (1754-1836) … ορίζει την κίνηση ως ‘ιδιάζουσα αίσθηση’ : ‘Η ικανότητα να κάνω μια κίνηση και να έχω συνείδηση του γεγονότος αυτού, είναι ένα είδος έκτης αίσθησης, μιας μοναδικής αίσθησης που μας κάνει να αισθανθούμε τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο εγώ μας και τα εξωτερικά αντικείμενα’ (Bois σ. 81). Ο ίδιος υποστηρίζει ότι: «Έχουμε πολλές ιδέες οι οποίες δεν απορρέουν από καμία από τις πέντε αισθήσεις μας, αλλά από την αίσθηση της κίνησης» (Bois σ. 83). Η αίσθηση της κίνησης μοιάζει με το ρόλο που παίζει ο αντίχειρας στο χέρι ' μας βοηθάει να συγκρατούμε, να συνειδητοποιούμε και να προσαρμόζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας που προκαλούνται ή διαμορφώνονται από τις άλλες αισθήσεις, με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας του σώματος και της ψυχής μας.  

 

Η αντιληπτική σχέση με το αισθητό  

«Εδώ τα λεγόμενα του Μερλώ-Ποντύ δίνουν νόημα στη σκέψη μου: ‘Οτιδήποτε ορατό περιλαμβάνει ένα μη ορατό περιεχόμενο’» (Bois σ. 91). «… ένας αόρατος κόσμος ο οποίος επιθυμεί ωστόσο να γίνει ορατός, να βγεί από την συμπτωματική του ανωνυμία, ένας κόσμος που προϋπάρχει του ενεργήματος της αντίληψης και εξακολουθεί να υπάρχει κατά και ύστερα από το ενέργημα της αντίληψης. Πώς να μην επικαλεστούμε εδώ τον Plotin (205-270), ο οποίος υποστήριζε ήδη, σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο, στις απαρχές του χριστιανισμού: ‘θα πρέπει να πάψουμε να κοιτάμε '   πρέπει, κλείνοντας τα μάτια, να ανταλλάσσουμε το βλέμμα μας με ένα άλλο βλέμμα και να αφυπνίσουμε αυτή την ικανότητα που όλος ο κόσμος διαθέτει, αλλά πολύ λίγοι χρησιμοποιούν» (Bois σ. 95-97).  

 

Μικρή ιστορία της μεταφυσικής  

«Ηράκλειτος : «η φύση επιθυμεί να παραμένει κρυφή». [….] Παρμενίδης : «… σκέψη και ύπαρξη είναι το ίδιο πράγμα». Δημόκριτος : «στην πραγματικότητα, δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε ποια είναι ή δεν είναι η πραγματικότητα ενός πράγματος». Μόνο η γνώση που οφείλεται στη νόηση είναι έγκυρη» (Bois σ. 109).

 

Η φωτογραφία προέρχεται από τον τόπο Rumi: https://www.facebook.com/mevlana?ref=stream#!/mevlana  

Danis Bois: Le sensible et le mouvement (Το αισθητό και η κίνηση), μτφρ. Σοφία Λεωνίδη. Εκδόσεις: Κινούν, Αθήνα 2007.